7 ژوئن 2021
به قلم ناگاپوشپا دوندرا
موسسه مطالعات و تحلیل دفاعی مانوهار پاریکار هند
تارنمای یوراسیا ریویو
برگردان و کوتاه‌سازی علی‌اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com
نظرسنجی در اکتبر 2020 نشان داد که تقریباً نیمی از ایرانیان از دولت رئیس‌جمهور فعلی ابراز نارضایتی می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین انتقادات، توسط احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور پیشین ایراد شد که صلاحیت وی نیز توسط شورای نگهبان رد شد. همچنین در انتخابات امسال، رد نامزدی جهانگیری و لاریجانی غیرمنتظره بود، زیرا انتظار می‌رفت لاریجانی بتواند با استفاده از پشتیبانی اردوگاه اصلاح‌طلبان و میانه‌روها به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مدعیان مطرح شود. درحالی‌که هیچ دلیلی برای رد صلاحیت آن‌ها ذکر نشده بود، گزارش‌ها به این موضوع اشاره داشتند که اتهامات فساد یکی از دلایل مطرح‌شده علیه آن‌ها بوده که بر اساس اصلاحات اخیر در مورد معیارهای صلاحیت پست ریاست جمهوری اعمال‌شده است. افرادی که در جرائم اقتصادی مشارکت دارند مجاز به رقابت در انتخابات نیستند.
نامزدها
سیدابراهیم رئیسی رئیس قوه قضائیه، در انتخابات ریاست جمهوری سال 2017 بیش از 15 میلیون رأی کسب کرد. رئیسی تنها سیاستمدار محافظه‌کار است که توانایی ایجاد وحدت حزبی را دارد. درواقع بیشتر نامزدهای بلوک‌های محافظه‌کار (که همچنین به‌عنوان اصولگرایان یا جبهه انقلابی شناخته می‌شوند) امسال از نامزدی خود به نفع وی انصراف دادند. حسین دهقان وزیر دفاع پیشین، رستم قاسمی وزیر پیشین نفت و دیگرانی که با آن‌ها هم جناح بودند.
نظرسنجی انجام‌شده توسط مؤسسات مختلف نشان می‌دهد که رئیسی با اختلاف زیاد در صدر قرار دارد. «سیاست فشار حداکثری» دونالد ترامپ رئیس‌جمهور پیشین امریکا و اعمال مجدد تحریم‌ها نقش مهمی در تقویت تندروها در ساختارهای قدرت ایران مانند قوه قضائیه، شورای نگهبان و ... داشت. به‌علاوه، عدم تحقق وعده‌های کلیدی اقتصادی روحانی، با اعتراضات قابل‌توجه در سال‌های 2018-2019، باعث افول پایگاه اصلاح‌طلبان در جامعه شد.
رئیسی قول داده است تا یك ایران قدرتمند ایجاد و بر تقویت اقتصادی كشور تمركز كند. وی همچنین متعهد شده است تا روابط اقتصادی خود با همسایگان ایران را تقویت کند.
محافظه‌کاران دیگر مانند محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و سعید جلیلی، دبیر سابق امنیت عالی ملی، وعده داده اند که ثبات اقتصادی کشور را بازگردانند. رضایی اظهار داشت که تغییر ساختاری را در اداره کشور آغاز خواهد کرد. از طرف دیگر جلیلی ایده «کابینه سایه» را برای جبران کمبودهای دولت روحانی پیشنهاد کرده بود.
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نماینده تندرو مجلس، یکی از اصلی‌ترین افراد در تصویب برنامه اقدام استراتژیک برای لغو تحریم‌ها در سال گذشته بود. به‌عنوان بخشی از این طرح، دولت ایران موظف شد تعهدات خود را بر اساس توافق هسته‌ای 2015 کاهش دهد. وی قول داد که گفتگوی وین را ادامه خواهد داد و در مذاکره با ایالات‌متحده و رفع تحریم‌ها از دیپلماسی بهتری استفاده خواهد کرد. علیرضا زاکانی یکی دیگر از محافظه‌کاران است که از «دیپلماسی فعال و هوشمند» دفاع می‌کند تا ایران را درصحنه بین‌المللی قوی‌تر کند. زاکانی ترامپ و بایدن را دو روی یک سکه می‌داند.
عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران و محسن مهرعلیزاده، معاون سابق ریاست جمهوری، دو نامزدی هستند که به‌عنوان میراث داران اصلاح‌طلبان مطرح شده‌اند. هر دو این افراد قصد دارند بر پویایی داخلی کشور تمرکز کنند. همتی در مبارزات انتخاباتی خود، وعده داد تا با دستیابی به رشد سالانه 5 درصد برای چهار سال آینده، مشکلات اقتصادی کشور را برطرف کند. همچنین مهرعلیزاده وعده داد تا بر اقتصاد، تولید، سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال تمرکز کند. در جبهه سیاست خارجی، احتمالاً آن‌ها نیز از روحانی پیروی خواهند کرد.
پیش‌بینی
به نظر می‌رسد اگرچه شکست دولت میانه‌رو نزدیک به اصلاح‌طلبان، میزان حمایت از آن‌ها را کاهش داده است، معذالک ایرانی‌ها آرزویی برای داشتن یک دولت محافظه‌کار هم ندارند. گزارش‌ها در اکتبر سال 2020 نشان می‌دهد که 11 درصد از جمعیت ایران از اعتدال‌گرایان حمایت می‌کنند (این میزان از 14 درصد در سال 2016 کاهش‌یافته است). احتمالا مشارکت در این سال در مقایسه با انتخابات ریاست جمهوری سال 2017 که 70 درصد مشارکت را ثبت کرده است، کمتر خواهد بود. این مسئله ممکن است برخی مسائل را در خصوص مقبولیت فرد برنده مطرح کند، چراکه مقامات ایرانی اغلب شمار رأی‌دهندگان را به‌عنوان دستاورد انتخابات در ایران ذکر می‌کنند. با نزدیک شدن به انتخابات، گفتگوها درباره احیای توافق هسته‌ای هنوز به نتیجه قابل‌توجهی نرسیده است. پیروزی احتمالی رئیسی احتمالا موضع تهاجمی ایران نسبت به ایالات‌متحده را تقویت می‌کند.