عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در حاشیه مراسم افتتاحیه جام جهانی 2022 قطر، با حضور تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، دیدار کردند؛ دیداری که به گفته ناظران، شاید راه را برای نزدیک شدن بیشتر مصر و ترکیه باز کند.
اختلاف ترکیه و مصر بر سر چیست؟
به گزارش الخلیج آنلاین، این نخستین دیدار السیسی و اردوغان از زمان ریاست جمهوری السیسی در سال 2014 است.روابط مصر و ترکیه به دلیل مخالفت آنکارا با به رسمیت شناختن مشروعیت برکناری محمد مرسی، رئیس جمهوری سابق مصر توسط عبدالفتاح السیسی که وزیر دفاع بود، دچار تنش قابل توجهی شد.دو کشور وارد درگیری سیاسی و رسانه ای گسترده ای شدند که نزدیک بود در سال 2020 و در لیبی به درگیری نظامی بینجامد؛ زیرا قاهره از خلیفه حفتر، ژنرال بازنشسته لیبیایی حمایت می کرد و ترکیه حامی دولت وفاق ملی سابق بود.
دیداری که 8 سال به طول انجامید
طی دو سال گذشته دو کشور گفت وگویی را با احتیاط برای اصلاح روند روابط در سایه تلاش های ترکیه برای به پایان رساندن اختلافات در منطقه آغاز کردند و دیدارهای دیپلماتیک بلندپایه ای نیز در آنکارا و قاهره بین دو طرف برگزار شد.این دیدارها پیشرفت حقیقی برای نزدیک کردن دیدگاه ها نداشت اما به نظر می رسد آشتی قطر و مصر، در ترتیب دادن دیدار بین اردوغان و السیسی نقش داشت. مصر و ترکیه کشمکشی بر سر منافع خود به خصوص در شرق دریای مدیترانه دارند که شاهد درگیری بر سر گاز طبیعی است.رئیس جمهور ترکیه بارها گفته قصد دارد برای اصلاح روند روابط با مصر اقدام کند و اشاره کرده است که او مانع از برگزاری دیدارهای بلندپایه با مصر نمی شود.دیدار اردوغان و السیسی که برخی آن را تاریخی توصیف می کنند پس از آن انجام شد که رئیس جمهوری ترکیه اختلافات خود با امارات و عربستان را به پایان رساند و روابط بین ترکیه با امارات و عربستان به خصوص امارات به مسیر اصلی خود بازگشت.به نظر می رسد دیپلماسی قطر در این دیدار نقش داشته و قرار گرفتن امیر قطر در میان رؤسای جمهور دو کشور اشاره واضحی است که امور به صورت اتفاقی نبوده است.
دیداری گذرا اما مهم
در همین راستا، یوسف کاتب اوغلو، نویسنده و تحلیلگر سیاسی گفت که این تصویر هر چند گذرا بوده اما به خوبی نشان دهنده نزدیکی منافع و نزدیک شدن پایان اختلافات است.وی افزود که نزدیکی روابط بین دو کشور طی مرحله آتی نزدیک تر از گذشته به نظر می رسد و غالبا این نزدیکی براساس منافع مشترک در راستای خدمت به منافع دو کشور و منطقه انجام می شود.به گفته این تحلیلگر سیاسی، به نظر می رسد دو کشور درصدد تفاهم بر سر منافع مشترک و حل اختلافات هستند که این مساله در راستای منافع دو ملت است و تلاش ها برای کاهش نقش ترکیه در منطقه به دور از اختلافات را محدود می کند.یک مسئول در ریاست جمهوری ترکیه به فرانس پرس گفت که این نخستین ارتباط دوجانبه بین رؤسای جمهور دو کشور است.
اختلافات مشترک
تفاهمات مصر و ترکیه طی دو سال گذشته واضح بوده و ترکیه به رایزنی های اطلاعاتی درخصوص بحران لیبی اعتراف کرده است.اما تلاش ها که همچنان ادامه دارد و تمایل رؤسای جمهور دو کشور در از میان برداشتن اختلافات خارجی، به نشستن سران دو کشور بر سر یک میز نخواهد انجامید.ترکیه طی دوره گذشته، علامت های مثبتی به مصر نشان داده و مانع از فعالیت شبکه ها و رسانه های مخالف السیسی در استانبول شده است.پرونده مخالفان مصری مقیم ترکیه که اکثر آنها از اخوان المسلمین هستند و مصر آنها را تروریست می داند، پرونده گاز شرق مدیترانه و لیبی در راس اختلافات بین دو کشور قرار دارند.علی رغم عدم دستیابی به توافقی واضح همانند آنچه میان ترکیه و امارات و عربستان رخ داد، نرخ مبادله تجاری میان ترکیه و مصر یک سوم نسبت به سال گذشته افزایش یافت که معادل 1.6 میلیارد بیشتر در حجم تجارت بین دو کشور است.جیواد غوک، تحلیلگر ترکیه ای نیز معتقد است سفر اردوغان به عربستان در ماه آوریل، باب نزدیکی روابط ترکیه با کشورهای عربی را گشود.وی اشاره کرد که در واقع در اصلاح روابط با قاهره نیاز دارد.از طرفی دیگر محمد فایز فرحات، کارشناس روابط بین الملل گفت که دیدار رؤسای جمهور دو کشور در دوحه بازتاب های گسترده ای در کل منطقه خواهد داشت.
وی افزود که این دیدار باب همکاری بین دو کشور در پرونده های متعددی را می گشاید و آنکارا را به برقراری روابط بیشتر که به ثبات منطقه می انجامد، تشویق می کند.
نشانه مثبت
هانی سلیمان، مدیر مرکز عربی پژوهش و مطالعات در قاهره گفت که این دیدار هر چند در حاشیه یک مراسم ورزشی انجام شده اما علامت مثبتی از احتمال خروج بن بست مذاکرات بین دو کشور است.سلیمان افزود که این تلاش ها برای اصلاح روابط بین دو کشور پس از این دیدار به صورت بهتری پیش می رود اما نمی توان انتظار نشست رسمی سران دو کشور پیش از پایان اختلافات را داشت.
وی اشاره کرد که این دیدار هر چند گذرا بوده اما دست کم به خروج از بن بست مذاکرات بین دو طرف و همکاری و از میان برداشتن جوانب منفی روابط فیمابین می انجامد.