شرح وضعیت
هر دو طرف، یعنی هم یاران و هم آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که توافق باید انجام شود و برای اینکه این توافق انجام شود لازم است یک اراده قوی برای حل این معضل بین‌المللی به نمایش گذاشته شود. هر دو طرف نیاز دارند مسئله برجام حل شود. از طرفی در آمریکا و با توجه به لزوم عمل به وعده‌های انتخاباتی این اراده به وجود آمده که قدم‌های لازم برای بازگشت به برجام برداشته شود. بایدن اخیراً سخنرانی داشت که در جریان آن گفت "خوشحالیم که ایران همچنان به مشاركت در گفت‌وگوها ادامه می‌دهد، در گفت‌وگوهای غیرمستقیم با ما و با شرکای ما بر سر چگونگی حرکت به جلو و آنچه برای بازگشت ما به برجام لازم است، به‌طوری‌که ما دوباره بخشی از آن باشیم" و تأکید کرد که به نظر او آمریکا «هرگز نباید از این توافق خارج» می‌شد .و البته گفت که فکر می‌کند هنوز برای نتیجه‌گیری درباره (این مذاکرات) زود است و گفت همچنان در حال مذاکره هستند. البته او به غنی‌سازی 60 درصدی هم واکنش نشان داد و گفت که (اقدام) ایران برای غنی‌سازی ۶۰ درصدی حمایت نمی‌كند و به نظر آمریکا اصلاً کمکی نمی‌کند و این اقدام برخلاف توافق (برجام) است. این‌ها نشان‌دهنده این است که آمریکایی‌ها بعد این‌همه مدت به دنبال حل مشکل هستند و بالا بردن تنش، آن‌طور که در دوره ترامپ دنبال می‌شد دیگر روی میز نیست.
اقدامات لازم از طرف ایران
ایران هم با توجه به شرایط اقتصادی سخت ناشی از کرونا و کوچک شدن اقتصاد و فشاری که بر معیشت مردم وارد می‌شود ناچار است که از این موقعیت استفاده بکند. ما نمی‌‌توانیم مطمئن باشیم که در سال 2024، و در جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا خود ترامپ یا یک نفر مانند ترامپ یا حتی بدتر از او روی کار نمی‌آید. با توجه به همه این‌ها نباید موقعیت خوبی که پیش‌آمده را از دست داد. درواقع حتی نباید به اقدام خرابکارانه اسرائیل در نطنز هم واکنش غیرمنطقی نشان داد. چراکه باید این موضوع را در بخش امنیت ملی پیگیری و از خلط آن با روند مذاکره جلوگیری کرد. آنچه آلان اهمیت دارد سروسامان دادن به قضایای مربوط به برجام است. البته رفت‌وآمدهای آقای عراقی به وین نشان می‌دهد که پیشنهاد‌های طرف مذاکره به ایران قابل‌توجه و کار است و این پیشنهاد‌ها با مقامات ارشد در ایران در میان گذاشته‌شده است و آن‌ها هم‌سطح انتظار سنگینی که در ابتدا داشتند را عوض کرده‌اند. مثلاً عراقی پیش‌تر گفته بود که بزرگ‌ترین مانع احیای برجام این است که ایالات‌متحده تمایلی به متوقف کردن تحریم‌های اعمال‌شده توسط دولت ترامپ ندارد و موضع ایران این است که اگر ایالات‌متحده بخواهد به توافق هسته‌ای برگردد، علاوه بر تحریم‌های مرتبط با برجام، باید کلیه تحریم‌های اعمال‌شده توسط دولت قبلی را لغو کند.. او همچنین توضیح داده بود که ایران تصمیم گرفته است مستقیماً به وضعیت نهایی برود و اقدامات متقابل ایران در پاسخ به نقض برجام، مانند تولید اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد و استفاده از سانتریفیوژهای با عملکرد بالا، در این مراحل متوقف نمی‌شود، و اگر ایالات‌متحده همه تحریم‌ها را لغو کند، ایران نیز به تعهدات خود عمل می‌کند. این‌گونه صحبت‌ها حالا دیگر شنیده نمی‌شود. پیش‌تر گفته بودم که انتظار ایران برای لغو همه تحریم‌ها از طرف آمریکا و بعد راستی آزمایی آن‌ها بیش‌ازحد است. چراکه راستی آزمایی لغو تحریم در برجام وجود ندارد. چراکه آمریکا نمی‌تواند شرکت‌های خصوصی مختلف را مجبور کند که با ایران همکاری کنند. آمریکا این تعهد را نخواهد پذیرفت چراکه این موضوع در اختیار آمریکا نیست.
تفاهم جدید
پیام‌هایی که از وین می‌رسد چه از طرف آقای عراقی که گفته بود به نظرش می‌رسد یک تفاهم جدیدی در حال شکل گرفتن است و اشتراک در هدف نهایی آلان بین همه وجود دارد و مسیری که باید طی شود، شناخته‌شده است. البته باوجوداینکه گفته بود مسیر آسان نخواهد بود و اختلاف‌نظرها پایان نیافته است و اختلاف‌نظرهای بعضی جدی وجود دارد اما این را هم گفته بود که ایران علاقه‌مند به مذاکرات فرسایشی و طولانی‌مدت نیست. از آن‌طرف رئیس کمسیون مشترک برجام گفته است که بارقه‌هایی از پیشرفت مشاهده‌شده است و اینکه فکر می‌کند از هر دو طرف حسن نیت واقعی برای رسیدن به توافق وجود دارد. این‌ها نشان از این دارد که حالا هر دو طرف نرمش بیشتری از خود نشان می‌دهند.
تکمیل برجام
البته من تصورم این است که بحث برجام و قضایای پیرامونش دومرحله‌ای خواهد شد. یک مرحله این است که دو طرف بنشینند و خسارات ناشی از ترک برجام را جبران کنند و تحریم‌های خیلی شدید مانند تحریم نفت که مانع از صدور نفت ایران به جهان به‌عنوان شریان حیاتی اقتصاد ایران و تحریم‌های بانکی که مانع تبادل مالی بین ایران و جهان می‌شد لغو شود البته که مرحله بعدی عضویت ایران در FATF است. در مرحله دوم آمریکا تمایل دارد که درباره حضور ایران در منطقه مذاکره کند و به نظر می‌رسد با توجه به خبری که از مذاکرات ایران و عربستان در بغداد و با حضور عراق به گوش می‌رسد ایران هم چندان بی‌میل نباشد. سخنگوی وزارت خارجه هم دراین‌باره موضع گرفته بود. او در پاسخ به سؤالی درباره گفت‌وگوی ایران و عربستان در بغداد اظهار کرده بود که گزارش‌های رسانه‌ای در خصوص شکل‌گیری گفتگوی میان ایران و عربستان را دیده‌اند و اعتقاددارند که نقل‌قول‌های متضادی منتشرشده است. نکته مهم اینجاست که او گفته بود:"چیزی که اهمیت دارد این است که جمهوری اسلامی ایران همواره از گفتگو با پادشاهی سعودی استقبال کرده و آن را به نفع مردم دو کشور و همچنین صلح و ثبات منطقه می‌داند." که البته خبر بسیار خوبی است. اقدام اسرائیل در نطنز هم بسیار موردانتقاد بوده است. حتی در خود آمریکا این اقدامات تقبیح شد و حتی گفته شد که به اسرائیل تذکر داده‌اند که از خرابکاری در ایران دست بردارد. در خود اسرائیل هم نخست‌وزیر قبلی به سرزنش نتانیاهو پرداخت و گفت که چرا نتانیاهو به این اقدامات می‌پردازد.
گزارش آخرین وضعیت مذاکرات
خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه درباره مذاکرات وین اظهاراتی داشته است. او در مصاحبه خبری گفت: مباحث درباره سازوکارهای فنی رفع تحریم‌های ظالمانه ایالات‌متحده است. در خصوص مسئله بازگشت دولت آمریکا به تعهدات خودش ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ پیشرفت‌هایی حاصل‌شده و در مسیر درستی است اما به این معنا نیست که به مرحله نهایی این گفت‌وگوها رسیده‌ایم.
وی ادامه داد: برای فرسایشی نشدن گفتگوها متون خود را ارائه کردیم و از طرف مقابل هم خواستیم که سریعاً وارد مصادیق و متون مشترک شوند. هر چه زودتر این اتفاق بیفتد ما بهتر می‌توانیم به نتیجه فکر کنم. در حال حاضر خیلی زود است برای اینکه به این موضوع فکر کنیم. اکنون در مرحله‌ای هستیم که مذاکرات سختی باید صورت بگیرد اما عجله نداریم و تلاش داریم آنچه را که در چارچوب فرمایشات مقام معظم رهبری و نظام و همچنین منافع مردم بزرگ ایران است را تأمین کنیم. گفتگوها تا امروز در مسیر درستی حرکت کرده است. وی درباره کارگروه رفع تحریم بابیان اینکه ایران در چهارچوب کمیسیون برجام با ۱+۴ مواضع خود را در بر اساس موازین نظام مطرح کرده است، گفت: اگر تصمیم آمریکا بر این باشد که از میراث شکست‌خورده ترامپ فاصله گیرد و در چارچوب تعهداتش عمل کند، رایزنی‌ها راحت‌تر جلو می‌رود. وی با تأکید بر اینکه در وین گفت‌وگوهای مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا نداریم، گفت: فکر می‌کنیم دولت آمریکا بهتر از هرکسی می‌داند ایران اقداماتش در چارچوب برجام است و تنها وقتی این اقدامات متوقف می‌شود که آمریکا تحریم‌ها را بردارد و ایران راستی آزمایی کند.وی درباره سخنان مقام ارشد ایالات‌متحده آمریکا درباره لغو تحریم‌ها و واکنش اتحادیه اروپا به غنی‌سازی ۶۰ درصدی اظهار داشت: همان‌طور که پیش‌تر رهبری فرمودند، ایران بر اساس نیازهای خود در چارچوب برجام هر کاری را که لازم ببیند، انجام می‌دهد و البته به آژانس اطلاع‌رسانی می‌کند. اقدام ایران در پاسخ به اقدام تروریستی در خاک ایران بود که با بی‌عملی و عدم محکومیت آن از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا همراه بود که نقطه تاریک دیگری در ادعای آن‌ها است. مسیری که در پیش گرفتیم کاملاً روشن است.