* چرا اثر از ابتدا بنا را بر این گذاشته که برخی مطالب را بیان نکند؟ در شروع فیلم این جمله را میشنویم که با انصراف امام وقت تهران، حجتالاسلام خامنهای (در آن زمان) بهعنوان امام تهران از سوی رهبر انتخاب میشود. حذف اسم آیتالله منتظری به چه دلیل است؟
سجاد ریاحی: اینکه ما موضوع آقای منتظری را در فیلم نیاوردهایم به این دلیل است که موضوع فیلم ما نبوده است. اگر ما میگفتیم که بعد از انصراف آقای منتظری این اتفاقات افتاده، برای بیننده سؤال پیش میآمد که چرا آقای منتظری منصرف شد؟ ما مستقیماً سراغ موضوع رفتیم و گفتیم آیتالله خامنهای در این تاریخ امامجمعه تهران شدند و با قبل و بعدش کاری نداریم که چه اتفاقی افتاده است. اگر ما میخواستیم همه موضوعات را در فیلم بیاوریم، مدتزمان فیلم زیاد میشد.
* در فرآیند انتخاب دولت اول در دورهی ریاستجمهوری آیتالله خامنهای، هیچ اشارهای به اسامی دو نفر از افراد دیگری که پیشنهاد ایشان برای پست نخستوزیری در کنار آقای میرحسین بودند، نمیشود و معلوم نیست چرا اسامی آقایان ولایتی و میرسلیم حذف میشود و گفته نمیشود که مجلس دوم که اتفاقاً اکثریت آنها گرایش به راست داشتند، چرا به این دو نفر رأی اعتماد نمیدهند و به انتخاب سوم که آقای میرحسین از جناح چپ بود، رأی اعتماد میدهند؟
مهدی مطهر: مدتزمان اولیه فیلم ۷۵ دقیقه بود و ما مجبور شدیم آن را در چند مرحله کوتاه کنیم. اساساً مستند موردعلاقه تلویزیون کمتر از ۵۰ دقیقه است. اگر ما هم مدتزمان فیلم را کم نکنیم خود تلویزیون آن را کم میکند. قبول دارم که خیلی از حرفها میتوانست باشد، اما به دلیل محدودیت زمان مستند ناچار شدیم بخشهایی را نادیده بگیریم.
* اثر اصرار دارد به مخاطب القا کند تا آن زمان کسی میرحسین را نمیشناخت، عکسی از او را بدون ریش نشان میدهد و درنهایت او را بهعنوان مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی به مخاطب میشناساند و اشارهای محو هم به پست وزارت خارجهی او در دولت شهید رجایی میکند؛ اما آیا واقعاً میرحسین فرد شناختهشدهای در آن زمان نبوده و سوابق سیاسی مشخصی نداشته است؟ در آن زمان آیتالله خامنهای در مجلس در دفاع از ایشان گفتند که هیچکس بهاندازهی من میرحسین را نمیشناسد. هدف اثر از القای چنین فضایی برای شخصی که بعدها هشت سال نخستوزیر کشور میشود، چیست؟
سجاد ریاحی: درباره سابقهی سیاسی آقای موسوی ما تحقیقاتی کردیم و چیزی پیدا نکردیم. ممکن است سوابق فرهنگی داشته باشند، اما سوابق سیاسی از ایشان پیدا نکردیم. آیتالله خامنهای با ایشان نسبت فامیلی داشتند و ایشان را میشناختند و معرفی میکنند، اما بعد از هشت سال که باهم کار میکنند، اختلاف پیدا میکنند، زیرا بعد از هشت سال میبینند که ازلحاظ اقتصادی و مدیریتی ایشان نتوانستند کشور را اداره کنند که ازنظر بنده طبیعی است چون انقلاب بوده و هیچکسی تجربه اجرایی نداشته، مسیری طی میشود و احساس میکنند که این مسیر اشتباه است.
* انتخاب قابهای تصویری درجاهایی که از میرحسین موسوی صحبت میشود از تصاویر اتوبوسها، مراکز آلوده، صفها و… استفاده کردهاید. دلیل این انتخاب برای ظرف و مظروف چیست؟
سجاد ریاحی: ما میخواستیم فضای اقتصادی و اجتماعی آن روزها را ترسیم کنیم که اینگونه بوده و در روایت فیلم قصد تخریب و یا بزرگنمایی برای هیچکدام از طرفین را نداشتیم. موضوع فیلم درباره آیتالله خامنهای بوده و باید فضای بیشتری از فیلم به ایشان تعلق میگرفت. ما در چندین سکانس عکسهای مهمی از میرحسین موسوی در کنار آیتالله خامنهای قراردادیم و این عکسها و اکران آن نوعی جسارت میخواست، چون بعد از اتفاقات سال ۸۸ کمتر میتوان به این موضوعات اشاره کرد. من اگر میخواستم آقای موسوی را به دلایل سیاسی سانسور کنم، این عکسها را به کار نمیبردم، اما در تمام طول کار سعی کردم موضع متعادل و منصفانه باشد.
* پیام شما در این اثر چیست؟
سجاد ریاحی: من یک جمله دارم که شاکله اصلی این فیلم بر اساس آن شکلگرفته است و ایده و سوژه را بر اساس جمله امام که اول فیلم گفته میشود، سوار کردیم و فیلم ساخته شد. امام جملهای دارند که میفرماید: «همه در معرض امتحان هستیم، از من طلبه تا انبیاء و اولیاء همه در معرض امتحان هستیم.» که این جمله امام هم تفسیر آیه ۲ سوره عنکبوت است. شاکله اصلی فیلم ما بر اساس تفسیر این آیه از امام است و بجای اینکه بخواهیم یک موضوع سلبی بپردازیم، یک موضوع ایجابی را بهصورت یک فیلم مستند تولید کردیم.
* چقدر توانستید به این موضوع بپردازید که امام نگاه حمایتی از هیچ شخصی نداشتند، چه درباره میرحسین موسوی و چه درباره آیتالله خامنهای؟
سجاد ریاحی: ما وارد جزئیات اجرایی کار آقای موسوی نشدیم و اینکه در دو جا بهوضوح امام از حضور میرحسین موسوی در کابینه دولت حمایت میکنند. وقتی از امام سؤال میکنند که امام برای نخستوزیری مناسب هستند یا خیر، نامه میزنند و میگویند که توصیه من این است که انتخاب آقای موسوی به صلاح کشور است. در جای دیگر رئیسجمهور وقت میگویند که من با مهندس موسوی همکاری نخواهم داشت و چهار نفر از علما آقایان ناطق نوری، جنتی، مهدوی کنی و… میروند پیش امام و از امام سؤال میکنند که نظر شما درباره اختلاف بین آیتالله خامنهای و میرحسین موسوی چیست؟ که امام صراحتاً میگویند انتخابی بهغیراز میرحسین خیانت به اسلام است و این موضوع هم در فیلم اشارهشده است. این جمله برای ما خیلی مسئله شد.
برگرفته از ایلنا