هیئت تحریریه

3 ژانویه 2022

تارنمای تی آر تی

برگردان علی‌اصغر شهدی

Asghar.shahdi@gmail.com

سید ابراهیم رئیسی اواخر این ماه به روسیه سفر می‌کند. دراین‌ارتباط انتظار می‌رود که روابط دوجانبه بین متحدان طبیعی ژرفای بیشتری یابد که بخشی از آن می‌تواند توافق دفاعی مورد انتظار بین تهران و مسکو باشد. رئیسی قرار است پیمان همکاری امنیتی و دفاعی 20 ساله به ارزش 10 میلیارد دلار را امضا کند که به‌طور بالقوه شامل خرید ماهواره نظامی نیز خواهد بود.

پیمان جاری به‌عنوان تمدید قرارداد اولیه که در سال 2001 امضا شد و به‌طور خودکار هر پنج سال یک‌بار تمدید می‌شود، در نظر گرفته می‌شود؛ اما تهران در سال 2020 این تمدید را جدی نگرفت. پیمانی که هم‌اکنون به نظر می‌رسد نیاز به به‌روزرسانی متن دارد. درحالی‌که دیپلمات‌های ایرانی برای اطمینان از حفظ توافق با آمریکایی‌ها چانه‌زنی می‌کنند، صبر واشنگتن رو به اتمام است. در این شرایط تهران گزینه ای بهتر از جستجوی فرصت‌های مالی جدید در چارچوب اتحادهای موجود (چین و روسیه- مترجم) ندارد.

محافظت از آسمان

دلیل اصلی سفر رئیسی به فدراسیون روسیه مسیری است که در آن توسعه همکاری‌های نظامی-فنی (MTC) ایران و روسیه طی خواهد شد. پس از لغو تحریم تسلیحاتی سازمان ملل، تهران مدعی است که محصولات پیشرفته‌ای از صنایع دفاعی روسیه را به دست آورده است. تأکید بر منحصربه‌فرد بودن تماس‌ها در این حوزه از سوی محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در سفر پاییزی خود به روسیه صورت گرفت؛ اما باقری بعداً بااحتیاط گفت درحالی‌که روابط بین مسکو و تهران قوی است، اما هنوز به مرحله تشکیل یک بلوک نظامی نرسیده است.

تهران انتظار دارد حداقل 24 جت جنگنده سوخو 35 چندمنظوره مانورپذیر خریداری کند. جدی بودن نیات ایران را این واقعیت نشان می‌دهد که نیروی هوایی ایران پیش‌ازاین 32 خلبان را انتخاب کرده است تا پرواز با سوخو 35 را یاد بگیرند. کارشناسان می‌گویند اگر مسکو و تهران در ژانویه به توافق برسند، کار مقدماتی تحویل تقریباً بلافاصله آغاز خواهد شد.

درعین‌حال، این فرض وجود دارد که ایرانی‌ها ممکن است سامانه‌های پدافند هوایی اس-400 روسیه را نیز درخواست کنند. بااین‌وجود، با توجه به این واقعیت که برخی توافق‌ها بین روسیه و اسرائیل برای محدود کردن فروش تسلیحات پیشرفته به برخی کشورها وجود دارد، ممکن است تهران را بر آن دارد تا با این درخواست به محک روسیه بپردازد.

ایران نیاز به حفاظت از حریم هوایی خود در بحبوحه شایعات منظم در مورد عملیات نظامی احتمالی دارد، اما برای کرملین اساساً مهم است که هر اقدام دفاعی را با محاسبه خطرات در سطح منطقه موردبررسی قرار دهد.

پرداخت با سوخت

کارشناسان از این تردید دارند که ایرانی‌های همچنان تحت تحریم‌های غرب، بتوانند مبلغ تمام قراردادهای دفاعی خود را به فدراسیون روسیه به‌طور کامل بپردازد. در این راستا پرسش این است که آیا محصولات نظامی در ازای منابع نفتی؟ و به نظر می‌رسد دیدار رئیسی برای روشن ساختن این پرسش‌ها است.

در سال جاری با توجه به کشف میدان گازی چالوس در بخش ایرانی دریای خزر که بر اساس برآوردهای ایران قادر است 20 درصد سوخت موردنیاز کشورهای اروپایی را پوشش دهد، پیش‌فرض‌های مربوطه از هم‌اکنون خود را نشان داده است؛ کارشناسان غربی ابراز اطمینان کردند که تهران می‌تواند در ازای دریافت نوعی حمایت نظامی-سیاسی از چین و روسیه، توسعه و انتقال گاز از چالوس را به مسئولیت جوامع تجاری این دو کشور بفروشد.

جامعه خبرگان روسیه به ایده چنین مبادله‌ای بااحتیاط می‌نگرد. یوری لیامین، کارشناس نظامی می‌گوید: «ایران می‌تواند از طریق کالاهای کشاورزی، منابع طبیعی و غیره با روسیه وارد تهاتر شود». ظاهراً در حال حاضر مذاکراتی در این زمینه در سطح متخصصان بین تهران و مسکو در حال انجام است.

بااین‌حال، همان‌طور که روسلان پوخوف، مدیر مرکز تحلیل استراتژی‌ها و فناوری‌ها خاطرنشان می‌کند، سؤال برای روسیه چندان ساده نخواهد بود. این کارشناس در گفتگو با خبرنگاران اذعان کرد: «ایران به‌واسطه تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی دارد. احتمالاً ایرانی‌ها برای خرید سلاح از ما درخواست تخفیف خواهند کرد؛ اما مسکو فقط می‌تواند وام بدهد. اگر به ونزوئلا، اردن و بلاروس وام دادیم چرا به ایران ندهیم؟»