آیا جو بایدن سیاست ایالات‌متحده در خاورمیانه را تغییر خواهد داد؟

ستاره صبح-تحلیلگران می‌گویند رئیس‌جمهور منتخب ایالات‌متحده احتمالاً عقب‌نشینی آمریكا از منطقه را ادامه خواهد داد. رئیس‌جمهور قریب‌الحضور تردیدی در مورد برنامه‌های خود برای تغییر الگوی سیاست در داخل و همچنین در صحنه بین‌المللی باقی نگذاشته است که در حقیقت همان خداحافظی با سیاست «اول آمریکای» ترامپ که به گفته بایدن «آمریکا را تنها نموده است» و سلام به چندجانبه‌گرایی و احترام به ارزش‌های مورد قبول جهانیان است. انتظار می‌رود بایدن همچنان به خروج ایالات‌متحده از منطقه ادامه دهد و در سیاست داخلی با ارائه برنامه‌های فشرده و فوری برای مقابله با بیماری کرونا و اقتصاد از پاافتاده کشور، دست بکار شود. با این وجود بایدن به حضور ایالات‌متحده در خاورمیانه ادامه خواهد داد.ترامپ در سال 2018 از برجام خارج شد. وی به جای تلاش دیپلماتیک، یک کمپین فشار حداکثری برای وادار کردن تهران به مذاکره پیرامون معاهده هسته‌ای را اعمال کرد. بایدن این رویکرد را یک شکست خطرناک می‌داند و بارها این توافق را ستوده و متعهد شده که اگر ایران به تعهدات هسته‌ای خود عمل کند، همانطور که وی در سال 2019 به شورای روابط خارجی گفت عقب‌نشینی ترامپ را لغو خواهد کرد. بایدن می‌خواهد با شرکت دادن مجدد حکومت ایران در روابط متقابل، رفتار این کشور را قابل پیش‌بینی کند. علاوه بر این، بایدن همچنین می‌کوشد تا سیگنالی را به جهان و متحدانش بفرستد که ایالات‌متحده شریکی است که می‌توان به او اعتماد کرد، احساسی که این اواخر در جامعه بین‌المللی خیلی احساس نشده است. با این حال، پایان دادن به مواضع سختگیرانه آمریکا در قبال دتانت چندان هم آسان نیست. حسن احمدیان، استاد دانشگاه تهران گفت ایران قبل از هرچیز و به عنوان اولین شراط برای بازگشت کامل به گفت‌وگوهای تعهد هسته‌ای، خواستار آن غرامتی خواهد شد که بدنبال اعمال تحریم‌های جدید پدید آمده است. بی‌اعتمادی عامل دیگری است. به قول یک مقام رسمی نزدیک به دفتر رهبر عالی ایران آیت‌الله علی خامنه‌ای گفته می‌شود «شما نمی‌توانید به دموکرات‌ها اعتماد کنید». به گفته الی گرانمایه، عضو شورای روابط خارجی اروپا، جمهوری‌خواهان سنا و متحدان اصلی آمریکا در منطقه، اسرائیل و عربستان سعودی، با ورود مجدد آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران مخالفت خواهند کرد. وضعیت اقتصادی فعلی ایران عاملی است که این کشور را به دنبال یافتن یک راه حل دوستانه ترغیب می‌کند. با این حال، باتوجه به انتخابات ریاست‌جمهوری آینده ایران در اواسط سال 2021 و تمرکز بایدن به امور داخلی به ویژه بر مبارزه با کووید-19 انتظار نمی‌رود مذاکرات به زودی آغاز شود.استراتژی بایدن برای خاورمیانه همچنان نامشخص است. کارشناسان نمی‌توانند نتیجه بگیرند که آیا بایدن به عقب‌نشینی ایالات‌متحده که در زمان باراک اوباما، رئیس‌جمهور آغاز شد و در زمان ترامپ به اوج خود رسید، ادامه خواهد داد یا خیر. با این حال آنچه مسلم به نظر می‌رسد این است که سال‌های مداخله‌مداری به پایان رسیده و از طرفی به نظر نمی‌رسد بایدن علاقه‌ای به دولت‌سازی و سرنگونی دولت‌ها داشته باشد. آنچه شناخته شده این است که بایدن متعهد شده در حالی که تحریم‌ها علیه دولت بشار اسد را ادامه می‌دهد - شبیه به رویکرد ترامپ - همه نیروهای باقیمانده را عقب نکشد و حضور کم نظامی در شمال شرقی سوریه را حفظ کند. بایدن همچنین روشن ساخته که هرگونه درگیری خاورمیانه‌ای باید قبل از هر چیز به منافع آمریکا مربوط شود. طبق نظر آنتونی کوردسمن از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در خصوص افغانستان، مانیفست مبارزات انتخاباتی بایدن حکایت از آن دارد که او اکثریت قریب به اتفاق نیروهای آمریکایی را از افغانستان به خانه برگردانده و مأموریت را به طور دقیق بر القاعده و داعش دو گروه مسلح که یک تهدید عمده به شمار روند، متمرکز خواهد کرد؛ از این رو، هرجا منافع امنیتی آمریکا با خطری روبرو نباشد، بعید است سربازان آمریکایی نقش مهمی به عهده گیرند.
9 نوامبر 2020- تارنمای الجزیره
برگردان و کوتاه کننده علی اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com