ستاره صبح؛ مصطفی فروغی- بیشتر مبادلات در جهان با دلار آمریکا صورت می‌گیرد و ایالات‌متحده قادر است بر تمام معاملاتی که در سطح جهان صورت می‌گیرد نظارت داشته باشد. علاوه بر آمریکا، «گروه ویژه اقدام مالی» یا FATF هم قادر است معاملات بین‌المللی را رصد و «مبدأ» و «مقصد» را شناسایی کند. آمریکا به دلیل منافع اقتصادی که در جهان دارد، هر کشوری را که احساس کند در تقابل و تعارض با منافعش است را تحریم می‌کند و در عمل به دنیا می‌گوید اگر با کشوری که مورد تحریم «وزارت خزانه‌داری» آمریکاست دادوستد و یا اقدام به دور زدن تحریم‌ها کنید، مشمول جریمه می‌شوید. این ابزار مالی باعث شده تا کشورها از ترس «تحریم» و «جریمه» جرأت نکنند با کشوری که مشمول تحریم‌های ایالات‌متحده است، وارد دادوستد اقتصادی یا تجاری شوند. آمریکا از بیش از نیم‌قرن پیش، تجربه تحریم را با کشور کوبا آغاز کرد، سپس به کشورهای دیگر مثل کره شمالی، ایران، روسیه، چین، ونزوئلا، ترکیه، افغانستان، عراق و ... تسری پیدا کرد. به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران، اقتصاددانان و کارشناسان، آثار تحریم (به دلیل اینکه تدریجی است) در بلندمدت بیشتر از جنگ است. به همین دلیل کاخ سفید گزینه «تحریم» را بر گزینه «جنگ» ترجیح داده و می‌دهد. شواهد و قرائن نشان می‌دهد که تحریم‌ها اقتصاد همه کشورهای مشمول تحریم ازجمله ایران را تحت تأثیر قرار داده و درگذر زمان از سطح «رفاه» کاسته و به «فقر» کمک کرده است. پرسش این است که تحریم‌ها علیه ایران از کی و به چه دلیل صورت گرفت؟
گروگان‌گیری 444 روزه دیپلمات‌های آمریکا سرآغاز تحریم‌ها
دانشجویان پیرو خط امام روز 13 آبان 1358 از دیوار سفارت آمریکا در تهران بالا رفتند و دیپلمات‌های آمریکایی را به مدت 444 روز به گروگان گرفتند. این اتفاق باعث شد تا ایالات‌متحده که درصدد بود با ایران پس از انقلاب روابط دیپلماتیک داشته باشد به‌یک‌باره به‌طور یک‌جانبه روابطش با تهران را قطع کرد و از ابزار تحریم علیه ایران استفاده کرد که پس از 42 سال همچنان ادامه دارد و به‌رغم تلاش‌هایی که برای برداشتن تحریم‌ها در دولت‌های سازندگی، اصلاحات و تدبیر و امید شد، تحریم‌ها همچنان به قوت خود باقی است.
پرونده هسته‌ای
غرب در سال 1382 نسبت به فعالیت هسته‌ای ایران حساس شد و مذاکرات بین ایران و سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان آغاز شد و نتیجه داد، ولی با پایان یافتن دولت اصلاحات و در دست گرفتن دولت توسط اصولگراها آنچه بافته شده بود پنبه شد.
سیاست تهاجمی
مجالس اصولگرا و دولت‌های اصولگرای احمدی‌نژاد در روابط خارجی سیاست تهاجمی در پیش گرفتند که نتیجه این سیاست صدور شش قطعنامه توسط شورای امنیت علیه ایران شد. این قطعنامه‌ها اقتصاد و زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داد؛ اما پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید تحریم‌های هسته‌ای برداشته شد و اقتصاد و زندگی مردم رونق گرفت، ولی خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام (18 اردیبهشت 97) و اعمال تحریم‌ها شرایط را تغییر داد و فروش نفت کاهش پیدا کرد، ارزش پول ملی سقوط کرد و قدرت خرید مردم پایین آمد.
دور زدن تحریم‌ها
دولت‌های احمدی‌نژاد و روحانی افتخارشان این بود که تحریم‌ها را دور زده‌اند، البته آن‌ها تاکنون نگفته‌اند دور زدن تحریم‌ها به چه قیمتی بوده است؟ نماد دور زدن تحریم‌ها ماجرای بابک زنجانی بود که به دلیل باز پس ندادن ارز به مبلغ حدود 3 میلیارد دلار محکوم‌به اعدام شده است.
تزریق ارز به بازار
بابک زنجانی پیش از اینکه نماد دور زدن تحریم‌ها شود، راننده نوربخش رئیس‌کل بانک مرکزی در دولت سازندگی بوده است. او گفته رئیس‌کل هرروز پنج هزار دلار به من می‌داد تا آن را در بازار بفروشیم و پولش را به بانک مرکزی برای هزینه در امور کشور بدهیم. این سیاست در همه دولت‌ها با شدت و ضعف و با هدف کسب درآمد ریالی و کنترل قیمت ارز ادامه داشته و حداقل چهار رئیس‌کل بانک مرکزی 282 میلیارد دلار ارز در بازار به شرح زیر تزریق کرده‌اند.
1- در زمان ریاست ابراهیم شیبانی که از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۶ را شامل می‌شود، درمجموع ۵۷ میلیارد دلار ارز به بازار تزریق شده است.
2- در دوره ریاست طهماسب مظاهری از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۷، ۳۰ میلیارد دلار تزریق ارز صورت گرفته است.
3- در دوره ریاست محمود بهمنی از سال ۱۳۸۷ تا سال ۱۳۹۲، درمجموع ۱۶۰ میلیارد دلار ارز به بازار وارد شده است.
4- در دوره ریاست ولی‌الله سیف از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ درمجموع ۳۵ میلیارد دلار ارز فروخته شده است.
5- در دوره ریاست عبدالناصر همتی که از سال 1397 تا 1399 را شامل می‌شود، نه‌تنها ارزی در بازار تزریق نشده، بلکه یک میلیارد دلار هم ارز از بازار جمع شده است.
پرسش از دستگاه قضا این است که روسای کل بانک مرکزی با اختیارات قانونی که داشته‌اند و همچنین تکلیفی که دولت یا رئیس‌جمهور به آن‌ها کرده‌اند سیاست تزریق پول در بازار را انجام داده‌اند که ممکن است تخلفاتی نیز رخ‌داده باشد. اگر این سیاست غلط و «مجرمانه» بوده لازم است همه کسانی که دراین‌ارتباط نقش داشته‌اند محاکمه و مثل ولی‌الله سیف به زندان محکوم شوند. اینکه بقیه رها شده‌اند و سیف به 10 سال حبس محکوم شده است، شائبه سیاسی بودن را در اذهان عمومی تداعی می‌کند. انتظار این است که رئیس قوه قضائیه که تاکنون اقدامات مثبتی در حوزه قضایی انجام داده است به موضوع ورود پیدا کند و یا همه روسای کل را با هم محاکمه کند یا هیچ‌کدام. دوست و دشمن شهادت می‌دهند که ولی‌الله سیف فرد دلسوز، پاک دست و از همه مهم‌تر کارشناس امور مالی، پولی و بانکی کشور و یک سرمایه برای کشور است و بهتر است از تجارب او استفاده شود تا اینکه روانه زندان شود. در ادامه نظر چند صاحب‌نظر را درباره این حکم می‌خوانید.
علی قنبری: محکومیت سیف سیاسی است نه اقتصادی
دراین‌ارتباط دکتر علی قنبری اقتصاددان در گفت‌وگو با ستاره صبح گفت: تاکنون جزئیات دقیقی درباره چرایی محکومیت آقای سیف منتشر نشده و به همین دلیل پذیرش حکمی که برای او صادر شده، دشوار است. بر اساس قانون، بانک مرکزی می‌تواند ارز وارد بازار کند و یا اینکه باسیاست‌هایی که اتخاذ می‌کند بازار ارز را مدیریت کند. بر اساس اخبار منتشر شده گویا رئیس‌جمهور وقت نیز در این زمینه دستور داده بودند و اقداماتی که صورت گرفته در چارچوب قانون و دستور مافوق بوده است. این احتمال وجود دارد که مجریان این طرح مرتکب تخلفاتی شده‌اند که در این صورت نمی‌توان رئیس‌کل بانک مرکزی را مجرم دانست و علیه او حکم صادر کرد. درگذشته و در دولت‌های قبل نیز این اقدام صورت می‌گرفته و بانک مرکزی به بازار ارز تزریق می‌کرده و یا اینکه دلارهای خود را در بازار به ریال تبدیل می‌کرده است.
نعمت احمدی: حکم 10 سال حبس برای سیف منصفانه و عادلانه نیست
همچنین دکتر نعمت احمدی حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با ستاره صبح درباره حکم ولی‌الله سیف گفت: من از زمان مدیریت آقای سیف در بانک صادرات، منتقد ایشان بودم. بااین‌وجود وقتی خبر رأی صادره علیه ایشان را شنیدم تعجب کردم و آن را منصفانه و عادلانه نمی‌دانم. این از انصاف به دور است که ما یکی از مدیران بانکی و رئیس‌کل بانک مرکزی دولت پیشین را متهم به چنین اتهامی کنیم و به 10 سال حبس محکوم کنیم و شیوه به‌کاربرده شده توسط وی را حیف‌ومیل بنامیم. این در حالی است که آقای سیف چیزی را برای خود برنداشته و میل نکرده است. کسی که حیف‌ومیل می‌کند باید درنهایت به جیب خودش برود؛ این در حالی است که این موضوع درباره آقای سیف صادق نیست.
عباس عبدی: چند برابر اتهامات سیف در بانک مرکزی احمدی‌نژاد رخ داد اما...
عباس عبدی در واکنش به‌حکم محکومیت سیف در توئیتی نوشت: «درست نیست که رئیس‌کل بانک مرکزی محکوم شود، ولی کیفرخواست و حکم دادگاه منتشر نشود. کیفرخواست سیف را منتشر کنید. اگر اخبار غیررسمی درباره این حکم را بپذیریم در این صورت مشخص کنید که چند ده برابر این اتهامات همراه با فساد کلان در بانک مرکزی احمدی‌نژاد رخ داده، ولی رسیدگی نشده است.»