دوشنبه 22 نوامبر 2021
هیئت تحریریه
تارنمای پرس تی وی
برگردان و کوتاهسازی علیاصغر شهدی
هندیها مدعی حق داشتن حداقل 30 درصد از سهام میدان گازی فرزاد B هستند که در سال 2008 کشف، ولی توسعه آن را رها کردند. ماه گذشته، یک روزنامه هندی نوشت که شرکت اون جی ویدش (نفت و گاز هند) جزئیات قرارداد توسعه میدان گازی فرزاد B را از ایران جویا شده است تا بتواند در مورد مشارکت خود در این پروژه تصمیمگیری کند. به گزارش اکونومیک تایمز، مقامات دولت هند مدعی شدند که حتی اگر ایران با یک کشور خارجی دیگر برای توسعه این میدان وارد همکاری شود، هند همچنان حق دارد حداقل 30 درصد از سهام این پروژه را در اختیار بگیرد.
میدان گازی فرزاد B در سال 2008 توسط یک کنسرسیوم هندی تحت رهبری OVL در خلیجفارس کشف شد. این روزنامه به نقل از یک مقام دولتی میگوید هندیها علاقهمند به تولید این میدان بودند و طرح توسعه ارائه کرده بودند، اما دولت ایران تصمیم گرفته بود این پروژه را بدون مشارکت خارجیها ادامه دهد.
شرکت ملی نفت ایران در فوریه 2020، هندیها را از قصد خود برای انعقاد قرارداد با یک شرکت ایرانی مطلع کرد. این شرکت در اردیبهشتماه سال جاری قراردادی به ارزش 1.78 میلیارد دلار با گروه پتروپارس منعقد کرد. بسیاری بر این باور بودند که این یک شکست برای هند است، اما یک مقام دولت هند «با آگاهی مستقیم از موضوع» ادعا کرد که هنوز هیچچیز تغییر نکرده است. این مقام مسئول مدعی شد: قرارداد بسیار قوی و واضح است. دارنده پروانه در این مورد کنسرسیوم هندی، به انتخاب خود حق دارد 30 درصد از پروژه توسعه را بدون توجه به اینکه چه کسی اجرا میکند، بگیرد.
تاریخچه مذاکرات
مذاکرات با OVL برای توسعه میدان فرزاد B در سال 2008 آغاز شد و درنتیجه دو طرف به توافق اولیه رسیدند، اما در سال 2014 طرف هندی به بهانه تحریمها بهطور یکجانبه از ادامه همکاری خودداری کرد. پس از توافق هستهای 2015، ایران توانست با شرکتهای بزرگ بینالمللی مذاکره کند، اما تصمیم گرفت دوباره به هندیها نزدیک شود تا حسن نیت خود را نشان دهد.
مقام هندی: ایران به «دوران جدید» روابط با هند چشم دوخته است
در طی نشست روسای جمهور ایران و هند در فوریه ۲۰۱۸ دو طرف بر نیاز به تسریع روند مذاکره تأکید کردند و ایران در زمینه بازپرداخت و توضیحاتی که به دو طرف برای رسیدن به یک توافقنامه فنی و مالی کمک میکرد از خود انعطافپذیری لازم را نشان داد. بااینحال، کنسرسیوم هندی در سال 2018 با اشاره به عدم امکان همکاری با مستشاران خارجی خود به دلیل تحریمهای آمریکا، اعلام کرد که در این پروژه شرکت نخواهد کرد. عقبنشینی مکرر هندیها از میدان گازی فرزاد B، علیرغم حسن نیت ایران، خشم تحلیلگران این کشور را برانگیخت که اذعان داشتند شکست مذاکرات برای توسعه میدان گازی، ناشی از سیاست خارجی نادرست دهلینو در قبال ایران است.
سیاستهای ضد ایرانی در زمان نخستوزیری مودی
کارشناسان هندی، دولت نخستوزیر نارندرا مودی را در حال انحراف از سیاست غرب آسیا دانسته و حمایت وی از اقدامات ضد ایرانی دولت ترامپ را یک اشتباه محاسباتی ارزیابی کردند. سیاست خارجی هند در سالهای پایانی دوره نخستوزیری مودی بهطور قابلتوجهی به سمت غرب تغییر کرد که نمونه آن طرح همکاری استراتژیک هند و آمریکا در بخشهای مختلف ازجمله انرژی است.
استقبال هند از توافقنامه ابراهیم برای عادیسازی روابط با اسرائیل، سکوت این کشور در قبال ترور سردار قاسم سلیمانی و دانشمند هستهای ایران توسط آمریکا و تصمیم این کشور برای تقویت روابط با امارات در زمان تشدید تنشها بین ایران و این کشور عربی، ازجمله این موارد بود. نشانههایی از تغییر سیاست خارجی دهلینو در قبال تهران که حتی از سوی ناظران هندی نیز موردانتقاد قرار گرفته است، به چشم میخورد.
چه چیزی پشت ادعای هند نهفته است؟
پس از تصمیم ایران برای توسعه فرزاد B توسط شرکتهای داخلی، انتقادات از دولت مودی به دلیل دوری دهلینو از تهران و افزایش تخریب روابط دوجانبه بالا گرفت. در مواجهه با چنین انتقاداتی، حامیان مودی سعی میکنند سیاستهای دولت را با این استدلال که چیزی از دست نرفته است و خروج کنسرسیوم هندی از فرزاد ب آن را از 30 درصد سهام پروژه محروم نمیکند، توجیه کنند.
این ادعا ظاهراً برای مصرف داخلی و برای ساکت کردن منتقدان مودی و اساساً در تضاد با قراردادهای ایران و هند است. درواقع آنچه بهعنوان حق طرف هندی برای کشف فرزاد B شناخته میشود، سهم کنسرسیوم هندی در توسعه میدان گازی است و نه سهم 30 درصدی در بهرهبرداری از آن. ازاینرو بدون مشارکت در توسعه آن، هند نمیتواند ادعای سهمی در این زمینه داشته باشد.
هند چه کاری میتواند انجام دهد؟
هند با بالاترین رشد تقاضا برای انرژی در جهان بهویژه گاز در دهه آینده مواجه است. با توجه به اینکه ایران بزرگترین دارنده منابع هیدروکربنی متعارف - بزرگترین ذخایر گاز طبیعی و چهارمین ذخایر بزرگ نفت - است، بهطور بالقوه بهترین منبع تأمین برای هند است. ایران همچنین برای ترانزیت تنها مسیر اقتصادی هند برای اتصال به بازار بزرگ اوراسیا است. درنتیجه وابستگی متقابل دو کشور میتواند زمینههای همکاری بسیاری را برای هر دو طرف فراهم کند. دولت جدید ایران گسترش تعامل با همسایگان و کشورهای منطقه را رکن اصلی سیاست خارجی خود قرار داده است. درنتیجه به نظر میرسد راه درست پیش روی دولت هند، توسعه همکاریهای اقتصادی دوجانبه ازجمله توسعه میدان گازی فرزاد B بهجای ادعاهای واهی است.
هند میتواند نفوذ خود را بهعنوان یک شریک استراتژیک و بلندمدت ایران تقویت کند و از طریق ایجاد همکاریهای دوجانبه یا چندجانبه گسترده در نفت، گاز، پالایشگاهها و پتروشیمی به پیشبرد بهترین منافع دو کشور در یک مشارکت برد-برد کمک کند. بهعنوان اولین گام، هند میتواند خرید نفت خام ایران را از سر بگیرد و به میدان گازی فرزاد B بازگردد. همچنین میتواند برنامه سال 2016 کشور برای سرمایهگذاری 20 میلیارد دلاری در بخشهای انرژی بالادستی و پاییندستی ایران و پروژه تولید LNG در چابهار را احیا و شروع به ساخت خط لوله زیر دریا برای انتقال گاز ایران به شبهقاره کند. این امر مستلزم عزم قوی از سوی دولت هند برای کنار گذاشتن سیاستهای ضد ایرانی باقیمانده از دوره ترامپ است.