عبید زاکانی اولین شاعر و ادیب ایرانی است که ادبیات شوخطبعانه را بهصورت جدی و حرفهای پی گرفته و منظومهها و رسائل مجزایی را در این گونه ادبی خلق کرده است. در کنار این موضوع و باوجود زیست شاعران و طنزپردازان متعدد پیش از زیست عبید، به دلیل حجم آثار شوخطبعانه بازمانده از عبید و تنوع گونههای هزل و هجو و فکاهه و طنز در آثارش باید او را نخستین طنزپرداز جدی تاریخ ادب فارسی بدانیم. به گزارش ایلنا،عبید در زمانه فروپاشی و انقراض حکومت ایلخانی و برآمدن حاکمان سودجو، بیریشه و درنهایت ظهور خونین تیمور گورکانی در ایران است و همین موضوع اهمیت تلاش وی برای روایت طنزآمیز و هجو و هزل حاکمان زمانهاش را نشان میدهد.
گزیده طنز عبید زاکانی که توسط انتشارات کتاب نیستان بهتازگی به بازار نشر عرضه شده است در سه بخش به رسالههای دلگشا، صد پند و تعریفات نگاهی گزیده انداخته است و در ادامه نگاهی به ترجمه حکایتهای عربی نقل شده از عبید پرداخته است. این کتاب همچنین در چهار بخش مختلف نگاهی گزیده به کتاب اخلاق الاشراف انداخته است. بخش پایانی کتاب نیز مرور گزیده اشعار وی و نیز کتاب فالنامه طیور و وحوش است.
مجموعه گزیده طنز کوشیده است با دقیق شدن بر ظرائف و نکات نغز و طنزآمیز شاعران و نویسندگان کهن ایرانزمین، ضمن انجام پژوهشی تازه در آثار آنها، نگاهی تخصصی و خاص بر یکی از گونههای روایت زبانی آنان داشته باشد. از سوی دیگر این مجموعه در تلاش است تا قدمت و سیره و شیوه طنزپردازی در ادبیات ایران را از دریچه نگاه خود بازخوانی و ثبت کند.
این مجموعه که بنا بر پیشنهاد انتشارات کتاب نیستان در سال ۱۳۹۵ به کوشش مرحوم زرویی و با پژوهش و همراهی نسیم عرب امیری در دست تألیف و تهیه قرار گرفت سعی کرده است از چند زاویه مقوله طنزنویسی را موردتوجه قرار دهد. نخست سیر روایت طنز در تاریخ ادبیات ایران و در کنار آن بازخوانی سنن و فرهنگعامه و اندیشه ایرانیان در هر عصر. در کنار این موضوع ایجاد متونی خلاصه شده که محتوای آن بهطورمعمول برای مخاطبان کمحوصله این روزگار مناسب به شمار میرود را نیز باید به این موضوعات اضافه کرد.