روزنامه ستاره صبح در گزارش پیش رو به بهانه پایان سال 1399 خورشیدی، مهم‌ترین رویدادها و اخبار این سال را از ابتدا تا پایان مرور کرده است.
بحران پاندمی کرونا و واکسیناسیون
وضعیت کرونا در ایران پس از حدود یک سال بهبود نیافته است. طبق گفته مقامات وزارت بهداشت هم‌اکنون ۱۱ شهر قرمز، ۳۲ شهر نارنجی، ۲۵۱ شهر زرد و ۱۵۴ شهر آبی هستند و شهرهای استان خوزستان به دلیل شیوع نوع انگلیسی کرونا در وضعیت قرمز قرار دارند. بنا به اعلام وزارت بهداشت مجموع بیماران کووید-۱۹ در ایران تاکنون به بیش از یک‌میلیون و 760 هزار نفر رسیده است. همچنین مجموع جان‌باختگان این بیماری از ۶۱ هزار فراتر رفته است. طبق آمار دانشگاه جانز هاپکینز هم ایران در فهرست ۱۲ کشور کروناخیز جهان قرارگرفته است. از طرفی وضعیت واکسیناسیون کرونا در ایران چندان مطلوب نیست و هنوز معلوم نیست واکسن کی در دسترس عموم مردم قرار خواهد گرفت. به‌موازات واکسن‌های کرونای روسی و چینی، مسئولان از ورود واکسن‌های هندی و کوبایی هم خبر داده‌اند.
آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع طبیعی
طی سالی که گذشت، هزاران هکتار از مراتع طبیعی و جنگل‌ها در ایران آتش گرفتند. رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران می‌گوید ۹۵ درصد حریق‌ها در منابع طبیعی، عامل انسانی دارند و تعداد موارد عمدی از سال‌های گذشته بیشتر بوده است. او همچنین خواستار حفاظت فیزیکی و بیولوژیک منابع طبیعی شد و از کمبود نیروی انسانی خبر داد. وی با ابراز نارضایتی از وضعیت منابع طبیعی، یادآور شد که بخش قابل‌توجهی از نیروهای حفاظتی موجود، به ساماندهی نیاز دارند. در این شرایط مسئولان باید برای تثبیت وضعیت ساختاری و تشکیلاتی نیروهای حفاظتی به منابع طبیعی کمک کنند. اطفای حریق در برخی مناطق به سازوکار هوایی نیاز داشت و حساسیت زیادی در کشور ایجاد کرد. برای مثال در آتش‌سوزی در منطقه حفاظت‌شده خائیز در کهگیلویه و بویراحمد، به دلیل فقر امکانات اطفای حریق با کندی صورت گرفت و در آتش‌سوزی یک‌هفته‌ای خائیز در جنگل‌های زاگرس، ۱۰۰هکتار از منابع طبیعی خاکستر شد و از بین رفت.
درگذشت محمدعلی کشاورز
استاد محمدعلی کشاورز، (زاده فروردین ۱۳۰۹ در اصفهان) بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون روز 25 خرداد درگذشت. او دارای نشان درجه‌یک فرهنگ و هنر ایران بود و به‌عنوان یکی از پنج استوانه بازیگری در تاریخ سینمای ایران شناخته می‌شد. کشاورز با فیلم‌سازان نامداری چون فرّخ غفّاری، ابراهیم گلستان، والریو زورلینی، بهرام بیضایی، ناصر تقوایی، نادر ابراهیمی، علی حاتمی، داریوش مهرجویی و عباس کیارستمی همکاری کرد و با بازیگرانی غیرایرانی چون آنتونی کوئین و ماکس فون سیدو همبازی بود. از آثار ماندگار وی می‌توان به مجموعه‌های تلویزیونی «دایی‌جان ناپلئون»، «آتش بدون دود»، «هزاردستان» (در نقش شعبان استخوانی)، «سربداران» (در نقش خواجه قشیری)، «افسانه سلطان و شبان» (در نقش خواب‌گزار اعظم)، «پدرسالار» و «گرگ‌ها» اشاره کرد. استاد کشاورز در حدود 50 فیلم سینمایی ایفای نقش کرد و برای بازی در فیلم «مادر» ساختهٔ زنده‌یاد علی حاتمی نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد شد.
گرانی ارز، طلا و سایر کالاها
بحران جهش نرخ ارز در ایران که از ابتدای دهه 90 آغازشده بود و منجر به سقوط آزاد ارزش پول ملی ایران در مقایسه با واحد پولی سایر کشورها به‌خصوص در مقایسه با دلار آمریکا شده بود، در این سال اوج گرفت. به‌گونه‌ای که قیمت دلار در اواخر خرداد به نزدیک ۱۹ هزار تومان رسید، در اواخر تیر از مرز ۲۳ و در شهریور از 25 هزار تومان عبور کرد و سرانجام در مهرماه رکورد تاریخی از خود برجای گذاشت و بالاتر از ۳۱ هزار تومان معامله شد. به دنبال آن، قیمت سایر کالاها نیز افزایش یافت. به‌گونه‌ای که نرخ سکه تمام بهار آزادی از 16 میلیون تومان نیز فراتر رفت. البته پس از روی کار آمدن جو بایدن در کاخ سفید و امید به بازگشتن آمریکا به برجام، قیمت دلار به حدود ۲۳ هزار تومان رسید. هرچند هنوز تغییری در این وضعیت به وجود نیامده است. به‌طورکلی نرخ دلار در پایان سال 99 حدود 50 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است.
کمپین توییتری «اعدام نکنید»
روز سه‌شنبه ۲۴ تیر ۹۹ و پس از اعلام خبر تأیید حکم اعدام امیرحسین مرادی، سعید تمجیدی و محمد رجبی سه نفر از معترضان آبان 98 از سوی سخنگوی قوه‌قضاییه، یک کمپین توییتری با هشتگ «اعدام نکنید» به راه افتاد و چند ساعت بعد ترند اول جهان شد. این هشتگ در ۲۴ ساعت نخست بیش از ۴ میلیون بار توییت شد و گفته شد بیش از یازده میلیون بار توسط کاربران توییتر درج‌شده است. اگرچه این نخستین بار نبود که یک هشتگ به زبان فارسی در توییتر ترند می‌شد، اما طیف وسیع کاربرانی که بدون هیچ‌گونه تبلیغی این موضوع را به اشتراک گذاشتند، می‌توانست معناهای بسیاری داشته باشد. سرانجام پس از ماه‌‌ها ممانعت، دادسرا اجازه بررسی پرونده‌های این سه متهم را به او و دو وکیل تعیینی دیگر صادر کرد و آن‌ها توانستند پرونده را در اختیار گرفته و با ایراداتی که در روند دادرسی وارد دانسته‌اند، در نخستین قدم، اعمال ماده ۴۷۷ آیین دادرسی کیفری را برای توقف حکم و اعاده دادرسی درخواست کنند.
وقف کوه دماوند و جنگل آق‌مشهد
روزنامه همشهری روز 5 امرداد ۱۳۹۹، گزارش داد اداره منابع طبیعی مازندران و سازمان اوقاف بر سر مالکیت یک‌یازدهم کوه دماوند دعوای حقوقی داشته‌اند و قاضی این دعوا، یعنی دیوان عالی کشور، به‌سود سازمان اوقاف خبر داده و درنتیجه یک سند از ۱۱ سند مالکیت این کوه به سازمان اوقاف داده‌شده است. موضوعی که باعث واکنش گسترده مردم و فعالان و دلسوزان محیط‌زیست در شبکه‌های اجتماعی شد. همچنین دعوای دیگری بر سر 5600 هکتار جنگل‌های بکر هیرکانی «آق‌مشهد» ساری (که در فهرست میراث طبیعی جهانی یونسکو ثبت‌شده) بازهم میان اداره اوقاف و اداره منابع‌طبیعی مازندران بالا گرفت و دیوان‌عالی کشور، در آن پرونده هم حکم داد زمین از آن اوقاف است. فردی هم که صاحب سندها بوده، از سازمان جنگل‌ها مجوز قطع ۵۶۰ هزار درخت کهن‌سال کمیاب را می‌خواهد.
درگذشت دو کارگردان سینما
خسرو سینایی، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و آهنگساز ۷۹ ساله سینمای ایران، روز 11 مرداد براثر ابتلا به کووید۱۹ جان باخت. سینایی تحصیل‌کرده آکادمی هنرهای نمایشی و تئوری موسیقی از کنسرواتور وین بود و برای فیلم‌نامه «عروس آتش» جایزه سیمرغ بلورین و برای کارگردانی «هیولای درون»، لوح زرین بهترین کارگردانی از جشنواره فجر را دریافت کرده بود. او به دلیل ساخت فیلم مستند «مرثیه گمشده»، از دولت لهستان نشان ویژه گرفته بود. این فیلم سرگذشت هزاران لهستانی را روایت می‌کرد که در سال‌های جنگ دوم به ایران مهاجرت کردند. همچنین اکبر عالمی، مجری برنامه‌های سینمایی، عکاس، مستندساز و منتقد، روز 22 مهر در پی ابتلا به کووید۱۹ درگذشت. او فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای دراماتیک تهران و دارای مدرک دکترا در رشته سینما از بریتانیا بود. عالمی در سال‌های دهه ۷۰ با اجرای برنامه تلویزیونی «هنر هفتم» به شهرت رسیده بود و در میان علاقه‌مندان به سینمای ایران، از اعتبار بالایی برخوردار بود.
استقبال از عادل در اینستاگرام
انتشار خبر گزارش فینال لیگ قهرمانان آسیا توسط عادل فردوسی‌پور در صفحه اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا باعث شد تا تعداد فالوئرهای صفحه فارسی AFC از حدود ۲۰۰ هزار نفر به نزدیک به سه میلیون نفر افزایش پیدا کند؛ ضمن آن‌که گزارش او در روز 29 آذر با ۸۰۹هزار بیننده پنجمین لایو پربیننده دنیا و پربیننده‌ترین لایو فارسی شد. مسئله‌ای که نشان از محبوبیت این مجری و گزارش‌گر باسابقه تلویزیون دارد. رئیس جوان شبکه سه نه‌تنها به انتقادها توجهی نکرد، بلکه فردوسی‌پور را به مظلوم‌نمایی متهم کرد و گفت: «او داشت از مدار خارج می‌شد و با این روش صداوسیما از هم می‌پاشید»!
درگذشت استاد محمدرضا شجریان
استاد محمدرضا شجریان، (زاده مهر ۱۳۱۹ در مشهد) موسیقی‌دان و خواننده موسیقی اصیل ایرانی، روز 17 مهر امسال درگذشت و موجی از غم و اندوه برای دوستدارانش پدید آورد. وی در سال ۱۳۵۸ دعای ربنا و مناجات مثنوی افشاری را به‌صورت بداهه و بدون تمرین خواند که سازمان میراث فرهنگی آن را به‌عنوان اثر ملی ثبت کرده‌است. او سابقه همکاری با هنرمندان بزرگی همچون محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان، حسین علیزاده، عبدالله دوامی، نورعلی خان برومند، جلال ذوالفنون و... را دارد. استاد شجریان پس از دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال 1388، محمدرضا شجریان در نامه‌ای به عزت‌الله ضرغامی از وی خواست تا از پخش آثار او در صداوسیما خودداری کند. استاد شجریان ۲ بار به خاطر آلبوم‌های «فریاد» و «بی تو به‌سر نمی‌شود» نامزد جایزه گرمی (معتبرترین جایزه جهانی موسیقی) شد. پیکر شجریان صبح روز ۱۹ مهر در محوطه آرامگاه فردوسی در توس به خاک سپرده شد. پیکر او با نوای ربنا به محل دفن رسید و پیش از خاک‌سپاری، همایون و مژگان شجریان به همراه جمعیت مرغ سحر را با گریه خواندند. پس از درگذشت وی، هشتگ شجریان در توییتر فارسی ترند یکم و در جهان ترند ششم شد.
سیلی یک نماینده به‌صورت سرباز
روز ۴ بهمن فیلمی از یک سرباز وظیفه راهنمایی و رانندگی در فضای مجازی دست‌به‌دست شد که در آن سرباز جوان می‌گفت که علی‌اصغر عنابستانی، نماینده اصولگرا و انقلابی سبزوار در مجلس یازدهم به دلیل ممانعت سرباز از عبور خودرویش (خودروی دناپلاس اهدایی به نمایندگان) از مسیر خط ویژه، به‌صورت آن سرباز سیلی زده است. این موضوع با واکنش منفی مردم مواجه شد و بسیاری از کاربران فضای مجازی تقاضای برخورد با این نماینده مجلس و استعفای او را مطرح کردند. شگفت اینکه این نماینده اصولگرا که مدعی انقلابی بودن است، برخورد فیزیکی با سرباز نیروی انتظامی را تکذیب کرد و مدعی شد که سرباز به او توهین کرده است؛ اما در فیلم منتشرشده بسیاری از شاهدان می‌گویند او به‌صورت سرباز سیلی زده است. گفتنی است عنابستانی پیش از نمایندگی مجلس، سابقه فرمانداری سبزوار و استانداری چهارمحال و بختیاری در دولت محمود احمدی‌نژاد را در کارنامه خود داشت. علیرغم شعارهای بسیار، هنوز هم برخوردی با عنابستانی صورت نگرفته است.
درگذشت دو فوتبالیست پیشین
دو بازیکن سابق پرسپولیس و تیم ملی فوتبال ایران به فاصله حدود یک هفته در پی ابتلا به کرونا درگذشتند و هواداران فوتبال را در اندوه فروبردند. مهرداد میناوند، مدافع چپ پیشین فوتبال ایران که ۷۵ مرتبه پیراهن تیم ملی را پوشیده و سال ۸۴ با فوتبال خداحافظی کرده بود، پس از چند روز مبارزه با بیماری کرونا، روز 8 بهمن در 45 سالگی تسلیم مرگ شد. او در سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۲ در تیم ملی بازی می‌کرد و در باشگاه‌های پاس، پرسپولیس، سپاهان، راه‌آهن، اشتورم گراتس اتریش، شارلوا بلژیک و الشباب امارات توپ زده بود. پس از او علی انصاریان که علاوه بر سابقه بازی در تیم ملی فوتبال ایران، استقلال و پرسپولیس، بازیگر سینما و تلویزیون هم بود پس از چند روز مقاومت در برابر بیماری کووید ۱۹، روز ۱۵ بهمن در ۴۳ سالگی چشم از جهان فروبست. انصاریان شش مرتبه پیراهن تیم ملی را بر تن کرد و در تیم شاهین بوشهر، از زمین خداحافظی کرد. گل‌زنی با پیراهن پرسپولیس به بایرن‌مونیخ از افتخارات انصاریان به شمار می‌رفت.
انحلال جمعیت امام علی
جمعیت امداد دانشجویی امام علی که در سال ۱۳۷۸ تأسیس‌شده و یکی از معروف‌ترین نهادهای مدنی ایران بود که درزمینه آموزش، سلامت، اشتغال و معیشت با بیش از ده هزار نفر داوطلب فعالیت می‌کرد، روز 13 اسفند به دنبال شکایت وزارت کشور و با حکم دادگاه بدوی، منحل شد. در سایت جمعیت امام علی آمده که تا تیرماه ۱۳۹۹ این جمعیت شش هزار و ۱۳۷ کودک در سراسر ایران را تحت پوشش داشته است. شارمین میمندی‌نژاد، مؤسس جمعیت امام علی هم تیرماه امسال بازداشت و اوایل آبان ماه با سپردن وثیقه دو میلیارد تومانی آزادشده بود. اعضای شورای شهر تهران (به‌جز محسن هاشمی و احمد مسجدجامعی) در نامه‌ای به رئیس قوه قضائیه ضمن اشاره به سوابق جمعیت امام علی نوشتند که این جمعیت در طول دو دهه فعالیت خود در سطح ملی منشأ خدمات و خیرات فراوان بوده و این حکم «موجی از ناامیدی در میان دلسوزان مملکت به‌ویژه داوطلبان امور خیر و نیک» ایجاد می‌کند و باعث «تشدید روند خروج سرمایه اجتماعی و فرهنگی از کشور» خواهد شد.
درگذشت نجف دریابندری
نجف دریابندری مترجم و نویسنده معاصر روز 15 اردیبهشت رخ در نقاب خاک کشید. او ازجمله چهره‌هایی بود که علاقه‌مندان به فلسفه، تاریخ و ادبیات او را به خاطر ترجمه‌های شیوایش می‌شناختند. او از معدود مترجمان توانایی بود که علاوه بر گشودن منظر تازه‌ای از فرهنگ و ادبیات غرب به روی ایرانیان، غنا و توانایی زبان فارسی را هم تا حد زیادی افزایش داده بود؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از صاحب‌نظران معتقد بودند شیوایی و بلاغت آثاری که توسط او ترجمه‌شده‌اند، مدیون نثر فارسی اوست تا زیبایی اصل اثر. دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، استاد ممتاز دانشگاه تهران او را «مصداق راستین روشنفکر ایرانی» نامیده بود. در این میان روزنامه کیهان جنجال آفرید و یک روز پس از درگذشت وی در گزارشی زنده‌یاد دریابندری را به «همکاری با ضدانقلاب» متهم کرد و او را «همکار طولانی‌مدت پروژه و موسسه آمریکایی فرانکلین که مهم‌ترین طرح نفوذ و تهاجم فرهنگی غرب در دوران پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به شمار می‌آید» نامید.
پرونده اکبر طبری و دوستان
دادگاه رسیدگی به اتهامات اکبر طبری، معاون اجرایی دفتر ریاست قوه قضائیه در دوران صادق آملی لاریجانی روز 19 خرداد برگزار شد. طبری که حدود ۲۰سال، در سمت‌های بالا در قوه قضائیه حضور داشت، به اعمال‌نفوذ در پرونده‌های قضایی، دریافت رشوه، جعل اسناد و پول‌شویی متهم شد. آن‌گونه که نماینده دادستان در دادگاه عنوان کرد، دستکم چهار نفر از متهمان این پرونده در خارج از ایران بودند؛ در این میان متواری شدن غلامرضا منصوری، بازپرس دادسرای کارکنان دولت، فرهنگ و رسانه که فقط در سال ۹۱ طی یک هفته ۲۰ خبرنگار را بازداشت کرده بود، به اتهام دریافت رشوه ۵۰۰ هزار یورویی، واکنش گسترده روزنامه‌نگاران را در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت. همچنین بیژن قاسم‌زاده، بازپرس پیشین دادسرای رسانه که فیلتر تلگرام با دستور وی صورت گرفته بود، از چهره‌های حاشیه‌ساز این پرونده بود. نام اکبر طبری به‌عنوان سلطان رشوه مطرح بود؛ آن‌گونه که بسیاری از وکلای دادگستری و کارشناسان حقوقی اذعان می‌کنند، او تنها به پرونده‌هایی که برای خود و اطرافیانش آب‌ونان آن‌چنانی داشت ورود می‌کرد. او سرانجام به 31 سال حبس محکوم شد.
رونق و افت شدید بورس
سال 1399 بازار سرمایه سالی متفاوت را پشت سر گذاشت و یکی از پربازده‌ترین بازارهای مالی کشور بود. بر همین اساس رئیس‌جمهور در ابتدای سال عنوان کرد همه‌چیز را به بورس بسپارید، زیرا بازار سرمایه شفاف و فاقد رانت است. درنتیجه مردم نیز اعتماد کردند و سرمایه خود را به بورس آوردند؛ تا جایی که شاخص کل بورس از حدود ۵۰۰ هزار واحد در ابتدای سال به بالای دو میلیون واحد در تابستان افزایش یافت؛ اما در روی همان پاشنه نچرخید و شاخص کل بورس بعد از مدتی افت کرد. نوسانات بازار بورس و افت شدید شاخص بورس کشور طی چند ماه نارضایتی بسیاری از افرادی را در پی داشت که بخش قابل‌ملاحظه‌ای از سرمایه خود را بدون آشنایی و آگاهی کافی، به خرید سهام اختصاص داده بودند؛ مال‌باختگان طی ماه‌های گذشته چند بار در مقابل مجلس و سازمان بورس تجمع کردند. حسن قالیباف اصل، رئيس سازمان بورس نیز روز ۳۰ دی با ارسال نامه‌ای خطاب به فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد استعفا داد. او علت استعفای خود را «اقدامات سیاسی و ورود غیرحرفه‌ای و بیش‌ازحد اشخاص و مسئولین به مباحث بازار سرمایه» اعلام کرد.