به نظر شما می‌شود ممانعت از ارسال گندم را به عنوان جنایت جنگی حساب کرد این را آقای بورل مدعی شده است؟
قضاوت در این‌طور مواقع باید اطلاعات دقیق داشته باشیم الآن یک شرایط جنگی است بین روسیه و اوکراین یک جنگی را روسیه تحمیل کرده است برای من شکی وجود ندارد که تجاوز به یک کشور همسایه با هیچ توجیهی نمی‌تواند درست تلقی بشود؛ اما در اینکه در شرایط جنگی دو طرف سعی می‌کنند اخبار مختلفی را منتشر بکنند و طرف مقابل را متهم کنند یکی از واقعیت‌های سیاست تمام جنگ‌های دنیا بوده است. اکنون هم در مورد اوکراین و روسیه چنین چیزی است آیا واقعاً روسیه امکانات لازم را دارد برای اینکه اجازه ندهد گندم اوکراین برای کشورهای محروم به خصوص در آفریقا صادر شود این یک مسئله است که من اطلاعاتی ندارم که آیا چنین امکاناتی را روسیه دارد که مانع صدور گندم بشود نکته دوم که مهم‌تر است این است که روسیه اقداماتی را علیه کشورهایی که از اوکراین حمایت می‌کنند به ویژه اروپا انجام می‌دهد. روسیه با کاهش صادرات نفت و گاز را در بعضی از کشورها متوقف کرده و سعی کرده فشار بیاورد بر کشورهایی که دارند از اوکراین حمایت می‌کنند؛ اما کشورهای آفریقایی نه حمایت آن‌چنانی داشته‌اند از اوکراین حداکثر اینکه کشورهای آفریقایی در مجمع سازمان عمومی که رأی‌گیری علیه روسیه شد رأی ممتنع دادند. از طرفی نه از لحاظ نظامی نه از لحاظ سیاسی حمایت نمی‌کنند مناسباتشان هم با چین به ویژه روسیه مناسبات خوبی است کشور آفریقایی اکثر کشورهای 52 کشور آفریقایی روابط نزدیکی با روسیه دارند و تقریباً تمام 50 کشور چین امنیت تجاری‌شان است این با این وضعیت چرا روسیه باید گاز به آن‌ها ندهد به این سؤال به عنوان یک پژوهش‌گر نمی‌توانم پاسخ دقیقی بدهم اگر روسیه مانع صادرات گندم به اروپا می‌شد می‌گفتم این یک اقدام تلافی‌جویانه است که روسیه به خیال خودش می‌خواهد با این حرکت فشار بیشتری بر روی اروپایی‌ها بیاورد به دلیل حمایتشان از اوکراین ولی آفریقایی‌ها با توجه به توضیحات من و همچنین فشارهای آمریکای لاتین هیچ نقشی در این موضوع نداشتند، بنابراین پذیرش این اتهام که روسیه دارد از گندم به عنوان ابزار جنگی استفاده می‌کند دشوار و نمی‌توانم آن رد کنم
شما سفر اخیر سه تن از مقامات اسپانیا، فرانسه و بریتانیا به اوکراین چگونه ارزیابی می‌کنید آیا این به خاتمه جنگ کمک می‌کند یا خیر؟
بله این یک اقدام نمادین بود برای اینکه بگویند مابعد از گذشت چهار ماه از جنگ همچنان از اوکراین حمایت می‌کنیم بیشتر تبلیغاتی بود بهر حال وقتی یک کشوری مورد تجاوز کشور همسایه‌اش قرارگرفته است اینکه روسای کشور دیگری به هر انگیزه‌ای به آن کشور سفر کنند این حمایت از آن کشوری است که مورد تجاوز قرارگرفته است اینکه ما بگوییم دارند به جنگ دامن می‌زنند این یک مغلطه است برای اینکه بالأخره یک کشوری از طرف کشور همسایه‌اش مورد تجاوز قرارگرفته است بدون اینکه آن سازوکار لازم را برای جلوگیری از جنگ انجام بدهد یعنی روسیه احساس می‌کرد با عضویت اوکراین در ناتو امنیت ملی‌اش در خطر است این حرف درستی است اوکراین 1578 کیلومتر مرز مشترک دارد بیش‌ترین مرز مشترک را با روسیه دارد و روسیه این موضوع را تهدید حساب می‌کرد اما می‌توانست از طرف سازمان ملل از طرف شورای امنیت اول اقدامات لازم را انجام دهد اگر به نتیجه نمی‌رسید بعد دست به اقدامات نظامی می‌زد آن هم نه به این شکل که در سه محور برود و در عمق یک کشور مستقل که دوازده قرن رابطه مشترک داشتند و دوش به دوش هم برعلیه امپراتوری ناپلئون در فرانسه جنگیده‌اند. همچنین آلمان نازی. اوکراین و روسیه در برابر تجاوز خارجی میلیون‌ها کشته داده‌اند. چطور بدون اینکه سازوکارهای بین‌المللی دیده شود روسیه چنین کاری کرد؟ طبیعی است که کشورهای دیگر به این کشور کمک می‌کنند و اجازه نمی‌دهند این رویه بشود و به این کشور قدرت می‌دهند و اجازه نمی‌دهند کشوری که قدرت بیشتری دارد خواسته‌های خود را از طریق نظامی به قدرتی دیگر تحمیل کند این در روابط بین‌الملل سنت خوبی نیست. باید جلوی آن گرفته شود. برخی می‌گویند چرا کسی با آمریکا مقابله نمی‌کرد؟ چرا انجام شد و افکار عمومی آمریکا را محکوم می‌کرد ولی کسی قدرت حمایت نداشت؛ و یا اگر کسانی حمایت کردند دچار مشکل شدند. در اینکه آمریکا کشوری توسعه‌طلب است شکلی نیست؛ اما این توجیهی نمی‌شود که دیگران رفتار ایالات‌متحده را در قبال دیگران انجام بدهند و آن را رویه‌ای حقوقی در روابط بین‌الملل بدانند. اولاً سفر رهبران آلمان و فرانسه و ایتالیا که با قطار به اوکراین رفتند اقدامی نمایشی و نمادین بود اما کمک‌هایی که می‌کنند توانسته مؤثر باشد و مردم در برابر تجاوز روسیه ایستاده‌اند اگر این کمک‌ها نبود شاید روسیه در روزهای اول کیف را اشغال می‌کرد. اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم از یک‌طرف باید حق را به این بدهیم که نگرانی روسیه در مورد عضویت اوکراین در ناتو برطرف شود و از طرف دیگر باید به مردم اوکراین حق بدهیم که در برابر تجاوز کشور همسایه بایستند و مقاومت کنند راه‌حل اش را مجامع بین‌المللی گذاشته‌اند. ازجمله مواردی که در توافق «مینیسک 2» پیش‌بینی‌شده است. منظور من این است که سازوکارهای صلح‌آمیز و دیپلماسی را به جای جنگ بیاورند و در دستور کار قرار بدهند اگر رویه بشود که کشوری خواسته‌های خود را از طریق قدرت نظامی به همسایه‌اش تحمیل کند در نظام بین‌الملل سنگ روی سنگ بند نمی‌شود حتی اگر کشوری چون آمریکا قبلاً چنین کارهایی کرده باشد. اینکه آمریکا چنین خطاهایی را انجام داده حجت نمی‌شود که دیگر کشورها چنین کارهایی را انجام بدهند همان‌طور که آمریکا مجبور شد بعد از 20 سال از افغانستان خارج شود و در مورد عراق به تدریج خارج شد و درجاهای دیگر هم نتوانست به اهدافش برسد. باید دانست که سیاست نظامی‌گری و اشغال کشورها ره به جایی نمی‌برد.
علت استقبال اتحادیه از عضویت اوکراین در این اتحادیه چیست؟
عضویت در اتحادیه چون جنبه‌ای اقتصادی دارد حتی پوتین هم با آن مخالف نیست. اتحادیه اروپا اتحادیه‌ای اقتصادی با بازار مشترک است که لغو گمرک است و کالاها در جریان هستند و نیروی کار دررفت و آمد است و پول واحد یورو عمل می‌شود و عضویت اوکراین بیش از اینکه برای اتحادیه خوب باشد برای اوکراین خوب است چون این شکور برای عضویت در اتحادیه باید استانداردهایی از نظر اقتصادی داشته باشد و ممکن است روند آن چند سال طول بکشد مثل ترکیه که روند عضویتش در اتحادیه اروپا چندین سال طول کشید. از نظر کسری بودجه و تولید ناخالص ملی، تورم ... شاخص‌هایی وجود دارد و شرایطی برای عضویت در اتحادیه اروپا وجود دارد. این غیر از مسائل سیاسی است استقبال اتحادیه برای اروپایی شدن اوکراین بیشتر سیاسی است و فرایند از نظر اقتصادی طول می‌کشد.