افزایش تحرکات نظامی روسیه
در مرز اوکراین
علیرغم انبوهی از جلسات برگزارشده در هفتههای اخیر میان امریکا، ناتو، اوکراین و روسیه باهدف یافتن راه حل دیپلماتیک به منظور کاهش تنش در مرز اوکراین و روسیه نتیجه مطلوبی حاصل نشده است. شکاف بین انتظارات روسیه و غرب آشکار شده است. روسیه به صراحت گفته که اگر غرب حاضر به تعلیق عضویت اوکراین در ناتو نشود پوتین درصدد برچیدن کامل ساختار امنیتی اروپا در دوران پس از جنگ سرد برخواهد آمد و از توافقهای بین المللی حاکم بر حقوق کشورها به منظور تعیین سرنوشت خارج خواهد شد امری که امریکا و متحدان اش هرگز آن را نخواهند پذیرفت. تحرکات نظامی روسیه در امتداد مرز اوکراین با آن کشور بی وقفه ادامه دارد و ارتش روسیه از سال ۲۰۱۴ میلادی خاک اوکراین را اشغال کرده و در بخشهایی از آن درگیر جنگ بوده است. هم چنین، روسیه اعلام کرده که مانور نظامی مشترک برگزارشدهاش با بلاروس را تا ۲۰ فوریه ادامه خواهد داد و از این طریق افزایش نیروهای نظامی مستقر شده خود در مرز با اوکراین را توجیه میکند. نیروهای روس در حال حاضر در نزدیکی مرزهای جنوبی و و جنوب شرقی با اوکراین متمرکز شدهاند که مرحله پیش از آغاز عملیات محسوب میشود.
پیامد حمله نظامی روسیه
علیه اوکراین
وقوع درگیری نظامی بزرگ در اوکراین یک فاجعه خواهد بود. «الکسی رزنیکوف» وزیر دفاع اوکراین طی مصاحبهای با روزنامه پولیتیکو با ادعای اینکه پس از دیدار ولادیمیر پوتین و جو بایدن رؤسای جمهور روسیه و آمریکا، مسکو تعداد نیروهای بیشتری به مرز اوکراین اعزام کرده است، گفت: اکنون در مرز اوکراین حدود ۱۰۰ هزار واحد نظامی روس مستقر هستند. رزنیکوف افزود: اقدام به اشغال برای هر دو طرف فاجعهبار خواهد بود. در این صورت هر دو طرف تلفات سنگینی متحمل خواهند شد که احتمال آواره و پناهجو شدن ۵ میلیون اوکراینی در این حادثه وجود دارد. وزیر دفاع اوکراین با تکرار مواضع روسیه هراسانه کشورش ادعا کرد که برای پوتین، اوکراین هدف نهایی نیست. وی مدعی شد که اگر جنگ آغاز شود به اروپا نیز سرایت خواهد کرد! در صورت واکنش متقابل ناتو، اروپا و امریکا، روسیه قادر خواهد بود ساختمانهای اداری از جمله نهاد ریاست جمهوری و وزارت دفاع اوکراین را هدف شلیک راکت و توپ باران قرار دهد و یا موشک باران از طریق موشکهای کروز و بالستیک کوتاه برد قرار دهد. حملات سایبری روسیه میتوانند به زیر ساختهای حیاتی مانند شبکه برق اوکراین آسیب بزنند و دولت اوکراین را بیشتر فلج سازند. هم چنین، روسیه میتواند باهدف قرار دادن مراکز ساخت موشکهای کروز نپتون، سامانه موشکی ساپسان و موشکهای بالستیک کوتاه برد HRIM-۲ تهدید احتمالی از جانب بازدارندگی متعارف اوکراین را در آینده نزدیک نابود سازد.
ناتو در حال آماده باش
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» با انتشار اطلاعیهای اعلام کرد که این سازمان هواپیما و ناوهای جنگی بیشتری به کشورهای متحد در شرق اروپا اعزام خواهد کرد. ناتو همچنین بر افزایش قدرت بازدارندگی و دفاعی این سازمان در شرایطی که روسیه به تجمیع نیروی نظامی در اطراف اوکراین ادامه میدهد، تاکد کرده است. براساس اطلاعیه منتشر شده، دانمارک یک ناوچه خود را به دریای بالتیک اعزام خواهد کرد. این کشور، چهار فروند جنگنده F-16 را نیز به منظور تقویت قدرت گشت زنی هوایی ناتو به لیتوانی خواهد فرستاد. از سوی دیگر، اسپانیا در نظر دارد چندین فروند جنگنده در بلغارستان مستقر کند و چندین کشتی جنگی اسپانیا نیز طی روزهای آتی به نیروی دریایی ناتو در منطقه خواهند پیوست. فرانسه نیز اعلام کرده که آماده اعزام نیروی نظامی به رومانی در چارچوب مأموریت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی است. همچنین هلند از آمادگی خود برای استقرار دو فروند جنگنده F-35 از اوایل ماه آوریل در بلغارستان خبر داده است. هلند یک کشتی جنگی و شماری از نیروهای نظامی خود را نیز آماده الحاق به نیروهای ناتو در شرق اروپا خواهد کرد. در اطلاعیه ناتو بر آمادگی آمریکا به منظور افزایش حضور نظامی خود در مرزهای شرقی ناتو تاکید شده است. گفتنی است ناتو پیشتر در سال 2014 پس از الحاق غیرقانونی شبهجزیره کریمه اوکراین توسط روسیه، حضور نظامی خود در کشورهای استونی، لتونی، لیتوانی و لهستان را افزایش داده بود. انگلستان، کانادا، آلمان و آمریکا فرماندهی نیروهای نظامی ناتو در اروپای شرقی را برعهده دارند. نیروهای نظامی ناتو در شرق اروپا در حال آمادهباش قرار دارند.
دفاع اروپا از اوکراین
اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا روز دوشنبه از کمک یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورویی این اتحادیه به اوکراین باهدف مقابله با تهدید نظامی روسیه خبر داد. این مبلغ بخشی از بسته کمک اضطراری اتحادیه اروپا به اوکراین در اوج تنشهای غرب با روسیه است و باید به تصویب پارلمان اروپا برسد. اتحادیه اروپا از زمان آغاز بحران میان روسیه و اوکراین در سال ۲۰۱۴ تا کنون ۱۷ میلیارد یورو در قالب کمک مالی یا وام به کییف پرداخت کرده است. به گفته خانم فن درلاین کمک قرار است کمک جدید اروپا در چند مرحله پرداخت شود. وی همچنین گفت که ۶۰۰ میلیون یورو بلافاصله پس از تصویب پارلمان اروپا پرداخت خواهد شد. خانم فن درلاین روز دوشنبه بار دیگر تاکید کرد که «در چنین شرایط دشواری» اتحادیه اروپا «در کنار اوکراین خواهد ایستاد.»
خروج دیپلماتهای آمریکایی و انگلیسی از اوکراین
با این وجود جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده مدعی شده که آمریکا خود را برای هر شرایطی باید آماده کند. در همین راستا روز یکشنبه وزارت امور خارجه این کشور به خانوادههای دیپلماتهای آمریکایی مستقر در اوکراین دستور داد تا خاک این کشور را ترک کنند. مقامات وزارت امور خارجه آمریکا تاکید کردند که سفارت این کشور در کییف همچنان فعال خواهد بود و این اعلامیه به منزله تعطیلی سفارت و یا نشان دهنده کاهش حمایت ایالات متحده از اوکراین نیست. همزمان جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپااعلام کرد که این اتحادیه دلیلی برای «دراماتیک کردن» تنش بین اوکراین و روسیه نمیبیند و قصد ندارد که در این مورد از ایالات متحده پیروی کند و خانواده دیپلماتهای اروپایی را از کییف فرا بخواند. آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد امروز شنبه در کنفرانسی مطبوعاتی با اشاره به تحولات اوکراین، گفت: هرگونه تهاجم یک کشور به کشوری دیگر خلاف قوانین بینالمللی است.
دبیرکل سازمان ملل متحد در این خصوص گفت: من معتقدم که هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد و امیدوارم که حق با من باشد. نباید مداخله نظامی صورت گیرد، مشکل باید از طریق دیپلماسی ح و فصل شود.
تشدید بحران انرژی در اروپا
پوتین تا حد زیادی معتقد است که ناتو در حال ایجاد یک اتحاد عملی با کی یف است. همزمان پوتین آگاه است که این لحظه مناسبی برای نمایش قدرت روسیه است. در زمانی که بحران انرژی به شکل فزایندهای در سراسر جهان دیده میشود روسیه موقعیت خود را به عنوان یک ابر قدرت در حوزه انرژی تثبیت کرده است. قیمت انرژی در سراسر جهان در حال افزایش است، اما شاید هیچ نقطهای در جهان به اندازه اروپا با افزایش قیمت انرژی مواجه نشده است. قیمت گاز طبیعی که توسط اکثر اروپاییهای برای گرم کردن خانههایشان مورد استفاده قرار میگیرد در سال ۲۰۲۱ میلادی بیش از ۴۰۰ درصد افزایش یافت. با این وجود، در سالیان اخیر اکثر کشورهای اروپایی تولید گاز خود را متوقف کردهاند و قادر به افزایش سطح انرژیهای تجدیدپذیر نیز نیستند تا بتواند جای منابع انرژی تجدیدناپذیر را بگیرد. نتیجه آن است که اروپاییها به شدت به گاز روسیه وابسته هستند. در همین حال، اوکراین سالانه ۲.۵ میلیارد دلار دریافت میکند تا به روسیه اجازه دهد گاز خود را با عبور از آن کشور صادر کند. اوکراین در صورتی که خط لوله نورد استریم ۲ برای انتقال بیشتر گاز روسیه به طور مستقیم به آلمان و اروپا تأیید شود با کاهش شدید درآمد مواجه خواهد شد. در چنین شرایطی، تحریم علیه روسیه میتواند باعث ایجاد یک بحران انرژی در اروپا قابل قیاس با بحران نفتی دهه ۷۰ میلادی شود شرایطی که هیچ دولت اروپاییای خواستار مواجهه با آن نیست.
اختلاف روسیه و اوکراین به کجا ختم خواهدشد؟
تنش بین مسکو و کی یف را میتوان در سه سناریو پیش بینی کرد. اول شامل راه حل دیپلماتیک اجباری برای بحران کنونی است که چنین اقدامی به تنهایی دستاوردی برای روسیه نخواهند داشت. سناریو دوم شامل حمله محدود روسیه با استفاده از از نیروهای هوایی برای تصرف قلمروهای اضافی در شرق اوکراین و در دونباس و شاید گسترش اقدامات اش برای برسمیت شناختن استقلال آن منطقه و یا الحاق کامل آن به فدراسیون روسیه است. سومین و محتملترین سناریو یورش تمام عیار روسیه با استفاده از نیروی زمینی، هوایی و دریایی به تمامی محورهای حمله است. در این سناریو، روسیه برتری هوایی و دریایی را در سریعترین زمان ممکن ایجاد خواهد کرد.