ما جز از مسیر دین به برابری نمی‌رسیم
سید حسن خمینی، یادگار امام در سخنانی با تأکید بر اینکه مرحوم آقای حکیمی از سرآمدان پالایش دین از خرافات و رفع کننده‌ی اتهام ذوب شدن در نظام سرمایه‌داری بود، گفت: به نظر من این هسته مرکزی فکر آقای حکیمی فقط نیاز امروز جامعه ما نیست، بلکه نیاز بشریت است. ما جز از مسیر دین به برابری نمی‌رسیم؛ جز با باور اینکه همه بندگان یک خدا هستیم و خداوند ما را یکسان آفریده است. منکر این نیستم که برخی مکاتب فلسفی هم می‌توانند این باور را ثابت کنند، ولی آنها شمول اجتماعی ندارند و حرکت اجتماعی نمی‌آفرینند.
به گزارش جماران، حجت‌الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی طی سخنانی در این مراسم، یادآور شد: مرحوم آقای حکیمی ازجمله کسانی است که با مکتب مشهد دل‌بستگی‌هایی دارند. مکتبی که با میرزا مهدی اصفهانی در مشهد شروع می‌شود و یکی از قله‌های آن مرحوم آیت‌الله شیخ مجتبی قزوینی است. من یک‌بار خدمت رهبر معظم انقلاب بودم و با توجه به اینکه ایشان با نحله «مشهدیون» و «مکتب تفکیک» از نزدیک آشنا هستند، ذکر خیر آقای حکیمی‌شد؛ من گفتم آقای حکیمی نسبت به حاج آقا شیخ مجتبی «غالی»(غلو کننده) است و ایشان گفتند، آقا شیخ مجتبی ظرفیت این‌گونه ارادت ورزی را داشت. یادگار امام تصریح کرد: دنیای امروز شاید از صد سال پیش میان دو ارزش بسیار بزرگ «آزادی» و «عدالت» و چگونگی ارزش‌گذاری میان آنها، در دَوران بوده. وقتی مفهوم عدالت آمد محور بحث‌های بسیار پررنگی در دنیا شد و در پی آن، سوسیالیسم و سپس کمونیسم پدید آمد و حکومت‌های بسیار مقتدری روی کارآمدند که باقیمانده آن را تا امروز هم ممکن است در بعضی از کشورهای جهان سراغ داشته باشیم.
اگر نپذیرید که انسان‌ها برابرند، آزادی معنا ندارد و ابتدای برده‌داری است
سید حسن خمینی تأکید کرد: نقطه مقابل نگاه‌های سوسیالیستی، اندیشه لیبرالیسم بود. جهان غرب، به‌راستی یا دروغ، سردمدار آزادی، و نظام شرق سردمدار عدالت شد. ارزش دیگری که در کنار این دو، در دنیا وجود داشت و امروز هم به صورت پررنگ مطرح هست، «دموکراسی» است. اگر شما نپذیرید که انسان‌ها برابر هستند، آزادی معنا ندارد و ابتدای برده‌داری است. زمانی در کشور کنار ما اصطلاحی آمد و خیلی هم به زبان و گوش مردم شیرین نشست؛ ازجمله اینکه چرا انسان‌ها یکسان رأی داشته باشند؟
همه ما یک اندازه رأی داریم
وی ادامه داد: اگر به عنوان پیش‌فرض، برابری انسان‌ها را نپذیریم، به عدالت، آزادی و دموکراسی نخواهیم رسید. چرا من و شما به یک اندازه حق رأی داشته باشیم؟ آیا جز این است که دلیل آن حق برابر ماست؟ نکته اینجا است که اینکه می‌گویید آزادی خوب است، به خاطر این است که برابری اصل است. اینکه می‌گویید ما باید به یک اندازه از منابع برخوردار باشیم، فقط مبتنی بر این است که بپذیریم ما برابر هستیم؛ اینکه بپذیریم همه ما یک اندازه رأی داریم و کسی از دیگری رأی بیشتری، چرب‌تری یا درشت‌تری ندارد و حق همگان برابر است. وی افزود: نگاه حکیمی و امثال حکیمی به این است که برابری از دین برمی‌آید و دین دالّ بر برابری است و شما را برابر می‌خواهد؛ دین شما را برادر آفریده است. از منظر دینی است که همه انسان‌ها فرزند آدم و حوّا هستند. این نگاه برابری پایه‌ای است که از دل آن دموکراسی، آزادی و پذیرش آزادی برای بشر درمی‌آید؛ از دل آن عدالت بیرون می‌آید. این‌ها مفاهیمی است که ما می‌توانیم به عنوان میراث مرحوم حکیمی و البته انسان‌هایی از این دست، برای فردای خودمان وام بگیریم.
سید محمد خاتمی: امام بزرگوار راه خود را جدا کردند
حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی، رئیس شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز طی سخنانی بابیان اینکه روح رویکرد علامه حکیمی مسئله «عدالت» بود، گفت: در جامعه ما هنوز هم کسانی هستند که به امام، راه امام و انقلاب امام باور دارند ولی معتقدند آنچه تحقق پیدا کرد می‌شد بهتر از این باشد که هست. خاتمی افزود: این مسئله که به هر حال عدالت روح دین خدا است و جامعه مطلوب جامعه‌ای است که عدالت در آن حکومت کند، مسئله بسیار مهمی است و به نحوی از انحاء می‌توانیم بگوییم روح انقلاب اسلامی هم همین بود. علامه حکیمی هم علاوه بر جنبه‌های علمی، سلوکی، بینشی و خیلی جنبه‌های مثبتی که داشت، روح رویکرد ایشان مسئله عدالت بود. عدالتی که باید در متن زندگی پیاده شود. به همین دلیل اثر بزرگ ایشان که به یاری برادران بزرگوارشان جناب آقای حاج محمد حکیمی و مرحوم حاج علی حکیمی با محوریت خود علامه حکیمی پدیدار شد، اسمش «الحیات» است؛ دین به زندگی می‌پردازد. خاتمی تأکید کرد: توجه اصلی دین به زندگی جاوید و ابدی است اما به این زندگی موجود، روزمره و آنچه متعلق به این دنیا است توجه دارد وزنده بودن را به آزاد بودن انسان، حاکمیت انسان بر سرنوشت خود، نبودن زور، کرامت داشتن انسان و برخورداری از مزایای زندگی می‌داند.