سیاست رئیس‌جمهور بعدی آمریکا درباره ایران چیست؟

ستاره صبح-ایالات‌متحده آمریکا روز گذشته شاهد یکی از حساس‌ترین دوره‌های انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ این کشور بود. علت این حساسیت را می‌توان در نوع شخصیت و رویکرد دونالد ترامپ جست‌وجو کرد. او طی چهار سال گذشته بسیاری از سنت‌ها و چارچوب‌های سیاسی ایالات‌متحده را در عرصه داخلی و مناسبات خارجی زیر پا گذاشته است. از یک سو پس از جنگ جهانی دوم و در دوران جنگ سرد، آمریکا روابط تاریخی و مستحکمی با اروپا داشته است؛ اروپا همواره متحد اصلی آمریکا محسوب شده و آمریکا نیز متعهد به تأمین امنیت آنان بوده است. اما هم‌اکنون شاهد گسست در مناسبات اتحادیه اروپا و آمریکا هستیم؛ زیرا ترامپ در دوره زمامداری خود تمام مناسبات دهه‌های اخیر را برهم زد. دشمنی کهنه آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در سال‌های دور نیز هم‌اکنون به‌جایی رسیده که آمریکای ترامپ در مقابل زیاده‌خواهی‌های روسیه بی‌اعتناست. از سوی دیگر نیز خصومت‌های شخصی ترامپ با چین به‌عنوان دومین اقتصاد قدرتمند جهان و اقدامات خارج از چارچوب او، به مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان آمریکایی ضررهای جبران‌ناپذیری وارد کرده و به دلیل تقابل با چین، چالش‌های جدی را پیش روی واشنگتن قرار داده است. بنابراین به‌طورکلی ترامپ در این مدت نشان داده که با چندجانبه گرایی که سرلوحه سیاست‌های آمریکا بوده، مخالف است. به همین دلیل ترامپ تمام معاهدات  و قراردادهای بین‌المللی را که پیش‌تر آمریکا آن را امضا کرده بود و به آن تعهد داشت یکی پس از دیگری زیر پا گذاشت؛ از توافق مهم آب و هوایی پاریس و خروج از سازمان جهانی بهداشت، تا خروج از برجام که اولین توافق تهران و واشنگتن بود. این روزها آینده روابط تهران و واشنگتن در صورت پیروزی هر یک از نامزدها موضوع بحث در بسیاری از محافل بوده و هست. تصور در ایران به‌گونه‌ای است که اگر بایدن در انتخابات پیروز شود تغییرات اساسی در روابط ایران و آمریکا رخ خواهد داد؛ اما نگارنده معتقد است پیروزی ترامپ و یا بایدن تأثیر چندانی بر نوع رویکرد سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران نخواهد داشت. زیرا در یک‌سوی رقابت ترامپ قرار دارد که در طول بیش از دو سال گذشته اقدامات مخربی را علیه ایران انجام داده است. در سوی دیگر هم جو بایدن است که اگر پیروز شود بازگشت سریع او به برجام را می‌توان نوعی خوش‌خیالی دانست؛ زیرا دولت بایدن در موضوعاتی چون فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی، حضور منطقه‌ای و مسائل حقوق بشری در ایران دغدغه دارد. ضمن آن‌که بایدن در صورت پیروزی، اولویت‌های بسیاری درزمینه سیاست‌ خارجی دارد که از آن جمله می‌توان به مسئله ترمیم روابط با چین و اروپا، همکاری‌های بین‌المللی در خصوص مهار کرونا، مقابله و مهار قدرت روسیه و... اشاره کرد؛ بنابراین ممکن است ایران در اولویت‌بندی مسائل دیپلماتیک، جز اولین‌ها نباشد. در صورت پیروزی ترامپ، احتمالاً وی در مسیر مصالحه با ایران گام خواهد برداشت اما درنهایت دراین‌بین همه‌چیز بستگی به نظر مقامات ایران خواهد داشت که چه تصمیمی در ارتباط با مذاکره یا عدم مذاکره بگیرند.