در همه تنیدگی دنیا امروز همه ملت‌ها، جوامع و نظام‌های اقتصادی به هم تنیده شده‌اند. اکنون مبنای قدرت «هوش مصنوعی» است و مرکز آن در آمریکاست. اما کشور امارات قول داده که تا سال ۲۰۳۰ در آمریکا نزدیک به ۴۵ میلیارد دلار در حوزه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کند. مبنای قدرت روز، هوش مصنوعی، دیتا سنترها، فلزات نادر و توان تولید است. ۶۱ درصد سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی جهان در آمریکاست، ۱۷ درصد در چین و ۶ درصد در اروپا. این بدان معناست که اروپا به‌صورت تدریجی در حال افول است و دو قطب مهم جهان ازنظر فناوری IT و AI و حتی تولید سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای هوش مصنوعی، آمریکا و چین خواهند بود. بودجه نظامی آمریکا آمریکا در سال ۲۰۲۵ بودجه نظامی‌اش ۹۹۷ میلیارد دلار است که در سال آینده به یک تریلیون و صد میلیارد دلار افزایش پیدا خواهد کرد. آمریکا در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۳ درصد فروش جهانی اسلحه را در اختیار داشت و پس‌ازآن فرانسه و روسیه قرار دارند. ۲۷ درصد کل انرژی جهان را اکنون آمریکایی‌ها تولید می‌کنند. تا آنجا که طی چند روز گذشته پیگیری کردم، یکی از مبانی مذاکرات پوتین و ترامپ در آلاسکا موضوع انرژی بوده است. یعنی پوتین به آمریکا گفته که موضوع اوکراین بسیار کوچک‌تر از آن است که دو ابرقدرت وقت خود را صرف آن کنند.
پیشنهاد پوتین به ترامپ پوتین پیشنهاد داده که موضوع انرژی، ۶۰۰ میلیارد دلار ذخایر محدودشده روسیه در اروپا، بر مسئله معادن در روسیه و بازگشت فنّاوری از طریق رفع حدود ۲۰۰ تحریم نمادها و افراد تمرکز کنیم. روسیه گفته حاضرند ۲۵ درصد از زمین‌هایی را که گرفته‌اند واگذار کنند، اما باقی را حفظ خواهند کرد. شرایطی که جهان به سمت درهم‌تنیدگی اقتصادی و سیاسی پیش می‌رفت، ما در ایران درست در مسیر خلاف آن حرکت کردیم و سیاست خارجی و مدیریت اقتصادی کشور را در جهت دیگری قراردادیم.
همسویی کشورها با آمریکا کشورهای دنیا به‌استثنای چهار یا پنج کشور، در حال انطباق خود با آمریکا از طریق هجینگ هستند. اگر از جنبه بین‌المللی، اشاره‌کنیم: ۴۳ درصد صادرات تسلیحات متعلق به آمریکاست، فرانسه سهمی ۸ درصدی دارد و روسیه نیز ۸ درصد. اگر فقط در مورد هزینه‌های تسلیحاتی جهان بحث کنیم، ۳۷ درصد هزینه‌ها متعلق به آمریکا و ۱۲ درصد متعلق به چین است. ۹۰ درصد روابط اقتصادی و استفاده از سیاست خارجی در خدمت افزایش GDP است.
آینده خاورمیانه ما در آینده کشوری به نام سوریه، نخواهیم داشت. سوریه درنهایت به دمشق و اطراف دمشق محدود خواهد شد. جنوب سوریه عملاً توسط اسرائیل اشغال‌شده، شمال شرق آن در اختیار دیگران قرار خواهد گرفت و شمال غرب در کنترل ترکیه خواهد بود. آنچه باقی خواهد ماند، شهر دمشق و اطراف آن است؛ اصطلاحاً این را «بالکانیزه کردن سوریه» می‌نامند. این روند در کل خاورمیانه هم در حال گسترش است. در حوزه خلیج فارس حدود ۴ تریلیون دلار ذخایر ارزی وجود دارد که تا سال ۲۰۳۵ بخش عمده آن در آمریکا سرمایه‌گذاری خواهد شد. کشورهای عربی، امنیت خود را به سرمایه‌گذاری اقتصادی در آمریکا گره‌زده‌اند. حدود ۸۰ درصد عملیات ۱۲ روزه اخیر، با نرم‌افزارها و طراحی‌هایی بوده که در ۱۰ سال گذشته در آمریکا آماده‌شده بود و اسرائیل تنها اپراتور آن بود.
چشم‌انداز ایران شخصیت ترامپ به گونه‌ای استکه از طریق ارتباطات مستقیم تصمیم‌گیری می‌کند. او در جلسات بیشتر از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه برای بحث و گفت‌وگو وقت نمی‌گذارد. عمدتاً از طریق تلفن با دوستان خود ارتباط برقرار می‌کند و امور را پیش می‌برد. یکی از موضوعات کلیدی، اجماع جناح‌های حکومت و مردم اسرائیل درباره ایران است. اگر مردم اسرائیل درباره غزه، فلسطین، کرانه باختری یا توافق ابراهیم با دولتشان اختلاف‌نظر داشته باشند، یک موضوع وجود دارد که همه جناح‌ها و مردم را به اجماع می‌رساند و آن موضوع ایران است. ایران برای سال‌ها، شعار اصلی و کانونی خود را نابودی اسرائیل اعلام کرده و همین مسئله، همه جناح‌ها را علیه ایران متحد می‌کند. آنچه پیشروی اقتصاد سیاسی ماست این است که کشورهای عربی، ترکیه، روسیه و چین همگی سکوت اختیار کرده‌اند. اسرائیل به دنبال تجزیه سرزمینی ایران است. هدف اسرائیل آن است که ایران را به کشوری ضعیف تبدیل کند. ایران نمی‌تواند هم‌زمان راه توسعه اقتصادی پیش ببرد و درعین‌حال تمام منابع ملی خود را صرف عدالت در خاورمیانه یا حتی عدالت جهانی کند.
بهره گیری از آمریکا ایران باید میان استراتژی تقابل با آمریکا یا تمرکز بر پیشرفت علم و فناوری انتخاب کند. ایران می‌تواند در سیلیکون‌ولی حضورداشته باشد و ۴۰۰ نفر از نخبگان جامعه خود را در تعامل با جهان قرار دهد تا در فناوری جهانی سهم آفرینی کنند. ایران باید تصمیم بگیرد که آیا با هر سه قدرت بزرگ جهانی رابطه برقرار کند یا نه؛ ایران با چین و روسیه رابطه دارد و با آمریکا خیر! همین امر موجب شکست در محاسبات جهانی شده است. درحالی‌که کشورهایی مانند هند با هر سه قدرت تعامل دارند و از آن بهره‌مند می‌شوند.
چالش‌های پیش روی ایران خروج ۲۱۶ میلیارد دلار سرمایه از کشور بین سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۳، رشد سالانه ۶ درصدی مصرف بنزین و برق، و از دست رفتن ظرفیت تولید ناخالص ملی (GNP) که می‌توانست به ۸۲۱ میلیارد دلار برسد و ایران را از ترکیه و حتی عربستان جلو بیندازد. در حال حاضر، ۱۲ میلیون جوان در کشور بدون شغل و تحصیلات مانده‌اند. ادامه روند پرداخت یارانه‌ها، کسری بودجه رو به افزایش، تمرکز منابع بر حوزه امنیت و دفاع، و افزایش نرخ بیکاری در نیمه دوم سال جاری، همگی زنگ خطر هستند. برای تغییر شرایط، ایران نیازمند تحول در پارادایم ذهنی است. ستون فقرات حکمرانی باید «رشد و توسعه اقتصادی» باشد. بر اساس برآورد کارشناسان انرژی و محیط‌زیست، برای رسیدن به شرایط نرمال، کشور به ۴۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵ سال نیاز دارد. برگرفته از انتخاب و اقتصاد نیوز