نعمت احمدی، وکیل پایه یک دادگستری
رسول خدا روزی خطاب به مردم می فرماید: هر کسی که حقی بر گردن من دارد پیش بیاید. مردی می آید و رو به پیامبر می گوید: یا رسول الله، شما روزی به هنگام حرکت ندانسته ضربه ای ناروا به من زده اید. رسول خدا با آن همه عظمت مقابل مرد قرار می گیرد و می گوید: بزن. مرد این بار به بهانه می گوید: یا رسول الله، بدن من در آن لحظه عریان بود. پیغمبر خدا لباسش را از تن در می آورد تا مرد ضربه ای را که خورده تلافی کند. مرد شاکی شروع به بوسیدن بدن پیامبر می کند. رفتار پیامبر اسلام این چنین است و وعده ما در نظام جمهوری اسلامی، پیروی از چنین دینی بود. یعنی قرار بود سیره نبوی و علوی در جامعه پیاده شود.
در این روز ها لازم است در رابطه با حق و حقوق بازداشت شدگان به جرم اعتراض صحبت کرد. از نظر حق و حقوق بین کسانی که در اعتراضات دستگیر می شوند با سایر دستگیر شدگان و متهمین به جرایم مختلف، تفاوتی وجود ندارد. اگر این دستگیر شدگان با عنوان جرم مشهود دستگیر شده اند نیازی به دستور مقام قضایی نیست، باید پرونده آنها ظرف 24 ساعت تکمیل و تفهیم اتهام شوند و قرار صادر شود. ولی متاسفانه چنین اتفاقی نمی افتد. در این روزها گستره بازداشت شدگان زیاد است و بخش تفهیم اتهام و صدور قرار مقتضی که از کفالت و التزام تا وثیقه و بازداشت موقت است به شکل قانونی طی نمی شود. در خصوص بازداشت موقت دستورات قانون معین و مشخص است.
لایحه جرم سیاسی تصویب شده و نباید افراد را به عنوان مجرم امنیتی تحت تعقیب قرار داد زیرا خواسته این افراد خواسته ای ساده است. نگارنده تصاویر برخورد های خشن پلیس با معترضان را دیده است. چنین تقابلی حق دفاع بوجود می آورد. این وضعیت درست نیست چون ممکن است وضعیت بدتر شود. بازداشت شدگان ضمن تفهیم اتهام و صدور قرار در زندان، حقوقی از جمله مطالع بودن خانواده و دسترسی به تلفن دارند. در این مورد افرادی را می بینیم که جرم آنها اعتراض بود و هنوز تفهیم اتهام نشده اند و حتی برخی در انفرادی به سر می برند.
کشور تجربه تلخ کهریزک را دارد. بازداشت و زندان تعریف دارد. باید از حجم بالای دستگیر شدگان ترسید این افراد امروز در کجا نگهداری می شوند؟! نمی توان افراد را خارج از سازمان زندان ها در جاهای دیگر نگهداری کرد. این مساله مهم است. جمعیت بازداشت شدگان و آمار های ارائه شده در این خصوص زیاد است. پرسش این است که این افراد کجا نگهداری می شوند و در صورت بروز اتفاقاتی ناگوار چه کسانی پاسخگو خواهند بود؟ اداره کردن بازداشتی ها و حراست از حق و حقوق این افراد اهمیت بالایی دارد. در این مرحله بر دستگاه قضا واجب است که به فکر حقوق بازداشتی ها باشد. چه بسا که این افراد جرمی نداشته باشند و در مراحل بعدی دادرسی بی گناه بودن آن ها به اثبات برسد. این نکته ای است که رییس قوه قضا در روز های گذشته به آن اشاره کرده است.
بین برخورد و بازداشت تفاوت وجود دارد. هر گونه برخوردی در بازداشت و در مراحل قبل از صدور حکم غیر قانونی است. فردی که در بازداشت است در حصن قانون است یعنی حقوقی دارد که رعایت آن حقوق واجب است. برابر با اصل 22 قانون اساسی بسیاری از موضوعات از جمله آزادی از تعرض مصون هستند. حتی اگر بازداشت شده در صحنه جرم دستگیر شده باشد و جرم او مشهود باشد باز هم در خصوص دستگیر شدن و رسیدگی به پرونده او، تعیین تکلیفی برابر با قانون وجود دارد. قبل از هر برخوردی ابتدا باید ظرف بیستو چهار ساعت وضعیت بازداشت شده مشخص شود.
در کشور قانونی به عنوان نحوه استفاده از سلاح وجود دارد. در فیلم ها بعضا دیده می شود که نیروهای نظامی و انتظامی از روبرو شلیک می کنند و این تصاویر نقض آشکار قانون را بیان می کند. همچنین تصاویری از برخورد و ضرب و شتم معترضان توسط ضابطین قانون منتشر شده است. ورود با زور و تخریب به خانه های مردم رفتار های قانونی نیست. روش مقابله با اعتراضات شهری در قانون جمهوری اسلامی ایران، این رفتار ها نیست. متاسفانه گویا متن قانون کنار گذاشته شده است. بازداشت انبوه معترضان نشانه ای از همین نکته است.