بحران قره‌باغ
یک کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی گفت: در سال 1995 زمان راه‌اندازی خط لوله باکو- تفلیس-جیحان قرار بود 5 درصد از این خط به ایران اختصاص پیدا کند اما این سهم 5 درصدی به دلیل تحریم به ترک‌ها رسید درحالی‌که ایران هم از نظر موقعیت جغرافیایی و هم امکانات بالقوه و بالفعل این توان را داشت. میر قاسم مؤمنی، مدیر موسسه چشم‌انداز ابرار نوین در گفت‌وگو با ایلنا، درباره تأثیر اتفاقات اخیر منطقه قره‌باغ بر حوزه صادرات انرژی ایران اظهار داشت: ما به دلیل سیاست‌هایی که امریکا، رژیم صهیونیستی و اروپا در تحریم ایران دنبال کردند تنها یک مسیر ترانزیتی قابل‌اطمینان از طریق ارمنستان و از جلفا- ایران- دریای سیاه تا اروپا داشتیم که بعد از وقایع اخیر قره‌باغ دولت آذربایجان این مسیر را به بهانه اینکه 24 کیلومتر از آن از خاک این کشور عبور می‌کرد، مسدود کرد. اکنون نیز موضوع فراتر از معادلات منطقه‌ای شده است، به طوری که شاهدیم ترکیه و پاکستان در حمایت از آذربایجان در منطقه مانور نظامی اجرا کردند.
پاکستان و ترکیه به دنبال چیست‌اند؟
این کارشناس بین‌الملل حوزه انرژی با طرح این سؤال که پاکستان در آذربایجان دنبال چیست؟ گفت: سیاست این کشور مقابله با هند است، زیرا هندی‌ها در چابهار برای راه ابریشم سرمایه‌گذاری کرده‌اند تا از ایران عبور کرده و از قفقاز به اروپا می‌رسند، این موضوع می‌تواند بندر گوادر پاکستان را تحت تأثیر قرار دهد، به همین جهت پاکستان در ساختار قدرت افغانستان و آذربایجان اعمال نفوذ می‌کند و از سوی دیگر ترکیه نیز بشدت به دنبال ایجاد دالانی بین ترکیه-نخجوان و ارمنستان به باکو است، اگر این دالان راه‌اندازی شود درواقع هم ایران را محدود می‌کند و هم اینکه انرژی و کالای خود را راحت‌تر منتقل کرده و سالانه میلیون‌ها دلار سود کسب می‌کند، ضمن اینکه در تحریم‌ها علیه ایران نیز استفاده خواهد کرد.
رژیم صهیونیستی پشت صحنه تحریم ایران در مسیر شمال غرب
وی بابیان اینکه رژیم صهیونیستی پشت صحنه تحریم ایران در مسیر شمال غرب از طریق ترکیه، آذربایجان و ارمنستان قرار دارد، خاطرنشان کرد: بعد از فروپاشی شوروی سابق شاهد بودیم که شرکت‌های نفتی رژیم صهیونیستی به بهانه حمایت از اقلیت یهودی در آذربایجان در خزر حضور دارند و هم در اقتصاد، سیاست و کشاورزی و هم در حوزه انرژی جامعه آذری نفوذ کردند و شرکت‌های این رژیم نیز در استخراج و انتقال نفت آذربایجان فعال هستند.
اسرائیل در پی کنترل امنیت
انرژی منطقه است
وی با اشاره به حضور رژیم صهیونیستی در خلیج‌فارس خاطرنشان کرد: اکنون این رژیم با اکثر کشورهای حوزه خلیج‌فارس قرارداد بسته و یا اینکه در منطقه اربیل در شمال عراق ائتلافی برای صلح ایجاد کرده است، حضور پاکستان کنار ترکیه و آذربایجان نیز حلقه اتصالی بین آذربایجان و افغانستان را تکمیل می‌کند، چراکه پاکستان هم از طالبان حمایت می‌کند و هم اینکه نیروی نظامی این کشور در آذربایجان حضور دارد، یعنی پاکستان نیز حلقه اتصالی بین سرزمین‌های شرقی ایران می‌شود. موضوع دیگر استقرار پایگاه‌های اسرائیلی در مناطق آزادشده اخیر است که نشان‌دهنده تلاش اسرائیل برای به دست گرفتن امنیت انرژی منطقه است و نهایتاً موضوع بر سر امنیت و استخراج انرژی است که دستگاه‌های امنیتی اسرائیل در نظر دارند از طریق آذربایجان و ترکیه با تحت فشار قرار دادن ایران و ارمنستان حضور ایران را کمرنگ کنند.
این کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی بیان داشت: موضوع مهم دیگر راه ابریشم است که هندی‌ها در بندر چابهار روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند و پاکستان قصد دارد با ایجاد مانع در قفقاز از مسیر ترانزیتی هند در راه ابریشم به حوزه دریای سیاه و کری دور شمال به جنوب جلوگیری کند، درواقع اسلام‌آباد به دنبال مانع‌تراشی علیه هند در بخش ایران و قفقاز است، در چنین شرایطی جمهوری آذربایجان بازیچه شده، یعنی در حوزه انرژی و امنیت قفقاز از سوی رژیم صهیونیستی تهدید شده که افکار عمومی جامعه جهانی را علیه ایران تحریک کند تا در جدال پرونده هسته‌ای از آب گل‌آلود ماهی بگیرد.
امکان سواپ و صادرات گاز به گرجستان و اوکراین راداریم
مدیر موسسه مطالعات بین‌المللی چشم‌انداز ابزار نوین در ادامه درباره برنامه سواپ برق و گاز با ارمنستان نیز گفت: ما به ارمنستان گاز صادر و برق وارد می‌کنیم و از طریق این کشور امکان سواپ و صادرات گاز به گرجستان و اوکراین را نیز داریم اما موضوع بیزانس پشت صحنه مسائل سیاسی و امنیتی است، یعنی موضوع فقط برق و گاز نیست تغییر معادلات منطقه است که روسیه به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز جهان با همین اهرم اروپا و اوکراین را تحت فشار قرار داده و اجازه نمی‌دهد ایران جایگزین شده و دست روس‌ها را از این ابزار فشار کوتاه کند. از سوی دیگر امریکا و اسرائیل هم نمی‌خواهند ایران صادرکننده گاز باشد زیرا هرگونه تحرک ایران در صادرات گاز، نفت و یا محصولات استراتژیک به‌نوعی دور زدن تحریم و نقش‌آفرینی و ایجاد وابستگی از سوی ایران است. وی گفت: سیاست امروز رئیس‌جمهور آذربایجان بر اساس توافق پنهان با امریکا، اسرائیل و روسیه است که اگر مانتوانیم به خوبی سیاست‌گذاری کنیم و دستگاه دیپلماسی و میدان ما به سرعت اقدامی نداشته باشد منافع ما در خطر می‌افتد و اگر مسیر ارمنستان را هم از دست بدهیم عملاً حلقه تحریم علیه ما کامل می‌شود، چراکه نه می‌توانیم با کشورهای جنوب خلیج‌فارس کارکنیم؛ در غرب کشور، عراق تحت نفوذ امریکا است، تکلیف پاکستان و افغانستان هم که مشخص است و این می‌تواند در توسعه اقتصادی کشور ما تأثیرگذار باشد.
راه‌اندازی شرکت‌های اقتصادی بزرگ اسراییلی در منطقه
رئیس فراکسیون توسعه روابط کشورهای عضو اکو اظهار داشت: اسراییل قراردادهای امنیتی با برخی از کشورهای منطقه امضا می‌کند و پس‌ازآن هم بحث‌های اقتصادی مطرح می‌شود. به طوری که اسراییل در برخی از کشورهای هم‌جوار ما، شرکت‌های اقتصادی بزرگ راه‌اندازی کرده است.
ولی اسماعیلی در گفت‌وگو با ایلنا در مورد تأثیر راه‌اندازی بخشی از کری دور شرق به غرب بر مبادلات تجاری کشورهای عضو اکو اظهار کرد: کشورهای عضو اکو کمترین تبادل تجاری رابین خوددارند. برای مثال 10 درصد از مناسبات تجاری ما با کشورهای عضو اکو و 90 درصد آن با کشورهای خارج از اکو است.
رئیس فراکسیون توسعه روابط کشورهای عضو اکو افزود: یکی از مواردی که من در اجلاسیه اسلام‌آباد کشورهای عضو اکو، پیشنهاد دادم اینکه کشورها با تعریف یک پول واحد بتوانند تجارت داشته باشند تا بتوانیم از بازار 800 میلیون نفری منطقه استفاده کنیم. روسای مجلسی هم از این پیشنهاد استقبال کردند و پیشنهاد شد تا پاکستان به عنوان رئیس مجلسی فعلی اکو این موضوع را دنبال کند.
وی خاطرنشان کرد: اگر ما روابط خود را بر اساس حسن هم‌جواری با کشورهای همسایه پیش ببریم، کمک می‌کند کشورهای دیگر غیر از خود اعضای اکو دخالتی نداشته باشد. برای مثال در مرزهای شمال غرب مایکی از مسائل پررنگ، ارتباط اندک ما با همسایگان بود. ما از دولت فعلی انتظار داریم که نگاه ویژه‌ای به این مسئله داشته باشد کما اینکه قدم‌هایی برداشته‌شده و معاونت اقتصادی وزارت خارجی و رایزن‌های اقتصادی در کشورهای همسایه در حال ایجاد است. وی گفت: اگر ما بتوانیم از بازار منطقه که واقعاً بکر است استفاده کرده و هم‌افزایی داشته باشیم، باعث می‌شود که کشورهایی مانند آمریکا و اسراییل نتوانند دخالت بیشتری کنند.