بن‌بست برجام
این تحریم‌ها گذشته از آنکه ممکن است تجارت ایران را در حوزه پتروشیمی به بن‌بست برسانند، می‌توانند به معنای به بن‌بست رسیدن برجام هم باشند. پیش از این نیز، در بیست و سوم شهریورماه آمریکا ۱۰ فرد و دو نهاد مربوط به جمهوری اسلامی را در فهرست تحریم‌های خود قرارداد. تشدید تحریم‌ها در خلال مذاکرات برجام نشان می‌دهد که کاخ سفید یا دیگر امیدی به احیای این معاهده بین‌المللی ندارد و یا می‌خواهد از تحریم به عنوان اهرم فشار خود استفاده کند. البته مقام‌های ارشد دولت آمریکا به‌طور روشن مواضع خود را اعلام کرده‌اند. آن‌ها پیش از اعمال تحریم‌های جدید، طی یک جلسه توجیهی محرمانه به کنگره اطلاع دادند که مذاکرات غرب با ایران برای احیای برجام به بن‌بست رسید. بدین ترتیب به نظر می‌رسد باید پرونده برجام را مختومه بدانیم.
فشار بر اقتصاد
گذشته از این، تحریم‌های جدید یک تفاوت با دیگر تحریم‌های در خلال مذاکرات دارد. تا قبل از این فشار تحریم‌های آمریکا بیشتر روی اشخاص یا بخش‌هایی نظیر فضاهای سایبری بود، اما آمریکا در تصمیم جدید خود، فشار را روی صنایع نفت و پتروشیمی ایران گذاشت. جایی که دقیقاً نقطه‌ضعف ایران به‌حساب می‌آید و می‌تواند اقتصاد ایران را از پای درآورد. ایران اکنون با بحرانی مواجه است که طرف مقابل دقیقاً محصولات و مقاصد اصلی صادراتی‌اش را نشانه گرفته است. یعنی ایران دیگر راه چندانی برای دور زدن تحریم و رسیدن به مقاصد تجاری و صادراتی ندارد.
چرا تحریم پتروشیمی‌ها
اهمیت دارد؟
آخرین گزارش رسمی گمرک از تجارت خارجی ایران به پنج‌ماهه ابتدایی سال جاری مربوط می‌شود. این گزارش نشان می‌دهد در بازه زمانی مورداشاره چین، امارات و هند در کشورهای عمده صادراتی به ترتیب در رتبه‌های اول، سوم و پنجم قرار دارند.
گرچه آمار دقیقی از صادرات محصولات پتروشیمی در سال جاری وجود ندارد، اما آخرین گزارش رسمی به داده‌های سازمان توسعه تجارت بازمی‌گردد که نشان می‌دهد در سال گذشته گروه «پتروشیمی و پایه نفتی» باارزش صادراتی حدود ۱۲ میلیارد دلاری در صدر کالاهای صادراتی ایران قرار دارد. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده قرار است صادرات این محصولات در سال جاری به ۱۵ میلیارد دلار برسد.
هدف قرارداد صادرات ایران
حال با کنار هم قرارداد این داده‌ها و گزاره‌ها می‌توان به اهمیت تحریم‌های جدید آمریکا پی برد. ایالات‌متحده با شناسایی شرکت‌هایی که در سال‌های اخیر واسطه دور زدن تحریم‌های نفتی و پتروشیمی ایران بوده‌اند، به صورت نقطه‌زن صادرات ایران را هدف قرارداد.
چنانکه چهار شرکت تحریم شده در چین، دو شرکت در امارات و یک شرکت در هند فعال هستند. همچنین دو شرکت در ایران و یک شرکت با پرچم پاناما در حال دور زدن تحریم‌ها بودند.
گرچه مقامات ایرانی تحریم‌های جدید آمریکا را نمایشی و بهانه جدید آمریکا می‌خوانند، اما مشخص نیست که با تحریم این ۱۰ شرکت، ایران چه جایگزینی برای دور زدن تحریم‌ها دارد.
پیامد تحریم
در سال ۹۷ هم که ترامپ برجام را پاره کرد، برخی مقامات اعتنایی به آن نداشتند؛ با این حال صادرات نفت ایران که در محدوده دو میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز قرار داشت، کاهش زیادی داشت. اکنون نیز صادرات نفت کشور به یک‌میلیون بشکه هم در روز نمی‌رسد. این در حالی است که علی ماجدی و مرتضی بهروزی فرد، تحلیلگران بازار انرژی، پیش از این در گفتگو با تجارت نیوز ارائه تخفیف ۴۰ دلاری در هر بشکه را از سوی ایران تائید کردند.
حال با اعمال تحریم‌های جدید پتروشیمی بعید نیست که چین، امارات و هند هم راه کره جنوبی را در پیش بگیرند. چه‌بسا پژوهش‌های اخیر معاونت اقتصادی اتاق بازرگانی ایران نشان می‌دهد ایران تنها سهم ۰٫۰۸ درصدی در واردات هندوستان دارد. همچنین سال گذشته که صادرات محصولات پتروشیمی به ۱۲ میلیارد دلار هم نرسید، دولت آن را یک رکورد و دستاورد برای خود محاسبه کرد. درحالی‌که پیش از تحریم‌ها، یعنی در سال ۹۶، به گفته مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی وزارت صمت، صادرات این محصولات در محدوده ۱۸٫۵ میلیارد دلار قرار داشت.
برگرفته از تجارت نیوز