به نظر شما مفهوم توسعه شغل در کشور چیست؟
درست است كه وزارت كار، تعاون و رفاه اجتماعی به‌تنهایی وظيفه ايجاد اشتغال را ندارد زیرا زیرساخت ايجاد شغل توسعه است. فرایند توسعه شامل توسعه اقتصادى، اجتماعى، سياسى، فرهنگى، روابط بین‌المللی و مولفه هاى ديگر است که می‌تواند باعث تحرك، پويايي، اميد و پیشرفت کشور و جامعه شود. دو رکن تحقیق و توسعه در كليت اركان نظام اعم از دولت، نهادهاى عمومى و خصوصى و مشاركت حقيقى و فعال مردم وابسته است.
وقتى سیاست‌گذاری‌ها عقلانى باشد و استراتژی‌ها مبتنى بر واقعيات، دانش، تجربيات ملى و بین‌المللی استوار باشد و از مديران باتجربه و باسواد در اجرای امور کشور استفاده شود، ارتباط با جوامع بین‌الملل خردمندانه و تسهيل می‌شود. همچنین زمینه برای مراودات جهت تبادل دانش، تجربه، كالا و منابع انسانى بین کشورها مهیا می‌شود. در ادامه این چرخه زیرساخت توسعه فراهم می‌شود. از سوی دیگر اشتغال و توسعه کسب‌وکار به زیرساخت و ساختار مناسب و نهادهای توسعه گر و خرد جمعى وابسته است. وقتى صحبت از اشتغال مطرح می‌شود بايد ديد گوينده چه فهمى از شغل دارد، دوره‌گردی و دست فروشى و... هم به زعم برخى ممكن است شغل باشد اما در مقابل برنامه‌نویسی، خدمات مالى و پولی، ماشین‌سازی، ساخت قطعات خودرو، هواپيما، كشتى، توليد نرم‌افزار و سخت‌افزار high tek هم نیز شغل است. بستگى به اين دارد كه مفهوم از شغل در هر کشوری چيست؟ كسى كه باور دارد با یک‌میلیون تومان می‌شود شغل ايجاد كرد مرادش شغل‌های كاذب است و حتماً كسى كه مرتبه اداری‌اش در حد وزير است بعيد است چنين نظرى داشته باشد، چون در حال حاضر یک‌میلیون تومان بهاى ده تا ساندويچ با نوشابه است.
به نظر شما چه رويكردى از توسعه، زمينه اشتغال و رفاه اجتماعى را فراهم می‌کند؟
استراتژى كلان ملى بايد حول محور اقتصاد مولد و فناورانه با محور قرار دادن توسعه صنعتي متمركز گردد تا بتواند ساير حوزه‌های تجارى، زيست فناوری، الكترونيكى، حمل‌ونقل، فضانوردى، دریانوردی، ريلى، خودرو، كشاورزى، حتى فرهنگى، اقتصادى، فضاي حقيقى، مجازى و ... را تغذيه كند.
تجربه جهانى نشان می‌دهد هر كشورى كه زودتر به توسعه صنعتى مجهز شده، سریع‌تر صاحب دانش فنى، نظم و انضباط، خردورزی، علم و فناوری و ... شده است؛ زيرا صنعتى شدن و فناور شدن لازم و ملزوم يكديگرند و از پيشگامان اين وضعيت کشورهای آلمان، ژاپن، انگلیس و.. را می‌توان نام برد. همچنین توسعه کشورهای كره، تایوان، چين و ... گواه بر این مدعاست.
وقتى كشورى داراى صنعت فناورانه شد نياز به شاغلين فنى و تحصیل‌کرده پيدا می‌کند. دانشگاه‌ها و مراكز فنى حرفه‌ای آن به تناسب نياز به تحول می‌یابند. توليدات کارخانه‌ها متحول می‌شود. ماشین‌آلات و ابزار توليدى توان توليد فناورانه می‌یابند. كشاورزى، صنعت دام و طیور و بهره‌وری متحول می‌شود و درنهایت توليد مقياس سودآوری به خود می‌گیرد. فناوری زمينه رقابت و توسعه صادرات و ارزآوری را مهيا می‌کند و صدها بركات به‌تبع آن ايجاد می‌گردد. از آن جمله می‌توان به اشتغال پايدار و کیفی؛ خدمات مبتنى بر توليد صنعتى و خدمات فناورانه اشاره کرد که ارزش افزوده بالایي برای کشور دارند و زمينه صدور خدمات فنى را فراهم می‌کند كه در جهان مشترى دارد و ارزآوری است.
شرط صنعتی شدن تنش‌زدایی در روابط بین‌الملل و ایجاد امنيت برای سرمایه‌گذاری است. تامین امنیت قضایی و اجتماعی در داخل نياز به طراحى برنامه‌ای فرا قوه‌ای متشكل از نمايندگان نخبه و باتجربه در بخش حاکمیت و نمايندگان صالح در بخش خصوصى دارد. در این صورت مجالس موقت و نمايندگان فاقد اهليت و كوتاه مدت نمی‌توانند در آن دخل و تصرف کنند.
از نظر شما وضعيت اشتغال در كشور چگونه است؟
عمده اشتغال در ايران وابسته به نفت شکل‌گرفته و فراز و فرود نرخ بيكارى به کم‌وزیاد شدن درامد نفت متصل بوده و هست كه جنبه كلى از حیث آمار را نشان می‌دهد اما كيفيت اشتغال به لحاظ پايدارى و ایجاد ارزش افزوده و فناورانه كم كيفيت و ناپایدار است. كافى است به آمار اشتغال و شاغلان بخش كشاورزى، صنعت، خدمات و بهره‌وری بين ايران و آلمان و دیگر کشورها به عنوان شاهد مراجعه كنيد، به‌طور مثال طبق آمار سال ٢٠١٦ شاغلان بخش كشاورزى در ايران ٤٠٦١ هزار نفر و در آلمان ٦١٩هزار نفر برآورد شده با جمعيتى تقریباً يكسان دو كشور، ارزش صادرات محصولات كشاورزى آلمان ٨٧٤٨٢ميليون دلار بوده از ٦٧٦ هزار هكتار زمين و در ايران ٦٤٤١ ميليون دلار بوده است. همچنین از ٩٦٠٠ هزار هكتار زمين و ارزش افزوده بخش كشاورزى به ازاى هر كارگر به قيمت ثابت سال ٢٠١٠ در آلمان ٤٧٤٤١ دلار و در ايران ٩٩٥٢ دلار بوده است. طبق همين آمار شاغلين بخش خدمات در آلمان٣٢٤٦١ ميليون نفر هست. در ايران ١١٣٢٣ ميليون نفر كه فرق معنادار اين خدمات تا آن خدمات از زمين تا اسمان است، شاغل بخش خدمات در آلمان و کشورهای توسعه‌یافته عمدتاً در توليد نرم‌افزار و خدمات بعد از فروش و توليد دانش فنى مشغول‌اند. عمده شاغلين بخش خدمات در كشورهاى مثل ایران شامل دوره‌گردی، دست فروشي و كارهاى ساده غیر فنی را تشكيل می‌دهد. بنابراين نياز به تحليل پيچيده و تخصصى نداريم. اعداد و ارقام مبين اين هست که وقتى كشورى به معناى واقعى صنعتى شد، اشتغالش پايدار و زاینده و بالنده می‌شود. صنايع در طى زمان مدرن و هوشمند می‌شوند و بهره‌وری افزایش و مصرف کم و صنایع دوستدار محیط‌زیست می‌شوند. منابع انسانى در مدار آموزندگی، بازآموزی و سازندگی مداوم قرار می‌گیرد و خلق ثروت می‌کنند.
با این توصيف كه شما از صنعت دارید، وضع صنايع موجود در کشور چگونه است؟
صنايع عمده در ایران وابسته است، گرچه زحماتى كشيده شده ولى هنوز درزمینه صنايع پيشرفته به خارج وابسته‌ایم، به خصوص درزمینه نرم‌افزار و صنایع هوشمند با دنيا فاصله‌داریم. بعد از تحریم‌ها اين پرده افتاد و خیلی از فرسودگی‌ها و عقب‌ماندگی‌ها آشکار شد. به‌طور نمونه هزاران خودرو به دليل نداشتن يك يا چند قطعه در پارکینگ‌های خودروسازان دپو شده‌اند. هواپيماها به دليل نداشتن قطعه و فرسودگی خطرناک شده‌اند. کارخانه‌ها براى يدك ماشین‌آلات توليدى به دردسر افتاده‌اند. وقتي معاون اول رئیس‌جمهور اعلام می‌کند برخى قطعات براى توليد واكسن توسط سفراى ما قاچاق شده تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل...
نظر شما درباره قرن 21 چیست؟
قرن بیست‌ویک عصر اقتصاد شبکه‌ای است. در فضاى نت هم ثروت خلق می‌شود هم نت دنيا را به خود وابسته می‌کند هم نت به مواد اوليه مادى نياز صددرصدی ندارند. غول‌های شبکه‌ای مانند مايكروسافت، فيس بوك، سامسونگ، الفابت وام ازون، والت ديزنى و امثالهم جهان را در قبضه خوددارند. تمام فعالیت‌های دولت‌ها، شرکت‌ها، نهادها و اشخاص را رصد می‌کنند. آن‌ها سلايق و علایق مردم را می‌دانند. همچنين نوع خوراك و پوشاک ارتباطات و میزان سواد متخصصان و ثروت و دارایی مردم را براى برنامه‌ریزی در اختيار گرفته‌اند. اینترنت تا اعماق زندگى مردم نفوذ کرده است. حتى هر وقت اراده كنند می‌توانند علايق و سلایق ما را تغيير دهند. مهم‌تر از همه اينكه مرزها را درنوردیده‌اند و كسى جلودارشان نمی‌تواند باشد. شبکه‌های اجتماعی دارند به آسمان‌ها سرك می‌کشند بقول «يوال نوح هرارى» در كتاب «انسان خردمند» بشر خدا گونه می‌شود.
اکنون صنايع موجود چرا با تمام ظرفيت نمی‌توانند كار كنند و بازدیدهای سرزده رئیس‌جمهور هم بيشتر از صنايع نيمه تعطيل و تعطیل‌شده است؟
دلايل متعددى دارد كه عمده آن را می‌توان به كمبود نقدينگى، تحريم، فرسودگی صنايع، عدم بازسازى به‌موقع، توليدات كم كيفيت و غيررقابتى بودن در بازار نسبت داد. بهره بانكى در ايران بالاست، به علاوه جرائم تأخیر و بهره مركب و بوروکراسی وقت‌گیر، براى تأمین نقدينگى مشکل است.
وقتى بهره بانكى فرضاً 20 درصد باشد، صنعت چقدر بايد سود كند كه اقساط و بهره و هزینه‌های جارى را پوشش دهد و هم به سرمایه‌گذاران سود پرداخت كند؟ آيا در كشورهاى كه توسعه‌یافته‌اند چنين بهره‌هایی به بانک‌ها داده و می‌دهند؟ ابداً چنين نيست.
يكى از موانع توسعه توليدى و صنعتى بانک‌ها هستند. زیرا بانک ها قدرت رقابت از صنعت را گرفته‌اند. تحريم هم مشکلات را افزون کرد. از بازديدهاى سرزده و فورى هم كارى ساخته نيست. باید دانست که اقتصاد راهکار خودش را دارد و دستور بردار نيست.
راهکار براى برون‌رفت از وضع موجود چيست؟
بايد خبرگان و اهل فن در اين موردنظر دهند. آقای مهندس بحرينيان كه در حوزه صنعت خبره‌اند و مطالعات وسيعى هم دارند اصطلاحی دارند كه در هر کاری (اهليت بايد داشت)، لذا با انشا الله و سلام و صلوات كارى از پیش نمی‌رود. کار را باید با توکل به خدا به كاردان سپرد. کلیدواژه پيامبر گرامى اسلام (ص) است كه «با توکل زانوى اشتر ببند» كه شامل همه حوزه‌های مديريتى، سياسى، اقتصادى، فرهنگى، مجلس، دولت، خبرگان و.. می‌شود، كار در حوزه صنعت از پای‌بست ويران است.
شما درباره لايحه بودجه و حذف ارز ٤٢٠٠ تومانی چه نظرى داريد؟
این ارز معروف به ارز جهانگيرى است اگر حذف شود بدون اينكه جايگزين مناسب داشته باشد تورم سامانه‌ای و انتظاری کمرشکن ايجاد می‌کند. كما اينكه اكنون هم طاقت مردم از گرانى طاق شده متأسفانه از كميت و کیفیت زندگى مردم نیز کاسته شده است. اگر چشم بينايي، گوش شنوايي و حس نوع‌دوستی وجود داشته باشد. مطالبه مردم در خیابان‌ها شنیده می‌شود اما متأسفانه سواره از پياده خبر ندارد و سير از گرسنه ... در مورد لايحه بودجه كارشناسان در اين مدت نظرشان را گفته‌اند و غالب نظرها بر بودجه سال آینده مثبت نيست، بودجه غیرواقع بینانه تنظیم‌شده، تورم‌زاست و هزینه سنگينى بر مردم تحميل می‌شود. اين دولت از شاكله كارشناسى و مدیریتی ضعيفى تشکیل‌شده و توان درست اداره كشور را ندارد. مجلس هم چون با رأی قاطبه مردم بر سرکار نيامده به دنبال رفع مشكلات واقعى مردم نيست. بحث‌های نمایندگان مجلس بيشتر خوشايند مقامات است. حمل طرح صيانت و مخالفت با غربالگرى و شعارهای ايدئولوژيك است نه صيانت از جان و مال و عزت مردم! اگر دولت می‌خواهد مشکلات را برطرف کند دولت و مجلس به نظرات اهل فن و خبرگان حوزه اقتصاد، اجتماع و مدیریت توجه كند و درهای بسته جهان دانش و تجربه را بگشايند و در رفع تحریم‌هاى ظالمانه بكوشند.