در بسیاری از نظرسنجی‌های جهانی، ثروتمندترین کشورها در صدر فهرست کشورهای شاد قرار دارند. اما آیا این ارتباط واقعاً ثابت است؟ در این گزارش، به بررسی تحقیقات جدید درباره تأثیر واقعی ثروت بر شادی مردم کشورهای مختلف می‌پردازیم.
در بیشتر نظرسنجی‌های جهانی، معمولاً مشاهده می‌شود که افرادی که در کشورهای صنعتی و ثروتمند زندگی می‌کنند، از رضایت بیشتری از زندگی نسبت به افراد کشورهای فقیر برخوردارند. این تصویر، که از داده‌های جهانی و نظرسنجی‌های اقتصادی به‌دست آمده است، تا حد زیادی بر این فرض استوار است که درآمد بیشتر و رفاه اقتصادی باعث افزایش شادی می‌شود. اما تحقیقات جدید و مطالعات گسترده‌ای که در جوامع مختلف انجام شده، نشان می‌دهند که این فرض به‌طور کامل درست نیست.
شکاف بین ثروت و شادی
مطالعات مختلفی نشان داده‌اند که میزان درآمد به‌طور مستقیم با سطح شادی مردم در یک کشور ارتباط ندارد. یکی از بزرگ‌ترین این تحقیقات توسط دانشگاه مک‌گیل کانادا و موسسه ICTA-UAB بارسلونا انجام شده است. این تحقیق، که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد، بررسی‌هایی در مورد شادی مردم در جوامع کوچک و غیرصنعتی انجام داد. در این مطالعه، ۳۰۰۰ نفر از ۱۹ جامعه مختلف در سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفتند. این جوامع از کشورهای مختلفی مانند فیجی، زیمبابوه و چین بودند. جالب است که بیشتر این جوامع با درآمد بسیار کم و غالباً بدون دسترسی به منابع اقتصادی زیاد زندگی می‌کنند. با این حال، این افراد در سطوحی از شادی و رضایت از زندگی قرار دارند که مشابه با مردم کشورهای ثروتمند صنعتی است. حتی برخی از این جوامع، رضایت‌مندی خود از زندگی را بیشتر از ۸ از ۱۰ ارزیابی کرده‌اند که مشابه با کشورهای اسکاندیناوی با درآمد بالا است.
پافشاری بر رشد اقتصادی و محدودیت‌های آن
با اینکه برخی از پژوهشگران در گذشته بر اهمیت رشد اقتصادی و افزایش درآمد در افزایش سطح شادی و رفاه مردم تأکید داشتند، این تحقیقات جدید به‌طور جدی نشان داده‌اند که لزوماً افزایش درآمد ملی و رشد اقتصادی باعث افزایش سطح شادی نمی‌شود. این نتایج، نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند که ممکن است در سیاست‌های اقتصادی و برنامه‌ریزی‌های ملی، رشد اقتصادی به‌عنوان راه‌حل اصلی افزایش کیفیت زندگی و شادی در نظر گرفته شود.
ضرورت تغییر در رویکردهای اقتصادی
همچنین بسیاری از کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که در جوامع مختلف، شادی ممکن است به عواملی فراتر از درآمد و ثروت اقتصادی وابسته باشد. به‌عنوان مثال، پژوهشگرانی مانند اریک گالبریت، استاد دانشگاه مک‌گیل، اظهار دارند که «رشد اقتصادی به‌طور مطلق ضروری برای رسیدن به سطوح بالای رضایت ذهنی نیست». آنها همچنین بر این باورند که بسیاری از جوامع غیرصنعتی که به طبیعت وابسته‌اند، می‌توانند الگوی مثبتی برای افزایش شادی بدون وابستگی به ثروت بیشتر باشند.
شادی در جوامع با درآمد کم
تحقیقات در جوامع با درآمد کم نشان داده‌اند که مردم با وجود درآمد اندک، معمولاً سطح بالایی از رضایت از زندگی دارند. در جوامع بومی و کشاورزی که به طبیعت وابسته‌اند و درآمد نقدی محدودی دارند، عوامل اجتماعی نظیر ارتباطات خانوادگی، حمایت اجتماعی، معنویت و ارتباط با طبیعت نقش مهمی در ایجاد حس شادی و رضایت دارند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که حتی در غیاب ثروت زیاد، زندگی شاد و رضایت‌بخش ممکن است. شواهد جدید نشان می‌دهند که شادی و رضایت از زندگی تنها به میزان درآمد وابسته نیستند. بسیاری از جوامع فقیر یا کم‌درآمد با وجود دسترسی محدود به منابع اقتصادی، قادر به داشتن زندگی شاد و رضایت‌بخش هستند. در مقابل، در کشورهای ثروتمند نیز ممکن است با وجود درآمد بالا، مشکلات اجتماعی، فرهنگی یا روانی باعث کاهش سطح رضایت از زندگی شوند.
اثر منفی نابرابری‌های اجتماعی
یک جنبه مهم که در برخی از تحقیقات اخیر برجسته شده است، تأثیر نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی است. در کشورهای ثروتمند که نابرابری درآمدی بیشتری وجود دارد، برخی افراد با وجود درآمد بالا، احساس رضایت کمتری از زندگی دارند، زیرا این افراد احساس می‌کنند که در مقایسه با دیگران، از نظر اجتماعی و اقتصادی در وضعیت ضعیف‌تری قرار دارند. این موضوع به وضوح در جوامعی با نابرابری اقتصادی بیشتر دیده می‌شود. با توجه به این تحقیقات جدید، به نظر می‌رسد که عوامل دیگری غیر از درآمد و ثروت، نقش بسیار مهم‌تری در ایجاد شادی و رضایت از زندگی دارند. این یافته‌ها می‌توانند راهگشای سیاست‌گذاری‌های جدیدی باشند که بر اساس آن، به جای تمرکز تنها بر افزایش درآمد، به دیگر جنبه‌های کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی نیز توجه بیشتری شود. منبع: ایرنا