علت خرابی هواپیماها
در یادداشت توضیحی گزارش صورت‌های مالی هما آمده علت زمین‌گیر بودن این حجم از هواپیماها، ناشی از تحریم‌های آمریکا، کمبود نقدینگی و عدم امکان فراهم نمودن به‌موقع و سریع قطعات و الزامات اوورهال هواپیماها بوده است.
همچنین در این گزارش تصریح‌شده که تعداد 28 فروند از هواپیماهای خریداری‌شده این شرکت در قبال تسهیلات مالی دریافتی در رهن بانک‌ها است. در اسناد صورت مالی این شرکت آمده که در سال 1398 سه فروند هواپیمای A-319 خریداری‌شده است. پیش از این‌چنین هواپیمایی در ناوگان هما حضور نداشته است. اما در صورت‌های مالی همان سال و سال بعدازآن قیدشده که یکی از این هواپیماها زمین‌گیر است. همچنین در لیست موجودی موتورهای یدکی هواپیماهای این شرکت نامی از موتور یدکی این نوع هواپیما ذکر نشده درحالی‌که به‌طورمعمول هواپیماها با موتور و قطعات یدکی خریداری می‌شود.
زیان 3 هزارمیلیاردی
صورت‌های مالی هما نشان می‌دهد که این شرکت در سال 1399 نشان‌دهنده زیان خالص 3400 میلیارد تومانی است که در میان شرکت‌های دولتی آن را به صورت ویژه‌ای متمایز کرده است. اگرچه حدود 1650 میلیارد تومان از این زیان ناشی از هزینه‌های غیرعملیاتی است اما زیان عملیاتی این شرکت نیز رقم قابل‌توجهی است. عمده‌ی هزینه‌های غیرعملیاتی این شرکت مربوط به بدهی تسهیلات ارزی آن به یک بانک و افزایش معادل ریالی بدهی‌ها به دلیل افزایش قیمت ارز ذکرشده است.
افت 800 میلیاردی درآمد هما
بنابر سند شماره 5 صورت مالی هما در سال 1399، این شرکت نسبت به سال 1398 با افت 800 میلیاردی در درآمدهای عملیاتی مواجه بوده است. در توضیح این مهم به تأثیرات شیوع کرونا و مصوبه سازمان هواپیمایی کشور مبنی بر فروش صندلی تا 60 درصد ظرفیت هواپیماها اشاره‌شده است. صورت‌های مالی سال‌های 1398 و 1399 نشان می‌دهد که تعداد مسافران پروازهای داخلی از حدود 1.7 میلیون نفر به حدود 1.5 میلیون نفر کاهش پیداکرده که نشان‌دهنده کاهش 13.6 درصدی است، یعنی اگرچه این شرکت کاهش درآمدهای خود را به الزام فروش حداکثر 60 درصد از ظرفیت خود مرتبط دانسته اما تعداد مسافران داخلی آن تنها 13.6 درصد کاهش‌یافته است.
کاهش 83 درصدی مسافران خارجی
از سوی دیگر بنابرآنچه در گزارش حسابرسان آمده است، بیش‌ترین تغییر در درآمدها مربوط به سفرهای خارجی است به‌گونه‌ای که تنها از قبل کنسول شدن سفر حج در سال 1399 حدود 267 میلیارد تومان کاهش درامد نسبت به سال 1398 رخ‌داده است. همچنین تعداد مسافران پروازهای خارجی این شرکت با 83 درصد کاهش از 744 هزار نفر در سال 1398 به 131 هزار نفر در سال 1399 کاهش‌یافته است. صورت‌های مالی نشان می‌دهد که در دوره زمانی 1397 تا 1399 سود این شرکت ابتدا کاهش و سپس به زیان تبدیل‌شده است.
هزینه‌های هما
اگرچه در سال‌های پیش از سال 1399 درآمدهای عملیاتی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از هزینه‌های عملیاتی آن بیشتر بوده است اما نسبت سهم برگ خریدهای مختلف در هزینه تمام سال‌ها تقریباً یکسان بوده است.
اسناد مالی این شرکت نشان می‌دهد که حدود 30 درصد از بهای تمام‌شده درآمدهای عملیاتی به حقوق و مزایای کارکنان اختصاص دارد که در بین شرکت‌های دولتی یکی از کمترین سهم‌ها است. اما از سوی دیگر هزینه‌های مربوط به هندلینگ هواپیما، مسافر و بار و همچنین هزینه‌های لندینگ، پارکینگ، روشنایی و عبور از فضا به دلیل آنچه افزایش نرخ ارز خوانده‌شده، با جهش‌های قابل‌توجهی مواجه شده است به‌گونه‌ای که 28 درصد از هزینه‌های عملیاتی را تشکیل داده‌اند.
وضعیت شرکت های هواپیمایی کشورهای همسایه
به گزارش جماران، ترکش ایرلاینز با دارا بودن 386 هواپیما دارای 37.670 کارمند است. هواپیمایی قطر با 233 فروند هواپیما 50,110 کارمند و هواپیمایی اتحاد امارات 89 هواپیما حدود 13,500 کارمند در اختیار دارد لذا تناسب میزان کارمندها با تعداد هواپیماها در ایرلاین های منطقه حاکی از ازدیاد نیروی انسانی در این شرکت نیست، اگرچه تعداد کارکنان فعال این شرکت در مقایسه با تعداد بازنشستگان آن دارای نسبت تقریباً برابری است که مطابق نظر کارشناسان این نسبت در حالت نرمال بیش از 4 باشد.