سه چالش سالمندی در ایران
حسامالدین علامه با اشاره به اینکه بحث سالمندی در ایران از ۳ منظر ویژه است، گفت: اول آنکه تغییرات افزایش جمعیت سالمندی در بازه زمانی سریع و شتاب سریع در حال اتفاق افتادن است. دوم آنکه همراه با این تغییرات سریع، تغییرات کیفی سالمندی مانند زنانه شدن و پدیده سالمندان در حال اتفاق افتادن است. سومین ویژگی سالمندی در ایران این است که پیشرفتهای حوزه سلامت و تغذیه باعث افزایش امید به زندگی شده و در کنار آن با توجه به کاهش نرخ باروری به خاطر شرایط توسعهای کشور، زیرساختهای مواجهه با سالمندی در کشور فراهم نیست.
افزایش مشکلات اقتصادی
سرپرست دبیرخانه شورای ملی سالمندان تصریح کرد: نتوانستیم از فرصت پنجره باز جمعیتی ایران که نیروهای مولد ۱۴ تا ۶۵ سال بیشتر از دوسوم بوده و نیروهای تحت تکلف کمتر از دوسوم بود برای درست کردن وضعیت اقتصادی و زیرساختهایی که برای مواجهه با سالمندی لازم است، استفاده کنیم بنابراین وقتی کشور با جمعیت سالمند مواجه میشود مشکلات اقتصادی کشور دوچندان میشود.
ورشکستگی صندوقهای بازنشستگی
علامه خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۱۰ که حدود ۱۴ درصد جمعیت ایران سالمند میشود ایران رسماً در فهرست کشورهای سالمند وارد میشود. اکنون ۱۶ درصد جمعیت استان گیلان را سالمند تشکیل میدهد و استان سالمند ایران است. وی یادآور شد: در سال ۱۴۱۰، متولدین ۱۳۵۸ که بیشترین بازه سنی تولد را در آن دوران داشتند به ۵۲ سالگی میرسند و شروع به بازنشسته شدن میکنند. صندوقهای بازنشستگی که الآن ورشکسته هستند، فشار مضاعفی به خاطر فشار بیش زایی هرم جمعیت ایران تحمل میکنند.
افزایش نیاز به خانه سالمندان
علامه افزود: یکی از نکات قابلتوجه این است که دیگر آن فرهنگ سنتی، ملی و اسلامی جوابگوی این میزان سالمندان تنها نیست. سالمندان کنونی متولدین ۱۳۱۰ تا ۱۳۳۰ هستند و بهطور متوسط چهار فرزند دارند که این میانگین در ۲۰ سال آینده به یک فرزند میرسد بنابراین کسی نیست سالمندان را بهطور چرخشی نگهداری کند و درنتیجه به خانه سالمندان زیاد نیاز داریم یا ناگزیر هستیم مدلهای خانه محور و مراکز روزانه را افزایش دهیم. وی هشدار داد: تا کار سالمندان به خانههای سالمندان دائمی کشیده نشده است بیمه مراقبت طولانی مدت به وجود آید به این صورت که یک تا پنج درصد درآمد افراد شاغل کم شود تا برای دوران از کارافتادگی اختصاص یابد. چراکه ۱۷ درصد از سالمندان به درجاتی از خدمات مراقبتی نیاز پیدا میکنند و از این طریق بتوانند خدمات مراقبتی را پوشش دهند. سرپرست دبیرخانه شورای ملی سالمندان گفت: در کشورهای خارجی، خدمات داوطلبانه مبتنی بر بانک زمان وجود دارد و یک نظام مسئولیت اجتماعی پذیری قوی دارند که ما از آن بیبهره هستیم. همه اینها باعث نگرانی میشود. با توجه به اینکه سازمان ملی سالمندان وجود ندارد و به خاطر نبود زیرساختها پیامدهای بحران جمعیت سالمندی به صورت جدی کشور را تهدید میکند. علامه درباره سند ملی سالمندان نیز گفت: لایحه جامع حقوق سالمندان نیاز داریم که حقوق سالمندان را احصا و تکالیف دستگاهها را احصا کرده باشد. اکنون ما سند ملی سالمندان را در ۷۲ ماده تنظیم کردهایم و در مرحله تجمیع و اصلاح نظرات نخبگان و نمایندگان دستگاهها است. این سند باید در شورای ملی سالمندان و هیئت دولت تصویبشده و به صورت لایحه به مجلس شورای اسلامی فرستاده شود.
هشدار در مورد وضعیت سالمندی در تهران
مدیرکل سلامت شهرداری تهران در مورد وضعیت سالمندی در تهران هشدار داد و از ایجاد مراکز فرهنگ برای سالمندان تهرانی خبر داد. حمید صاحب در گفتوگو با ایسنا، در خصوص وضعیت جمعیت سالمندان در تهران، گفت: در حال حاضر جمعیت سالمندان بالای ۶۰ سال ایران حدود ۱۰.۷۱ درصد از جمعیت کشور یعنی نزدیک به ۹.۲ میلیون نفر است و از سال ۵۵ تا ۹۸ یعنی طی ۴۳ سال جمعیت سالمندی ایران از ۵ به ۱۰ درصد رسیده و سپس در یک شتاب منحصربهفرد جهانی تنها طی ۲۲ سال یعنی تا سال ۱۴۲۰ مجدداً جمعیت سالمندی دو برابر و به ۲۰ درصد میرسد. وی بابیان اینکه استمرار این رشد باعث عبور جمعیت سالمندان ایران از یکسوم جمعیت کشور در دهه ۱۴۳۵ الی ۱۴۴۵ یعنی حدود ۳۵ میلیون نفر خواهد شد، ادامه داد: کشور ایران تا چند دهه سالخوردگی جمعیتی را تجربه خواهد کرد. او بابیان اینکه بر اساس آخرین سرشماری انجامشده در سال ۹۵، جمعیت سالمندان شهر تهران معادل ۱۰.۵ درصد جمعیت کل است، گفت: بر اساس جمعیت سالمندان مناطق ۲۲ گانه، مناطق ۲، ۵ و ۴ دارای بیشترین جمعیت سالمندان هستند.
ضرورت راهاندازی مراکز آموزش و نگهداری سالمندان
مدیرکل سلامت شهرداری تهران بابیان اینکه علاوه برنداشتن فرزند و یا تکفرزندی سالمندان، شاهد افزایش تعداد سالمندان تنها که دچار تجرد قطعی هستند نیز موردتوجه است، اظهار کرد: این سالمندان بدون همسر هستند که یا اساساً ازدواج نکردند و یا همسر خود را بنا به دلایلی ازجمله طلاق یا فوت از دست دادهاند.