تفاوت شعر آیینی با سایر گونه‌های شعر چیست؟
شعر آیینی در ذات خود زمینه‌های مذهبی، دینی و اعتقادی دارد. البته در انواع دیگر شعر مثلاً در غزل، قصيده و هرگونه شعر دیگری نیز مضامین اعتقادی وجود دارد و شعر خالی از این مسائل نیست؛ اما جوهر شعر آیینی، اعتقادات و باورهای مذهبی است که همه شعرا در سرودن این نوع شعر موفق نبوده‌اند.

  به نظر شما آیا شعر آیینی چهارچوب خاصی دارد؟ به‌طور ویژه شعر یک هیئت چه تفاوتی با سایر انواع شعری دارد؟
هر شعری قالب دارد و بندهای شعر نمی‌توانند بدون قالب باشند. حتی در اشعار مذهبی و آیینی نیز همین‌گونه است و چهارچوب شعری حفظ می‌شود، ولی محتوا و کلام مذهبی است. در مورد نوحه‌ها و سرودها تفاوت‌هایی وجود دارد و کارهای هیئت یک سبک‌هایی دارند وگرنه شعر، چه قصيده باشد و چه غزل، قالب خاص خود را می‌طلبد. ذکر مصيبت اباعبدالله در شعر می‌آید و در این قالب‌ها جا می‌گیرد. شعر غیر آیینی هم در همین قالب‌ها سروده می‌شود. تفاوت شعر هیئت با سایر انواع شعری در قالب نیست، بلکه در محتوا است.

  هیئت‌ها از مدت‌ها قبل از محرم شروع به برنامه‌ریزی می‌کنند و حتی در مورد شعرا هم زمان‌بندی وجود دارد و از زمان مشخصی اشعار به مداح هیئت ارائه می‌شود. آیا می‌توان سرعت شکل‌گیری و زمان‌بندی یک‌ساله را ویژگی شعر آیینی و شعر هیئت بدانیم یا خیر؟
شعر آیینی این‌طور نیست که به سرعت متولد شود. این احتمال وجود دارد که یک شاعر در این ایام به وجد بیاید و در آن ایام یک سروده‌ای بگوید. نوحه‌ها در ایام عزا یا ولادت و تحت تأثیر جو و شرایط گفته می‌شوند؛ ولی به صورت کلی کار شاعر شعر گفتن است و شعر زمان و مکان ندارد و ممکن است با طبع شاعر موافق باشد و گاهی هم ماه‌ها از شعر شاعر خبری نباشد. شعر آیینی مثل کار تولیدی نیست که شاعر سفارشی کار کند. آنچه در هیئت می‌بینید جریان دیگری است و مسائل خودش را دارد.

  اگر بخواهیم در این حوزه آسیب‌شناسی داشته باشیم ظاهراً شعر هیئت و حوزه کار مداحی نیازمند ورود و بررسی است. نظر شما دراین‌باره چیست؟
آیا شما می‌توانید در حضور بزرگان هر طور که می‌خواهید حرف بزنید و هر طور که دلتان می‌خواهد آن‌ها را مخاطب قرار بدهید؟ یقیناً می‌گویید خیر! نوحه به ساحت امام زمان تقدیم می‌شود. در این ‌ارتباط نمی‌شود در این کلام هر حرفی را زد و باید شأن صاحب اثر را در نظر داشت. بعضاً برخی از شاعران اطلاعات‌ دقیقی از این شخصیت‌ها ندارند؛ اما برای آن‌ها شعر می‌گویند. بعضی از شعرها سخيف هستند و یا اطلاعات دقیقی از مقام و مرتبط آن امم و امامزاده یا معصوم ندارند و یا بعضاً عمدی در کار است؛ زیرا هیچ شاعر آگاهی که کسی در مقام امام را می‌شناسد، نمی‌تواند در شعرش برخورد سخیف با مقام ائمه داشته باشد. گاهی شعر به یک‌طرفی می‌رود که گویی درباره فردی عادی گفته می‌شود!

  شعرای کم‌تجربه یا نوحه‌های سخيف از چه دوره‌ای وارد شعر آیینی شدند؟
بسیاری از این شعرها محصول یکی دو دهه گذشته است. این اشعار مثل برق می‌آیند و مثل باد می‌روند و ماندگار نمی‌شوند؛ زیرا این نوحه‌ها و سرودها سست هستند که شایسته ساحت ائمه نیست. مشخص است که شاعر این نوع اشعار، شخصیت اصلی را نمی‌شناسد و همین موجب می‌شود که در شعر از بعضی چیزها حرف بزند که مناسب شعر آیینی نیست. هدف نوحه‌های پرشور با شعر سخيف، آوردن جوان‌ها به هیئت است.

  در حوزه‌های فرهنگی شاهد نظارت و ممیزی هستیم؛ پرسش این است که در حوزه شعر آیینی کدام نهاد متولی نظارت و یا تربیت و آموزش شعرا و مداحان است؟
در قدیم مجموعه‌هایی از شعرا و حلقه‌های شعری و ادبی بودند که کارشان تربیت شاعر بود، ولی امروز تعداد آن زیاد نیست. مسئله دیگر موضوع انتشار است، درگذشته پخش مداحی‌ها فقط از طریق تلویزیون و رادیو بود، ولی امروز چند ثانیه بعد از یک مداحی، کار همه‌جا پخش می‌شود و فرصت نقد و بررسی و اصلاح و نظارت وجود ندارد. به‌طورکلی با مسئله‌ای طرف هستید که نظارت‌پذیر نیست. پرسش این است که کدام اداره یا سازمان می‌تواند در تمامی هیئت‌ها یا در خانه‌های مردم حضور پیدا کند و بر نوحه و شعر مداح و سخنران نظارت کند؟ مگر اینکه از ابتدا و از قدم اول این قشر برای این مراسم آموزش‌دیده شده باشند.