سینا لطیف‌پور
بارداری یکی از مراحل مهم زندگی زنان محسوب می‌شود و کمتر کسی است که از اهمیت این دوره زمانی بی‌اطلاع باشد. شیوه زندگی در این فرایند 9 ماهه بسیار بااهمیت بوده و در سلامتی مادر و فرزند نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
زنان در دوران بارداری به دلایل تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی، معمولاً دچار اضطراب و افسردگی با درجات مختلف می‌شوند که علت آن تا حدودی مربوط به تأثیرات هورمون‌های تولید شده، نگرانی از آینده و مواجهه با مشکلات مختلف است که باعث ایجاد حساسیت برای آن‌ها می‌شود. از طرفی استفاده از داروهای آرام‌بخش در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند اثرات نامشخص و خطرات احتمالی مختلفی بر روی جنین داشته باشد. خواب کافی، آرامش، پرهیز از مصرف مواد غذایی فراوری شده ازجمله مواردی است که در این دوران توصیه می‌شود. درعین‌حال یکی از ابزارهای مناسب و در دسترس در این دوره ویژه و پیچیده از زندگی، بهره‌گیری از موسیقی است.
نتایج مطالعات نشان داده است که گوش دادن به موسیقی در دوران بارداری موجب کاهش فشار عصبی و رفع افسردگی در مادران می‌شود. سطوح بالای استرس در مادران باردار می‌تواند اثرات منفی بر رشد جنین داشته باشد. موسیقی می‌تواند بر مادر و جنین به‌طور مشابه اثرات مثبت و آرام‌بخش داشته و به داشتن نوزادی سالم و شاد در آینده کمک کند.
موسیقی بخش مهمی از پیوند قبل از تولد بین مادر و فرزند است. گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش یا خواندن لالایی، مواد شیمیایی آرام بخشی را به سرتاسر بدن و جفت می‌فرستد و باعث ایجاد احساسات خوشایند می‌شود.
از طرفی مادرانی که به دلیل مشکلات و بیماری‌ها در دسته بارداری‌های پرخطر قرار دارند و نیاز به استراحت مطلق دارند، می‌توانند به‌وسیله گوش کردن به موسیقی مناسب، شاد و آرامش‌بخش از کاهش حرکات جنین جلوگیری کنند، زیرا جنین مادرانی که در دوران بارداری با افسردگی، بی‌حالی و ناامیدی مواجه هستند، حرکات کمتری دارند و نسبت به صداهای اطراف واکنش کمتری نشان می‌دهند.
محققان انستیتو علوم مغزی و رفتارشناسی لایپزیش آلمان اعلام کردند که مغز و سیستم بدن مادران باردار برخلاف زنانی که باردار نیستند به موسیقی دل‌نشین یا گوش‌خراش واکنش بیشتر و شدیدتری نشان می‌دهند.
پژوهشگران در آزمایشی 10 تا 30 ثانیه موسیقی دل‌نشین، گوش‌خراش و نامطلوب را برای مادران باردار و غیر باردار پخش کردند و پس از تجزیه‌وتحلیل عملکرد مغز آن‌ها و بررسی فاکتورهای مورد آزمایش، به این نتیجه رسیدند که موسیقی محرک مهمی برای مادران باردار به شمار می‌رود، زیرا نسبت به افراد دیگر تأثیرات بیشتری بر روی احساس آرامش یا ناراحتی و اضطراب آن‌ها دارد.
دکتر «تام فریتز» سرپرست این پژوهش عنوان کرده است که موسیقی می‌تواند فشارخون مادران باردار را تحت تأثیر قرار دهد، به‌طوری‌که اگر موسیقی گوش‌خراش و ناخوشایند بشنوند، با افزایش فشار خون مواجه می‌شوند، درصورتی‌که این نوع موسیقی بر روی فشارخون زنان غیر باردار تأثیر ناچیزی داشته است. در پژوهشی دیگر دو گروه 50 نفره از افراد باردار شرکت کردند. برای گروه اول در هفته 36 تا 38 بارداری موسیقی‌های مناسب و طراحی شده استفاده شد و برای گروه دیگر همان مراقبت‌های معمول بارداری و بدون افزودن فاکتور موسیقی صورت پذیرفت. این دو گروه که کاملاً به‌صورت مجزا و مستقل مورد آزمایش قرار گرفتند، بعدازاین دوره پرسشنامه‌های مرتبط با اضطراب سنجی را پر کردند. نمرات پرسشنامه اضطراب برای گروهی که از موسیقی‌درمانی استفاده کرده بودند به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود و نسبت به گروه دیگر مقدار به‌مراتب کمتری را نشان می‌داد. از طرفی میانگین تعداد حرکات و واکنش‌پذیری جنین در گروه با مداخله موسیقی به‌طور معنی‌داری بیشتر بود. البته تفاوت معنی‌داری بین دو گروه ازنظر میانگین نمره پرسشنامه اضطراب بعد از زایمان و یافته‌های مربوط به نوزاد وجود نداشت و نتایج پژوهش نشان‌دهنده کاهش میانگین اضطراب مادران در دوران بارداری بود و پس از زایمان وضعیت مادران و نوزادان در دو گروه مشابه بود.