آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی می‌گوید: برای رسیدن به این هدف اولین اقدام برنامه‌ریزی است. هیچ اقتصاددانی نمی‌تواند ادعا کند که برای ایجاد شغل سیاست‌های پیچیده‌ای وجود دارد، بلکه ما می‌دانیم افزایش تولید تنها مسیر تحقق این هدف است.
ایجاد فرصت شغلی با سرمایه‌گذاری
وی ادامه داد: تا زمانی که یک واحد تولیدی ایجاد نشود یا توسعه‌ی ظرفیت نیابد یا یک واحد تولیدی که قبلاً از کارافتاده به کار برنگردد، شغل ایجاد نمی‌شود و مشاغلی که غیرازاین ایجاد شوند، مشاغل کاذب هستند. البته فعالیت‌های خدماتی مولد و سازنده هم در این زمره قرار می‌گیرند، اما آن دسته از فعالیت‌های سوداگرانِ و دلال‌مآبانه را نمی‌توان به عنوان شغلِ مولد به‌حساب آورد. او با تأکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری گفت: برای ایجاد فرصت شغلی باید سرمایه‌گذاری کرد و راهی جز این وجود ندارد. بنابراین باید ببینیم یک‌میلیون شغل چقدر پول و سرمایه می‌خواهد و همچنین باید مشخص کرد که در چه زمینه‌ای باید این برنامه‌ریزی صورت بگیرد. آیا به دنبال ایجاد واحد جدید هستیم یا توسعه‌ی مشاغل قبلی یا بازگرداندن واحدهای از کارافتاده به عرصه؛ کدام‌یک را قرار است دنبال کنیم؟
بغزیان افزود: پس اجرای این طرح برمی‌گردد به اینکه ما چگونه می‌خواهیم چنین کاری را انجام بدهیم. البته در مورد افزایش ظرفیت واحدهای موجود باید بگویم که این‌ها معمولاً سرمایه بر و فنّاوری بر هستند و نه کاربر محور، درواقع در اینجا دستگاهها افزایش می‌یابند یا پیشرفته می‌شوند و شغل چندانی ایجاد نمی‌شود.
وی ادامه داد: درواقع باید میزانِ سرمایه‌گذاری‌ها در یک دوره‌ی ۵ ساله تقسیم بر تعداد شاغلینی شود که در این واحدها مشغول شده‌اند. من البته اطلاع دقیق از این رقم ندارم اما گفته می‌شد در زمان آقای احمدی‌نژاد این رقم سی میلیون تومان بوده؛ یعنی در آن زمان به ازای سی میلیون تومان سرمایه‌گذاری یک شغل ایجاد می‌شد. خب این رقم الآن با توجه به افزایش قیمت‌ها احتمالاً ۳ یا ۴ برابر شده است. مثلاً اگر فرض کنیم این رقم در حال حاضر سیصدمیلیونی تومان است پس به ازای صد میلیارد تومان سرمایه‌گذاری، برای حدود سیصد نفر می‌توان اشتغال ایجاد کرد.
بغزیان تأکید کرد: بنابراین ایجاد یک‌میلیون شغل در سال هدف عجیب و غیرقابل‌تصوری نیست اما پول می‌خواهد. مثلاً منابع ارزی یا ریالی ما باید بیشتر شود، بانک‌ها باید کمک کنند دستگاه ارزی کشور مشخص شود و نوسان نکند تا فعال اقتصادی تمایل به سرمایه‌گذاری داشته باشد و از نوسان قیمت ارز گیج نشود. در این وضعیت ممکن است ایرانیان خارج از کشور هم تمایل به سرمایه‌گذاری در داخل داشته باشند.
وی ادامه داد: همچنین برای تحقق این هدف به سرمایه‌گذار خارجی نیاز داریم. پول‌های بلوکه‌شده‌ی ما باید آزاد شود و امنیت اقتصادی هم برای سرمایه‌گذار خارجی و هم داخلی ایجاد شود. بورس نیز باید بتواند برای ایجاد این میزان شغل تأمین مالی کند به علاوه احتکارها و بازار سازی‌ها باید از بین برود. اگر این موارد تحقق یابد در این صورت با هماهنگی گروه اقتصادی دولت می‌توان به این هدف دست یافت.
تحریم‌ها مسیر تحقق ایجاد شغل را سخت‌تر خواهد کرد
بغزیان در پاسخ به این سؤال که آیا با وجود تحریم‌ها می‌شود به هدف ایجاد یک‌میلیون شغل در سال رسید، گفت: ببینید تحریم‌ها ما را در چهار زمینه محدود کرده است؛ اول اینکه با وجود تحریم‌ها درآمد ارزی افزایش پیدا نمی‌کند، دوم آنکه در این شرایط امکان صادرات کاهش‌یافته و همان مقداری هم که صادر می‌کنیم با هزینه‌ی بالاتر به کشور برمی‌گردد، مورد سوم نگرانی سرمایه‌گذار خارجی برای واردکردن سرمایه به کشور است و چهارم اینکه امکان دستیابی به فنّاوری با وجود تحریم‌ها بسیار کاهش‌یافته است.
وی تأکید کرد: بنابراین با وجود تحریم‌ها ما در این ۴ مورد آسیب‌دیده‌ایم و خب این باعث می‌شود حرکت ما کند شود. در این وضعیت آنچه برای ما می‌ماند، طرف‌های تجاری‌ای است که باجرئت وسط می‌آیند و با ایران همکاری می‌کنند که در اینجا هم با پرداخت پول از جانب برخی از این کشورها با مشکل مواجه هستیم. به‌طور مثال کره جنوبی و چین پول ما را نمی‌دهد، پول روسیه جهانی نیست، برخی از کشورها تهاتر می‌کنند و برخی دیگر از کشورها پول کمتری به ما پرداخت می‌کنند. همچنین ما با مشکل تصویب FATF مواجه هستیم.
این کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: اگر فرض کنیم همین وضعیت باقی بماند و تحریم‌ها سنگین‌تر از این نشود، باید برای تحقق هدف ایجاد یک‌میلیون شغل در سال به توان داخلی اتکا کنیم. در اینجا نیاز به سرمایه‌گذاری داخلی داریم که برای آن باید شرایط ثبات ارزی و ثبات قیمت نهادههای تولید حاکم باشد.
بغزیان افزود: اگر قرار باشد میل‌گرد، سیمان و کالاهایی از این دست دائم نوسان قیمت داشته باشد، سرمایه‌گذار نمی‌تواند از محاسبات اقتصادی خود مطمئن شود و به جای تولید به سمت سوداگری می‌رود. درواقع در این وضعیت سرمایه‌گذار ترجیح می‌دهد این مواد را انبار کند تا سود بیشتری به دستش برسد.
وی تأکید کرد: در این شرایط اشتغال ایجاد نمی‌شود و فقط انبارها پُر و خالی می‌شود. به همین دلیل در پاسخ به سؤال شما باید بگویم که با فرض وجود تحریم‌ها برای رسیدن به هدف یک‌میلیون شغل در سال باید تلاش بیشتری صورت بگیرد و این تلاش نظارت زیادی می‌طلبد.
بغزیان گفت: باید حواسمان به ذخیره‌ی ارزی‌ای که قرار است تخصیص بدهیم، باشد تا مثل ارز ۴۲۰۰ تومانی حیف‌ومیل نشود. از طرفی منابع بانکی ما باید به سمت تولید برود و نه به سمت سوداگری و این همان‌طور که گفتم مستلزم نظارت دقیق است. بانک‌ها باید منابع خود را از بخش املاک آزاد کنند و صرف وام دادن به بخش‌های تولیدی کنند.
استاد دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: بنابراین اگر بخواهیم کار را با تأکید بر ظرفیت داخلی پیش ببریم شرایط بسیار سخت می‌شود و این بسیار دشوارتر از آن است که بخواهیم با کشورهای دیگر به توافق برسیم و زمینه را برای رفع تحریم آماده کنیم. بغزیان در پایان گفت: پس رسیدن به این هدف امکان‌پذیر است اما با وجود تحریم‌ها شرایط به‌شدت سخت می‌شود و اگر ستاد اقتصادی دولت سیزدهم هماهنگ نباشند و بانک مرکزی و دستگاه بانکی را مجاب به هماهنگی نکند، به نظر من این هدف در حد شعار باقی می‌ماند.