نعمت‌الله ایزدی
سفیر پیشین ایران در اتحاد جماهیر شوروی
ید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور امروز به روسیه سفر می‌کند. در ابتدا باید بگویم که دلایل این سفر برای من مشخص نیست، اما قلبا امیدوارم که این سفر ارتباطی با مذاکرات وین نداشته نباشد. یقیناً در جریان این سفر گفتگوهایی در مورد مذاکرات ایران و طرفین برجام ردوبدل می‌شود و این ناگزیر است، اما امیدوارم دلیل و علت این سفر صرفاً مذاکرات وین نباشد. روس‌ها در مباحث بین‌المللی دست بالا را دارند و علاوه بر مسئولیت‌هایی که درصحنه بین‌الملل داشته‌اند، همواره اهداف پیدا و پنهان خود را دنبال می‌کنند. ازاین‌رو مناسب نیست که در شرایط کنونی و درحالی‌که مذاکرات در وین در جریان است چنین سفری صورت بگیرد. سفر عالی‌ترین مقام اجرایی کشور به روسیه با چنین هدف احتمالی (گفتگو درباره مذاکرات) نمی‌تواند برای ایران سودمند باشد، ولی در همین مقدار و به‌اندازه ردوبدل کردن گفتگوهایی در مورد مذاکرات نیز روس‌ها احتمالاً این‌طور برداشت می‌کنند که ما برای مذاکرات و احتمالاً به دلیل مشکلاتی که تحریم‌ها برای ما ایجاد کرده به سمت روسیه آمده‌ایم. اینکه مردم در برابر انتشار تصویر مذاکره آقای اولیانوف به نیابت از ایران با آقای رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران واکنش منفی نشان دادند، طبیعی بود. این حق مردم است که چنین برداشتی را برنتابند و با نقشی که به روسیه داده شده مخالف باشند. اینکه روسیه به‌عنوان نماینده ایران با آمریکا مذاکره می‌کند، واکنش منفی بسیاری از ایرانیان را به همراه داشته و دارد. ضمن اینکه رفتار آقای اولیانوف حرفه‌ای نبود. ایشان نماینده کشور خودش است و از طرف روسیه در مذاکرات شرکت کرده است و هیچ مجوز و اختیاری از جانب مردم ایران برای اینکه او از طرف ایران با آمریکایی‌ها مذاکره کند داده نشده است. ازاین‌رو واکنش‌های منفی مردم در هفته‌های اخیر به عکس‌ها و توییت‌های آقای اولیانوف طبیعی بود. نویسنده امیدوار بود که ایشان در همان زمان از جانب مقامات ایران پاسخ مناسبی دریافت کند. امروز جریان مذاکرات شرایطی پیچیده دارد و من تخصص لازم برای اظهارنظر در مورد مسائل فنی و حقوقی مطرح شده را ندارم، اما آنچه روشن است نیاز طرفین به نتیجه مذاکرات است. دولت‌های آمریکا و ایران در داخل کشور خود با شرایطی روبه‌رو هستند که به نتیجه رسیدن مذاکرات می‌تواند تا حدی مشکلات داخلی دو کشور را حل کند. در مورد ایران بحث رفع تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی و مسائلی که به‌تبع این مشکلات پیش‌آمده مدنظر است، زیرا وضعیت اقتصادی کشور نامناسب است. در مورد آمریکا هم وضعیت حاکی از نیاز این کشور به توافق است، زیرا آمریکا شیوه‌های مختلفی از برخورد با ایران را آزموده است. آخرین مورد خروج از برجام و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران بود که این کشور را دچار چالش کرد. فضای بین‌الملل واکنش مثبتی نسبت به رفتار آمریکا نشان نداد و دیگر کشورهای امضاکننده برجام در تبعیت از آمریکا قرار نگرفتند و آمریکا نتوانست در برنامه‌ای که برای ایران چیده بود، موفقیتی حاصل کند. همین مسئله آمریکا را در فضای بین‌الملل سرخورده کرد. این کشور به‌محض تغییر دولت در کاخ سفید به سمت برجام بازگشت. امروز ایران و آمریکا هر دو به توافق و نتیجه مثبت مذاکرات وین نیاز دارند و هر دو در تلاش برای کسب حداکثر نتیجه هستند؛ زیرا در غیر این صورت مذاکرات در حالتی فرسایشی پیش می‌رفت. با چنین انگیزه‌ای در هر دو طرف مذاکره، باید گفت که ایران در گفتگو با آمریکا نیازی به‌واسطه ندارد. حال که مهم‌ترین کشورهای برجام یعنی ایران و آمریکا هر دو اراده کرده‌اند که این گفتگوها از سر گرفته شود باید از این فضا بهره برد و هر چه سریع‌تر گفتگوها را به نتیجه رساند.