آخرین و سومین مناظره انتخاباتی عصر شنبه (۲۲ خردادماه) با این هدف اولیه از صداوسیما پخش شد که راهنمای مسیری باشد در جهت انتخاب اصلح؛ اما اینکه مناظرههای امسال تا چه اندازه توانستهاند در انجام این مهم موفق باشند، پیش از همه نیازمند مخاطبی است که تا پایان آنها را دنبال کرده باشد و لازمه دستیابی به آمار مناسب بیننده هم ساختاری است که با استانداردهای جهانی همخوانی داشته باشد یا حداقل به آن نزدیک شده باشد. به گزارش ایسنا، مناظرههای انتخاباتی ۱۴۰۰، از همان ابتدا با انتقادهایی از سوی مخاطبان و کارشناسان مواجه شد. منتقدان خواهان تغییر ساختار انتخابی باهدف رسیدن به شناخت بیشتر و بهتر از نامزدها و آوردههایش بودند. ساعت پخش نامناسب، انتخاب پرسشهای متفاوت و کلی برای هرکدام از نامزدها و همچنین شیوه اداره مناظره و نحوه قرارگیری نامزدها در دکوری که آنهم با انتقاد مواجه شده بود، از علتهایی برشمرده شد که مناظرهها را برای دستیابی به هدف اصلی با چالش مواجه میکرد.
پس از برگزاری مناظره اول، نتایج نظرسنجی مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، حاکی از این بود که از هر ۱۰ نفر افراد بالای ۱۸ سال در کشور، ۳ نفر مناظره اول انتخاباتی سال ۱۴۰۰ را دیدهاند که این آمار در مقایسه با رقم نظرسنجی انجامشده توسط خود صداوسیما در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ قرار میگرفت که میزان بیننده اولین مناظره زنده در سطح ملی را بیش از ۶۰ درصد در کل کشور اعلام کرده بود.
با بالا گرفتن درخواستها برای تغییر ساختار، پس از برگزاری دور دوم مناظره انتخاباتی ۱۴۰۰، متولیان برگزاری تلاش کردند تغییراتی هرچند کوچک را در ساختار این برنامه انتخاباتی ایجاد کنند تا شاید آخرین مناظره تا حدودی به سلایق منتقدان و البته بینندهها پاسخ گفته باشد؛ اما اینکه آیا اساساً آمار ارائهشده از میزان بینندههای مناظرههای ۱۴۰۰، به میزانی هست که بتواند درروند انتخابات تأثیرگذار باشد، نکته دیگری است که شاید با نگاهی آماری به تعداد بینندگان مناظرههای انتخاباتی در دنیا، بتوان به جمعبندی بهتری در این زمینه دست یافت.
تجربههای تاریخی در جهان و همچنین ایران حاکی از این است که هرکجا ساختار مناظره به معنای واقعی خود نزدیک شده، اتفاقاً درنتیجه انتخابات هم تأثیرگذار بوده است. نمونهای از این موارد که در گزارش ایسنا با موضوع مناظره نیکسون و کندی هم به آن اشاره شد، بهعنوان اولین مناظره انتخاباتی تلویزیون در تاریخ از آن یاد میشود. این مناظره در سال ۱۹۶۰ برگزار شد و زمانی که کندی توانست در مقابل دوربینهای تلویزیون در مقابل نیکوسن که آن زمان معاون رئیسجمهور هم بود، به پیروزی دست پیدا کند، پیروز انتخابات هم شد. از آن زمان تاکنون مناظرههای تلویزیونی بین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری و احزاب سیاسی به یکی از پربینندهترین برنامههای تلویزیونی در جهان تبدیل شدهاند.
بر این اساس، در دورانی که پربینندهترین برنامههای تلویزیونی بهندرت به رکوردهای چند دهمیلیونی دست پیدا میکنند، مناظرههای تلویزیونی ریاست جمهوری در جهان همچنان یکی از پرمخاطبترین رویدادهای رسانهای به شمار میروند. در ادامه به برخی از پربینندهترین مناظرههای انتخاباتی اشارهشده است.
در ۲۶ سپتامبر سال ۱۹۶۰ بود که برای نخستین بار در تاریخ ایالاتمتحده آمریکا مناظره تلویزیونی از نامزدهای اصلی ریاست جمهوری و با حضور «جان اف کندی» و «ریچارد نیکسون» در چهار مرحله پخش شد. بهاینترتیب مناظرههای تلویزیونی به بخشی از مراحل تبلیغات و آشنایی با نامزدهای ریاست جمهوری این کشور تبدیل شد.
در جدیدترین دوره از انتخابات ریاست جمهوری ایالاتمتحده، بر اساس گزارش «ان بی سی نیوز» نخستین مناظره بین «جو بایدن» و «دونالد ترامپ» برای انتخابات ریاست جمهوری که ۹۰ دقیقه به طول انجامید و از ۱۶ شبکه بهطور مستقیم پخش شد، ۷۳.۱ میلیون مخاطب داشت. «فاکس نیوز» با ۱۷.۸ میلیون بیننده بیشترین آمار مخاطبان این مناظره را به خود اختصاص داده بود و «ای بی سی» و «ان بی سی» نیز در رتبههای بعدی قرار گرفتند. در مرحله پایانی مناظره این دو نامزد نیز ۶۳ میلیون مخاطب به تماشا نشستند.
بااینحال شمار بینندگان تلویزیونی مناظره نخست «بایدن» و «ترامپ» از نخستین مناظره انتخاباتی «هیلاری کلینتون» و «دونالد ترامپ» که ۸۴ میلیون نفر مخاطب داشت، کمتر است. به گفته «فوربس» رکورد پرمخاطبترین مناظره انتخاباتی در تاریخ مناظرههای انتخابات ریاست جمهوری ایالاتمتحده به این مناظره که در سال ۲۰۱۶ برگزار شد تعلق دارد. «نیویورکتایمز» نیز اعلام کرده است پیش از سال ۲۰۱۶، رکورد پرمخاطبترین مناظره ریاست جمهوری ایالاتمتحده به مناظره سال ۱۹۸۰ بین «جیمی کارتر» و «رونالد ریگان» با ۸۰.۶ میلیون تماشاگر تعلق داشت.
همچنین بر اساس اطلاعات منتشرشده در وبسایت «نیلسون»، مناظره بین «جورج بوش پدر»، «بیل کلینتون» و «روس پروت» که در سال ۱۹۹۲ برگزار شد، ۶۹.۹ میلیون بیننده داشت. در مناظره سال ۱۹۷۶ بین «فورد» و «کارتر» نیز ۶۹.۷ میلیون نفر برنامه را تماشا کردند. در بریتانیا با توجه به الگوی متفاوت انتخاباتی، نخستین مناظره انتخاباتی تلویزیونی بین رهبران احزاب سیاسی در سال ۲۰۱۰ با حضور رهبران احزاب سیاسی برگزار شد.
مناظره تلویزیونی ۹۰ دقیقهای بین «گوردون براون»، «دیوید کامرون» و «نیک کلگ» بهطور میانگین حدود ۹.۴ میلیون مخاطب داشت. در سال ۲۰۱۵ نیز مناظره تلویزیونی چهارقسمتی با حضور سران هفت حزب اصلی بریتانیا برای انتخابات سراسری بریتانیا برگزار شد. برای این برنامه دو ساعته که رهبران احزاب مختلف فرصتی برای سخنرانیهای کوتاه و پاسخ به سؤالات را داشتند نیز بیش از هفت میلیون نفر تماشاگر گزارش شد.