مهدی پازوکی
دستگاه دیپلماسی دولت نیاز به نقد دارد. یک نکته را باید مد نظر داشته باشیم، زمانی می توان در عرصه سیاست خارجی تحول آفرینی کرد، که در گام نخست هدف، در آن به شکل مطلوب طراحی و برنامه ریزی شده باشد. لازمه عمق بخشی به روابط ایران و دیگر کشوری ها به ویژه کشورهای منطقه، ضرورت تغییر نگاه فرهنگی و تغییر در مسیر حرکت دستگاه دیپلماسی و استفاده از دیپلماسی فعال است.
بخصوص در شرایطی که دولت با شعار بهبود روابط با همسایگان وارد عرصه دیپلماسی شد.تغییر نگاه در وزارت خارجه یک ضرورت بوده و هست. در مورد مذاکرات برجام نیز با توجه به اهدافی که دولت اعلام کرد، لازم تغییر حاصل می شد تا برآیند تغییرات در نتایج دیده می شد، ولی تیم جدید و در راس آن، علی باقری کنی در مسیری متفاوت و انگار در فضای مخالف برجام قرار دارد.
دولت افرادی را برای مذاکره فرستاد که از اساس برجام را قبول نداشتند. طبیعتا با تغییر در اهداف دستگاه دیپلماسی باید نگاه ها و رویکرد ها در تیم ایران تغییر می کرد. اهداف می طلبید که افرادی توانمند در راس تیم مذاکره کننده قرار بگیرند تا اهداف محقق شود.
متاسفانه در واقعیت امر شاهدیم که تیم مذاکره کننده به قواعد دیپلماسی آشنایی عمیق ندارد و تسلط به زبان انگلیسی که از اساسی ترین ابزار مذاکره است بی بره است. در حوزه دیپلماسی، زبان ابزار مذاکره است و یکی از قواعد اصلی گفت و گوی سازنده هم زبانی و تسلط طرفین به زبان است.
این نقص در تیم ظریف دیده نمی شد. تیم قبلی متشکل از افرادی تکنوکرات و مسلط در حوزه دیپلماسی و گفت و گو دیپلماتیک بودند. فرهنگ دستیابی به هدف در این گروه به شکل واضحی دیده مي شد. همانطور که اگر مذاکره حرفه ای را نوعی داد و ستد بدانیم، زبان این داد و ستد مهم است.زیرا رسیدن به زبان مشترک برای نیل به هدف نقش موثری دارد.
البته در تاریخ کشورمان نقش افراد تحصیل کرده و مسلط به زبان خارجی در جریان مذاکرات و گفت و گو های ایران با سایر کشور ها برجسته بود. با توجه به این نکات انتخاب علی باقری کنی در راس تیم مذاکره کننده عاقلانه و در راستای تحقق اهداف دستگاه دیپلماسی نبوده و نیست.
اگر اشکالی در دیپلماسی وجود داشته باشد، فقط متوجه وزارت امور خارجه نخواهد بود ، بلکه باید ریشه اشکالات را از سایر بخش ها در نظام هم دانست.
اگر نتیجه رسیدن به اهداف و سیاست هاي وزارت امور خارجه منفعتی داشته باشد. این نفع تنها متوجه وزارت امور خارجه نیست و سود و زیان اقدامات این مجموعه متوجه عملکرد کلی دولت و حاکمیت خواهد بود.