سیاست‌های وزارت نفت دولت سیزدهم با رویکرد تقویت ساخت داخل، توسعه زیست‌بوم نوآوری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به منظور کاهش وابستگی خارجی، تعدیل آسیب‌پذیری اقتصادی و ایجاد اشتغال اتخاذ شده است. این وزارتخانه در راستای نیل به اهداف ترسیم‌شده در اسناد بالادستی و توسعه نقش شركتهای دانش‌بنیان در صنعت نفت، اقدام‌هایی انجام داده است که در ادامه به آن پرداخته‌ایم:
گسترش رویكرد توسعه صنعت نفت بر مبنای اقتصاد دانش بنیان
در راستای بهره‌برداری حداكثری از ظرفیت «مصوبه ستاد مقابله با تحریم شورای عالی امنیت ملی در خصوص تولید بار اول» و همچنین سایر حمایت‌های مربوط به شركت‌ها و مؤسسات دانش بنیان به منظور مقابله با تحریم‌ها و رفع نیازهای فناورانه صنعت نفت، با هدف پشتیبانی و مانع‌زدایی و اجرای طرح‌های تولید بار اول شركتهای اصلی و تابعه وزارت نفت كارگروه تولید بار اول در صنعت نفت تشکیل شد. در گزارش این کارگروه به مواردی به شرح ذیل اشاره شده است:
*شناسایی و تجمیع 544 نیاز فناورانه شركتهای تابعه وزارت نفت و بیش از 4 برابر شدن تعداد شركتهای دانش‌بنیان همكار صنعت نفت
*كسب رتبه نخست در تولید بار اول برای دومین بار در بین دستگاه‌های اجرایی كشور
*استفاده حداكثری از ظرفیت‌های موجود با دیگر وزارتخانه / ارگان‌های توانمند (نداجا- ودجا- سازمان انرژی اتمی) در قالب قرارداد همکاری‌های مشترك - برگزاری جلسات مستمر به منظور رفع نیازهای صنعت نفت (ساخت كالا و تجهیز/ خدمات)
*حضور در نمایشگاه توانمندی‌های صنعتی كشور و احصای فهرست نیازهای راهبردی همچنین تحقق جزء الف ماده 1 قانون جهش تولید و رونمایی از فهرست نیازمندی‌های صنعت نفت در بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی تهران از منظر سیاست‌گذاری و راهبری اجرای رویكرد «تقاضا محور»
*استفاده حداكثری از ظرفیت شرکت‌های توانمند داخلی و دانش بنیان در مگا پروژه‌های صنعت نفت
*استفاده از ظرفیت‌های موجود در آیین نامه تولید دانش بنیان و اشتغال زایی در صنعت نفت
*ارتقای سطح همكاری با شرکت‌های دانش بنیان و انجمن‌های تخصصی مرتبط با صنعت نفت
*بررسی و پیگیری مسائل و مشكلات سازندگان و واحدهای تولیدی در خصوص موضوعات مرتبط با وزارت نفت در چارچوب حمایت از ساخت داخل و بهره مندی از ظرفیت‌هایی موجود نهادهای بازرسی در راستای تحقق قوانین حمایت از شرکت‌های سازنده داخلی
*پیگیری ساخت داخل 10 قلم كالای مهم و اساسی مورد نیاز صنعت نفت همسو با اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و خروج تورمی از ركود و حمایت از ساخت داخل دانش بنیان و پیگیری فاز دوم برنامه ساخت داخل كالاهای اولویت دار صنعت نفت پایش و بررسی فهرست پروژه‌های ساخت بار اول در سطح وزارت نفت
*تهیه و تدوین دستورالعمل ارزیابی شركتهای دانش بنیان جهت تسهیل ورود این شرکتها به فهرست بلند منابع واحد دستگاه مرکزی در رابطه با زنجیره تأمین کالا
*ابلاغ دستورالعمل اجرائی تخصیص امتیاز معیارها و ارزیابی صلاحیت و سطح بندی سازندگان دانش بنیان
*تدوین سازوكار حمایت از فعالیت شركتهای دانش‌بنیان در قراردادهای حوزه خدمات آزمایشگاهی بالادستی
*الزام تمام شرکت‌های زیر مجموعه‌های وزارت نفت به خرید كالاهای دارای سازنده داخلی
*مشاركت با معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در تحقق روند اجرایی رفع چالش‌های فناوری و نوآوری تجهیزات گلوگاهی صنعت نفت همچون لوله مغزی سیار، سیستم دورانی هدایت شونده در حفاری جهت دار ...
*ممنوعیت خریدهای خارجی دارای تولید مشابه داخلی
*راه‌اندازی سامانه ارزیابی ساخت داخل در صنعت نفت و توسعه آن در قالب سامانه جهش تولید به منظور نظارت و پایش قراردادهای تولید بار اول
*تدوین دستورالعمل اجرایی صدور ضمانت‌نامه بیمه مسئولیت كالاهای شرکت‌های دانش بنیان در صنعت نفت
*تدوین نقشه راه بومی سازی و ساخت داخل اقلام راهبردی و فناورانه (پیگ هوشمند/ لوله‌های كامپوزیتی/ توربین‌های گازی و ...)
ارتقای سهم خرید كالا یا خدمات با گواهینامه كیفیت به كل كالای تحویلی به صنعت نفت
در راستای حمایت از ساخت تجهیزات و به منظور خرید تضمینی كالا، صدور گواهینامه كیفیت ریسك را منطقی و امكان استفاده از ساخت تجهیزات داخلی را فراهم می‌سازند. بدین منظور امكان صدور گواهینامه‌های ضد انفجار و ایمنی عملكرد IPI-EX/SIL توسط انجمن نفت ایران محقق شد. در ادامه تصدیق اصالت، صحت سنجی و صدور بیانیه اصالت این گواهینامه‌ها توسط انجمن نفت ایران انجام می‌شود.
منظور حصول اطمینان از ارائه خدمات آزمایشگاه‌های آزمون در صنعت نفت، ایجاد فهرست بلند دستگاه مرکزی وزارت نفت برای آزمایشگاه‌ها امری ضروری است به همین منظور برای اثبات صلاحیت آزمایشگاه‌ها از ارزیابی‌های انطباق بر اساس الزامات استاندارد ISO/IEC 17025 تهیه دستورالعمل مذكور در دستور كار قرار گرفت. هدف از تهیه این مستند، مشخص کردن نحوه ورود به فهرست بلند دستگاه مرکزی وزارت نفت برای آزمایشگاه‌ها است.
نهاد صدور گواهینامه كیفیت انجمن نفت طی ارزیابی جامع و كامل با همكاری مركز ملی تأیید صلاحیت ایران و با همكاری و هدایت سازمان ملی استاندارد در راستای حمایت از ساخت داخل و ارتقای توانمندی سازندگان داخلی صنعت نفت در حال حاضر برای 17 رسته كالایی گواهی كیفیت اخذ کرده است و با هدف كمك به توسعه صادرات و بین‌المللی شدن گواهینامه‌ها از طریق مراكزی، اعتبار دهی بین‌المللی صاحب صلاحیت در دستور كار نهاد صدور گواهینامه كیفیت انجمن نفت قرار دارد. از سوی دیگر، تدوین دستورالعمل تأسیس مراكز ارزیابی فناوری و آزمایشگاه‌های مرجع در صنعت نفت و اعطای گواهینامه و تدوین دستورالعمل ماده 14 آیین نامه تولید دانش بنیان و اشتغال زایی در صنعت نفت مصوبه هیئت مدیران از دیگر اقدام‌های صورت گرفته در این زمینه به شمار می‌آید .
توسعه صادرات خدمات فنی- مهندسی
صدور خدمات فنی- مهندسی بخش دیگری ازاقدام های وزارت نفت است که رویکرد حمایت گرایانه از سازندگان و تولیدکنندگان ایرانی در آن بسیار پر رنگ و مشهود است. وزرات نفت در این مسیر نیز تلاش کرده است با سلسله اقدام‌هایی راه را برای صدور خدمات فنی و مهندسی هموارتر سازد و در کنار شرکت‌های دانش بنیان، تولید کنندگان و سازندگان داخلی را نیز با خود برای توسعه خدمات فنی و مهندسی همراه سازد.
امضای قرارداد سوآپ گازی و تسویه بدهی یك میلیون و 650 میلیون دلاری مربوط به دولت گذشته و تفاهم‌نامه‌های گسترش و توسعه همکاری‌های مشترك، اعلام آمادگی صنعت نفت ایران برای احداث پالایشگاه، توسعه میادین نفتی و گازی همچنین تأمین قطعات و تجهیزات با كیفیت رقابتی و قیمت مناسب به طرف تركمنی و استقبال هیئت‌های تركمنی از ارائه پیشنهادات طرف ایرانی و تمایل به تداوم همکاری‌های بیشتر در چهاردهمین نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران در تركمنستان. حضور فعال در نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران با عنوان «ایران پروژه- عشق آباد تركمنستان » به منظور توسعه همکاری‌های مشترك برون مرزی بخشی از اقدام‌های انجام شده در حوزه صدور خدما فنی - مهندسی است.
تدوین نقشه راه همکاری‌های علمی و فنی با کشورهای CIS
مشاركت در تدوین تفاهم‌نامه و سند نقشه راه همکاری‌های علمی و فنی در صنایع نفت و گاز با كشورهای مستقل مشترك المنافع(CIS)، چین، روسیه، كشورهای آفریقائی، عراق، سوریه، اندونزی و ونزوئلا در مسیر توسعه خدمات فنی و مهندسی، پیگیری بند صادرات خدمات فنی و مهندسی در تفاهم‌نامه‌های امضا شده میان وزارت نفت با سایر كشورها و شناسائی و بررسی فرصت‌ها، برگزاری نمایشگاه‌های مختلف از توانمندی‌های صنعت نفت در خارج از كشور. نیز اقدام دیگری در بخش صدور خدمات فنی - مهندسی به شمار می‌رود.
توانمندی‌های ساخت داخل شرکت‌های ایرانی در برون مرزها
مطالعه و بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و قوانین مرتبط با نفت و گاز در عرصه بین‌المللی، تشكیل كارگروه صادرات خدمات فنی و مهندسی به منظور تسهیل در ارائه خدمات شركتهای سازنده و دانش بنیان داخلی به سایر كشورها و مطالعه فهرست نیازمندی‌های پالایشگاه‌ها در افریقای جنوبی، روسیه و ونزوئلا بر پایه توانمندی‌های ساخت داخل شرکت‌های ایرانی، تهیه «سند نقشه راه همکاری‌های علمی و فنی در صنایع نفت و گاز بین فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران»، برگزاری جلسات مشترك در حوزه تبادل فناوری و پیگیری مصوبات همچنین پیگیری انتقال فناوری نوار سه لایه خود ممزوج، راهبری كارگروه همكاری با روسیه به منظور انتقال فناوری‌های مورد نیاز صنعت نفت و مشاركت در برگزاری جلسات B2B میان شرکت‌های ایرانی و روسی به منظور توسعه همكاری را می‌توان به عنوان برخش دیگری از فعالیت‌های صنعت نفت در حوزه صدور خدمات فنی - مهندسی برشمرد.
حمایت از شرکت‌های سازنده دانش‌بنیان
حمایت از شرکت های دانش بینان، موضوع بسیار پراهمیتی است تا آنجا که می‌تواند بسیاری از وابستگی‌ها را با تکیه برآنها کاهش داد وحتی قطع کرد. در این حوزه نیز نگاه صنعت نفت به ویژه درنزدیک به سه سال گذشته بسیار هوشمندانه بوده و با استفاده از این ظرفیت بالقوه توانسته است به اهداف مورد نظر خود دست یابد.
بی تردید چنین اقدام‌های حمایتی از شرکت‌های دانش بینان و تولید کنندگان اقلام و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت به عنوان یک سیاست راهبردی، می‌تواند نوید بخش آن باشد که این شرکتها نیز با تکیه بر این نگاه حمایتی، ضمن ایجاد شرایط رقابتی برای حضور هرچه بیشتر آنها در بازارهای بین‌المللی، آینده بهتر و مطمئن‌تری را کاهش و حتی قطع وابستگی برای صنعت نفت کشور رقم بزنند.