4 ژوئیه 2022
به قلم فائزه فتحی زاده
تارنمای ریسپانسیبل استیت کرافت
برگردان و کوتاهسازی علیاصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com
هفته آینده جو بایدن به عربستان سعودی میرود؛ او زمانی قول داده بود با آن کشور مانند یک دولت «منفور» رفتار کند. بنا بر گزارشها بایدن قصد دارد در مورد تضمینهای امنیتی گسترده ازجمله چتر دفاع هوایی با این پادشاهی صحبت کند. متأسفانه این پیشنهاد منجر به تعمیق درگیری آمریکا در خاورمیانه و تنش بیشتر در مذاکرات هستهای خواهد شد.
درحالیکه تدابیر امنیتی و توافق ابراهیم - توافق مشترکی که به عادیسازی روابط بین اعراب و اسرائیل کمک میکند- بهعنوان ایجادکننده ثبات در منطقه تبلیغ میشود، واقعیت این است که اثرات آن برعکس خواهد بود. اگر هدف بایدن ثبات است، پس دولت او باید همه ذینفعان اصلی منطقه را پای میز مذاکره بیاورد. علاوه بر این، واشنگتن باید بهطور فعال مذاکرات دیپلماتیک بین ریاض و تهران که در این هفته تقویت شد را تشویق کند.
اگر بایدن رویکرد فعلی خود را حفظ کند، به چند دلیل به بیثبات کردن کل منطقه کمک خواهد کرد.
1- در مواجهه با جبهه متحد آمریکا و اعراب و اسرائیل، ایران بهاحتمالزیاد به دنبال افزایش اهرم فشار خود از طریق گسترش برنامه هستهای، سرمایهگذاری بیشتر در شبکههای نیابتی و برداشتن سایر گامها برای تقویت نفوذ منطقهای خود خواهد بود. این یک استراتژی جدید نیست. ما دیدهایم که تحریم ایران چگونه میتواند نتیجه معکوس داشته باشد.
2- خروج ایالاتمتحده از برجام نیز نتیجه معکوس داشت، زیرا ایران اکنون میتواند در کمتر از 10 روز مواد هستهای کافی برای یک بمب تولید کند - پنجرهای بهقدری کوچک که ممکن است بازرسان بینالمللی را از شناسایی اقدامات تهران محروم کند. پایان قطعی برجام میتواند یک مسابقه تسلیحاتی هستهای را آغاز کند که ممکن است شامل شرکای منطقهای ایالاتمتحده مانند عربستان سعودی شود. محمد بن سلمان قول داده است که «اگر ایران بمب اتمی ساخت، ما در اسرع وقت از آن پیروی خواهیم کرد.»
3- راهاندازی یک محور دفاعی جدید آمریکا-عربی-اسرائیل احتمالاً مذاکرات ایران و عربستان را از مسیر خارج خواهد کرد. عربستان سعودی در سال 1395 (2016) روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد. این دو رقیب اخیراً در پنج دور گفتگوهای مستقیم دیپلماتیک به میزبانی عراق برای حل اختلافات منطقهای شرکت کردهاند. بهجای ترویج تنشزدایی بین ریاض و تهران، چتر دفاع هوایی آمریکا و اسرائیل بر روی متحدان عرب آنها، تنشهای منطقهای را تشدید میکند و چشمانداز ثبات را کاهش میدهد. اگر واشنگتن قصد ایجاد ثبات را دارد، باید از این موضع عقبنشینی کرده و به عربستان سعودی و ایران اجازه دهد تا زخمهای قدیمی خود را التیام بخشند؛ اما کنگره کمکی نمیکند.
قانون بازدارنده نیروهای دشمن و توانمندسازی دفاع ملی دوحزبی که اخیراً معرفی شده است، پیشنهاد دفاع هوایی خاورمیانه را گسترش میدهد. این لایحه پنتاگون را ملزم به ادغام قابلیتهای موشکی هوایی و دفاعی برای همکاری امنیتی مشترک بین ایالاتمتحده و عربستان سعودی و کشورهای عربی همسایه میکند. این لایحه همچنین ساختار امنیتی قدیمی خاورمیانه را تقویت میکند - معماری که هدف آن تداوم چرخه درگیریهای منطقهای است. این لایحه مالیاتدهندگان آمریکایی را ملزم میکند که حتی بیشتر از مقدار لازم برای دفاع ملی عربستان سعودی هزینه کنند، درحالیکه سعودیها هیچ کاری برای افزایش قابلتوجه تولید نفت انجام ندادهاند.
جدا از کنگره، اقدامات دولت بایدن که به دنبال ثبات در خاورمیانه است، قابلتحسین است. بااینحال، دنبال کردن سیاستهای تاریخگذاری شده که اسرائیل با تعداد انگشتشماری از بازیگران مستبد دنبال میکند، کوتهبینانه است و تنشها با ایران را تشدید خواهد کرد.
در عوض، کاخ سفید باید با پیگیری دیپلماسی با تهران و تشویق مذاکرات دوجانبه بین عربستان سعودی و ایران به دنبال اجتناب از باتلاق غیرضروری باشد. تنها در این صورت است که روند ثبات منطقهای ریشه خواهد گرفت.