مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از ارائه پیش نویس جدیدی صحبت کرده، آیا این پیش نویس می تواند با جلب نظر طرفین برجام، امیدی برای احیای این توافق باشد یا نه؟
امید همیشه وجود دارد. نتیجه تصمیمات نادرست است که باعث ناامیدی می شود.
حتی اگر برجام از دست برود ایران به عنوان کشوری مستقل که در سازمان ملل عضویت دارد می تواند برای گفت و گو ها و توافقی دیگر با طرفین غربی حتی با آمریکا اقدام کند.
اگر برجام را مرده بدانیم راه گفت و گو در جهان مدرن باز است. پایان برجام به هیچ وجه به معنی پایان دیپلماسی نیست. در هر زمانی هر تیمی از وزارت خارجه می تواند باب گفت و گو با هر کشور ثالث یا هر گروهی را با هدف تامین منافع ملی باز کند. اما در مورد احیای برجام من عقیده دارم تا طرفین دست از لجاجت بر ندارند و به تعریفی دیگر تا جایگاه و تکالیف و دستاورد های ایران و آمریکا در توافق برجام برابر نباشد این توافق احیا نخواهد شد.
نقش دیگر طرف های مذاکرات برجام و وزن آنها را در احیا یا پایان برجام را چگونه ارزیابی می کنید؟
یکی از دلایل من برای اينکه با قاطعیت بگویم غرب روسیه را در تله جنگ اوکراین انداخت و روس ها چنین برنامه ریزی نداشتند، رفتار روسیه در قبال برجام است. پیش از شروع جنگ اوکراین روسیه مایل به احیای برجام بود و ایران روسیه را دوست خود می دانست و روس ها در این حوزه به نفع ایران کار می کردند.
آقای اولیانوف چندین بار آشکار و پنهان میانجی به نتیجه رسیدن توافق شده بود و حتی باید گفت در مقاطعی روسیه بود که مذاکرات را از شکست نجات داد.
روسیه در مقاطعی از ایجاد تنش بین ایران و آژانس انرژی اتمی جلوگیری کرده بود. اما روسیه امروز دیگر نقش میانجی را بازی نمی کند. شروع جنگ اوکراین معادله برجام را کلا برای روس ها تغییر داد. اولا ایجاد تنش بین روسیه و غرب باعث شد تا امکان ایفای نقش میانجی برای روسیه از بین برود.
نکته دوم هم به بازار انرژی مربوط می شود. مسکو به دلیل نگرانی نسبت به رقابت ها در بازار انرژی عملا در روند مذاکرات سنگ اندازی می کند. از مقطع جنگ اوکراین به این سو می توان گفت روسیه احیای برجام را در جهت منافع خود نمی بیند و نه تنها از مذاکرات و نقش میانجی کنار کشیده بلکه با توجه به اشرافی که بر گفت و گو ها و موضوعات مورد اختلاف ایران و آمریکا دارد، نقشی تخریبی ایفا می کند.
از این رو تا زمانی که تکلیف جنگ اوکراین و روابط روس ها با غرب مشخص نشود. روسیه مانع احیای برجام ایفای نقش خواهد کرد.
وزارت امور خارجه کشورمان، حداقل در ظاهر اشتیاقی به مذاکرات و یا عکس العمل خاصی در برابر احتمال پایان برجام نشان نمی دهند. گویا ایران منتظر احیای این توافق نیست! آیا برجام برای آمریکا نیز چنین وزنی دارد؟
به نظرم برای شخص بایدن و برای آمریکا چنین وزنی دارد. توافق با ایران بیشتر برای اروپا مهم است وگرنه همپیمانان منطقه ای آمریکا بیشتر مایل به پایان برجام هستند تا ایران دوباره زیر فشار جامعه بین الملل قرار بگیرد.
ولی برای بایدن اینطور نیست و پیروزی حزب او در انتخابات پیش رو و پیروزی شخص بایدن در دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری با دستآوردش در برجام ارتباطی نزدیک دارد.
ایران می توانست در سال اول بعد از انتخاب بایدن با آمریکا به توافق برسد و برجام احیا شود. اما مشکلات سیاست داخلی ایران و تعلل و خوش بینی بایدن نسبت به نتیجه گفت و گو ها فرصت طلایی احیای برجام را از دسترس خارج کرد.جدا از تمامی حواشی ها در حقیقت احیای توافق برجام در گرو توافق ایران و آمریکا است.