رسمیت یافتن ریاست جمهوری
هرچند سید ابراهیم رئیسی از روز 14 مرداد به‌طور رسمی رئیس‌جمهور شد، اما او پس‌ازاین تاریخ کابینه‌اش را به مجلس معرفی کرد و پس از کش‌وقوس میان دولت و مجلس، کابینه سیزدهم روز سوم شهریور از مجلس رأی اعتماد گرفت. اگر مبنای شروع به کار دولت سوم شهریور باشد، امروز 100 روز اول دولت رئیسی به پایان رسید و 1360 روز دیگر از عمر دولت او باقی است و باید در انتظار بود و دید که چگونه این روزها سپری خواهد شد.
قاعده آمریکایی چه می‌گوید؟
یک قاعده در آمریکا وجود دارد تحت عنوان «100 روز اول» یا First hundred days. بر اساس این قاعده، رسانه‌ها، احزاب و کنشگران پس از 100 روز از روی کار آمدن دولت‌ها، به‌نقد و بررسی عملکرد آن‌ها می‌پردازند و این باور وجود دارد که دولت در 100 روز اول استراتژی و برنامه‌هایش را تدوین و به افکار عمومی برای اجرا اعلام می‌کند؛ اگر چنین نکند یا برنامه نداشته باشد احتمالاً در آینده نیز برنامه مشخصی در حوزه‌های اقتصاد، روابط خارجی و ... نخواهد داشت.
افزایش تورم
آنچه از 100 روز ابتدایی دولت سیزدهم مشاهده می‌شود این است که تورم نسبت به قبل از روی کار آمدن این دولت بیشتر شده، قیمت کالاها رو به افزایش است، قیمت مسکن و اجاره‌بها همچنان روند صعودی دارد، پرونده هسته‌ای با توقف نزدیک به شش ماه، روز دوشنبه گذشته از سر گرفته شده و سرنوشتش نامعلوم است، قول‌هایی که درباره بهبود وضعیت معیشت و اقتصاد داده شده تاکنون اجرایی نشده و برنامه‌ای هم برای حل آن ارائه نشده است.
وعده ساخت یک‌میلیون مسکن در سال
مهم‌تر اینکه رئیس‌جمهور وعده ساخت سالانه یک‌میلیون مسکن را داده که در 100 روز اول وزارت راه و شهرسازی استراتژی برای تحقق چنین هدف بزرگی را اعلام نکرده است. نگاه به وعده‌های داده‌شده و آنچه تاکنون انجام‌شده، می‌تواند نوعی داوری نسبت به عملکرد دولت باشد. لازم به ذکر است که اصطلاح 100 روز اول یا First hundred days که در غرب رایج بوده و هست، از سال 84 پس از روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد و در سال‌های 92 و 96 که حسن روحانی رئیس‌جمهور شد، وارد فرهنگ سیاسی ایران شد و رسانه‌ها عملکرد 100 روز اول دولت‌ها را به‌صورت ویژه رصد می‌کنند.
ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای
یکی از اقدامات مثبت که در 100 روز اول دولت رئیسی اتفاق افتاد، بازگشت ایران به میز مذاکره بود. این اقدام در حالی صورت گرفت که تندروها مثل قبل بر طبل مخالفت می‌کوبیدند و می‌گفتند ایران باید از برجام و N.P.T (معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) خارج شود که با تن دادن دولت به دیپلماسی تیر آنان به کاهدان خورد. نکته قابل‌تأمل این است که به‌رغم مخالفت افراطی‌ها دولت تلاش می‌کند برجامی را که در دولت قبل انجام شده بود را احیاء کند که مهر تأییدی است بر کارنامه دیپلماسی دولت قبل؛ اینکه دولت پذیرفت مذاکره کند نشان از آن است که در 100 روز اول دارای برنامه بوده است.
برنامه هفتم و سند تحول
دولت سیزدهم اقدام به تدوین سند تحول کرده است. البته تاکنون پیش‌نویس آن منتشر شده و نهایی نشده است. این سند بر اساس چهار محور 1-«عدالت محوری»، 2-«مردم محوری» به این معنا که خود مردم الگو هستند و عدالت باید توسط خود مردم اجرا شود، 3-«علم و خیزش علمی» که در طول چهار سال اولویت دولت است 4-«خانواده گرایی» به این معنا که از «فردگرایی» به سمت «خانواده گرایی» حرکت کنیم و 37 موضوع کلیدی تدوین شده که قرار است پس از نهایی شدن اجرا شود. هرچند تدوین این سند یک گام مثبت به شمار می‌رود، ولی لازم است دولت سیزدهم از هم‌اکنون مراقب باشد که این سند به سرنوشت سند 20 ساله که در سال 1384 تدوین و پس از تأیید رهبری ابلاغ شد، ولی به سرانجام نرسید دچار نشود. علاوه بر این سند دولت برنامه هفتم را پیش رو دارد که جا داشت پس از 28 خرداد که سید ابراهیم رئیسی انتخاب شد این برنامه در دستور کار قرار می‌گرفت و در 100 روز اول نهایی می‌شد که نشد. سند و برنامه نیاز به یک استراتژی برای مدت چهار سال و تاکتیک (روش) برای رسیدن به هدف دارد. این دو مهم در 100 روز اول آماده نشد، علت این است که دولت در همه حوزه‌ها در 100 روز اول دچار سردرگمی بوده است.
نتیجه‌گیری
تحقق وعده‌هایی که سید ابراهیم رئیسی در جریان انتخابات و پس‌ازآن داده است، از یک‌سو نیاز به برنامه توسط دولت قوی و از سوی دیگر نیاز به تیم اقتصادی قوی دارد. آنچه در 100 روز اول دیده شده عکس آن است، زیرا رئیسی در بدترین شرایط سکان‌دار قوه مجریه شده و ضعیف‌ترین دولت و تیم اقتصادی را با خود دارد. انتظار این بود که در شرایط تحریم و کرونا رئیسی دولت تکنوکرات (فن‌سالار) تشکیل دهد نه به‌کارگیری افرادی که در دولت‌های ناموفق احمدی‌نژاد امتحان خود را پس داده‌اند.
به عقیده کارشناسان دورنمای موفقیت دولت تا سال 1404 شدنی نیست، مگر اینکه دولت بتواند تندروها در مجلس و جاهای دیگر را برای احیای برجام و پذیرش FATF با خود همراه کند. علت این است که برنامه نیاز به بودجه دارد و وقتی دولت نتواند نفت بفروشد و مهم‌تر اینکه نتواند پول فروش نفت را به خزانه برگرداند، تحقق وعده‌ها و برنامه هفتم و سند 37 محوری تحول نیز به‌جایی نخواهد رسید.