اشاره: فرشاد مومنی، اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی رابطه فقر با جنگ را بررسی کرده و یافته های خود را بیان کرده است. او عقیده دارد که عوامل داخلی، تعیین کننده اصلی مسیر توسعه یا اضمحلال کشور هستند. اگر روندهای نابرابر و فقرزا در تصمیم‌گیری ها اصلاح نشوند، کشور از درون فرسوده و از بیرون آسیب‌پذیر خواهد شد.
تاثیر فقر در ناامنی
این اقتصاددان با بیان اینکه باید بررسی کنیم که شیوه اداره امور کشور از چه کانال هایی و چگونه طمع مداخله گرها و متجاوزهای بیرونی را برانگیخته است، تصریح کرد: اگر جامعه ای در فرایند تصمیم گیری و تخصیص منابع در اقتصاد به سمت توسعه نابرابر حرکت کند، فقر گسترده و غیرقابل تحمل و نابرابری ناموجه پدید می‌آید که جامعه را به سمت درگیری داخلی و خارجی سوق می‌دهد.
مومنی با بیان اینکه در گزارش توسعه جهانی سال ۲۰۱۱ که یکی از درخشان ترین کارها در این زمینه است، گفته شده که هیچ عنصری به اندازه فقر و نابرابری در نا امن کردن یک کشور، چه از منظر رقبای داخلی و چه از منظر رقبای خارجی، تعیین کننده نیست، خاطرنشان کرد: برای نمونه، از سال ۱۹۴۵ تا ۲۰۱۴ یعنی پس از جنگ جهانی دوم، بیش از ۴۷ جنگ داخلی در دنیا اتفاق افتاده که از این تعداد، ۴۵ مورد آن در کشورهایی رخ داده که جمعیت آنها فقیر بوده اند مانند یونان و ایرلند. یکی دیگر از مثال‌‌ها این است که بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۱ نزدیک به ۶۰ درصد از کل کشورهای فقیر، تجربه جنگ و درگیری داخلی داشته اند. تا سال ۲۰۱۱ پیش‌بینی می شد که از ۵۹ جنگی که در کشورهای در حال توسعه پس از جنگ جهانی دوم رخ داده، ۱۱ مورد از جنگ ها مربوط به مبارزات آزادی بخش و جنبش های استقلال طلبانه بوده، ۱۱ مورد دیگر مربوط به حمله قدرت های بزرگ بوده که از این تعداد 8 مورد منحصرا از سوی آمریکا صورت گرفته است. 37 مورد جنگ هم بین کشورهای فقیر با یکدیگر هم اتفاق افتاده است.
۷۵ درصد پهنه کشور محروم است!
مومنی توضیح داد: برای نمونه؛ در ۱۸ خرداد ۱۴۰۴، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی درباره فقر چندبُعدی در ایران منتشر کرد که در آن گزارش گفته شده از منظر ملاحظات آموزشی، بر اساس آخرین فهرست رسمی، 75 درصد از کل پهنه جغرافیایی کشور، جزء مناطق محروم به حساب می آید.
درآمدهای نفتی خرج توسعه نشد
وی یادآورشد: در حالی که از کل درآمدهای حاصله از خام فروشی در کل تاریخ اقتصادی 120 ساله اخیر ایران، 82.5 درصد در دوره پس از جنگ نصیب ما شده است، 75 درصد پهنه کشور ما مناطق محروم است. این آمار نه در سطح حکومت و نه در سطح نخبگان کشور، غیرتی را برنمی انگیزد.
۷۰ درصد جمعیت فقیرند
مومنی اضافه کرد: در تیر ۱۴۰۰، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی راجع به وضعیت فقر در ایران منتشر کرد که در آن گزارش آمده بیش از ۳۰ درصد از کل جمعیت ایران زیر خط فقر مطلق هستند و ۴۰ درصد دیگر در آستانه فروافتادن به زیر خط فقر هستند. این داده ها آنقدر برانگیزاننده و قابل تامل هستند اما اراده مسلط در ساختار قدرت به گونه ای بوده که صرف نظر از نیت افراد، سیاست‌هایی که اتخاذ شده اند، فقرزا بوده اند.
سیاست های اشتغال زدا و فقرزا
این استاد اقتصاد گفت: ایران از این نظر در دنیا ممتاز است و در زمره کشورهایی است که بیش از ۵۰ سال است سیاست های فقرزا را به صورت محوری دنبال کرده. فقط در این 20 سال گذشته، در جدول کشورها ببینید که چه کشورهایی تورمشان از ما کمتر است. در داده های رسمی کشور آمده که در کل دوره پس از جنگ، همواره نزدیک به دو سوم جمعیت در سنین فعالیت کشور، هیچ نقش تعیین کننده ای در تولید ملی ندارند. به عبارت دیگر، سیاست‌های فقر زا و اشتغال زدا کمر ایران را می شکند و ما را هم در داخل شکننده و نااستوار و ناپایدار کرده است.
برگرفته از: جماران