جنگ اوکراین مشکل جهانی
اولین چیزی که در سال آینده میتوان دربارهاش مطمئن بود، توجه جهانی به درگیری اوکراین است. در واقع برای حل مسائل داخلی کشورها و جوامع مختلف نیز همه نگاهها به اوکراین خواهد بود. در سال 2023 مسائلی مانند قیمت انرژی، تورم، نرخ بهره بانکی، رشد اقتصادی کشورها، کمبود مواد غذایی و موارد دیگر همه و همه با توجه به چگونگی ادامه روند این جنگ تعیین خواهد شد. همچنین در ماههای آینده پیشرفت سریع اوکراین میتواند تهدیدی بزرگ برای پوتین ایجاد کند، ولی بااینحال به نظر میرسد احتمال رسیدن طرفین درگیری به بنبست، بیشتر از هر احتمال دیگری باشد.
رکود اقتصادی
دیگر روند قطعی در سال 2023 احتمال مواجهه جهان با رکود اقتصادی است. در واقع تردیدی نمیتوان داشت که یک رکود قطعی در راه است. بهخصوص در پی افزایش نرخ بهره بانکی توسط بانکهای مرکزی- با هدف کاهش تورم- که باعث خواهد شد اقتصادهای بزرگ درگیر رکود شوند. روندی که میتوان آن را یکی از تبعات همهگیری کرونا در حوزه اقتصاد بینالمللی در نظر گرفت که با ایجاد التهاب در بازارهای انرژی به دلیل افزایش ناگهانی قیمتها آغاز شده است. البته در این بین رکود اقتصادی آمریکا احتمالاً خفیف و ملایم خواهد بود، ولی اروپا بیتردید با یک رکود شدید دستوپنجه نرم خواهد کرد. همزمان افزایش ارزش و قدرت دلار هم یک نوع درد و دشواری جهانی به وجود خواهد آورد و فشار و آسیب بر اقتصاد کشورهای فقیر وارد خواهد آورد که قبلاً هم از افزایش قیمت مواد غذایی آسیب دیده بودند.
توسعه انرژیهای تجدیدپذیر
احتمالاً در سال آینده در زمینه مسائل اقلیمی شاهد سال خوبی نخواهیم بود و به دلیل نیازی که کشورهای مختلف برای تأمین منابع انرژی خود دارند، به سمت سوختهای فسیلی کثیف روی خواهند آورد. بااینحال در میانمدت این احتمال نیز وجود دارد که جنگ اوکراین باعث تغییر مسیر کشورهای مختلف به سمت انرژیهای تجدیدپذیر شده و آنها از انواع جدید انرژی بهعنوان جایگزینهایی ایمنتر برای سوختهای فسیلی استفاده کنند.
سقوط چین
گفته میشود که در حوالی ماه آوریل 2023 جمعیت هند با جمعیتی در حدود 1.43 میلیارد نفر از چین پیشی خواهد گرفت. در شرایطی که در سالهای اخیر چین دچار کاهش رشد جمعیتی بوده و اقتصاد این کشور نیز با بادهای مخالف مواجه شده؛ انتظار میرود در سال آینده شاهد تردیدها و بحثهایی در مورد ادامه روند اوجگیری چین در مناسبات قدرت جهان باشیم. نکته مهم در این میان اینکه در صورت کاهش روند رشد اقتصادی این کشور، اقتصاد چین حداقل از نظر اندازه قادر به سبقت از اقتصاد آمریکا نخواهد شد.
شکاف اجتماعی آمریکا
اگرچه جمهوریخواهان در انتخابات میاندورهای 2022 بدتر از حد انتظار ظاهر شدند، ولی بااینحال هنوز و همچنان شکافهای اجتماعی و فرهنگی در آمریکا بر سر موارد و موضوعاتی چون سقط جنین، آزادی اسلحه و سایر مسائل ملتهب برقرار است و به نظر میرسد در سالها و انتخابات آتی شاهد افزایش آنها باشیم. موضوع قطعی در این میان این است که ورود رسمی ترامپ به رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری 2024 مثل بنزینی بر آتش این اختلافات و شکافها خواهد بود.
درگیریهای بیشتر
در سال 2023 ماجراهای زیادی را در نقاط ملتهب سراسر جهان باید با دقت انتظار کشید. در حقیقت به نظر میرسد تمرکز شدید بر جنگ اوکراین میتواند خطر درگیری را در جاهای دیگر نیز افزایش دهد. به خصوص که حواسپرتی روسیه میتواند موجب افزایش خطر درگیری در جاهایی باشد که دیرزمانی است بهعنوان حیاطخلوت آن کشور شناخته میشوند. همزمان احتمال شعلهور شدن و افزایش تنشهای هند و چین نیز در هیمالیا وجود دارد؛ و البته این پرسش ترسناک که آیا ممکن است ترکیه تلاش کند یکی از جزایر یونان را در دریای اژه تصرف کند؟
اتحادهای شکننده
تغییر اتحادها و همکاریها در سطح جهانی نیز در سال 2023 محتمل است. در واقع در بحبوحه تغییرات ژئوپلیتیکی این اتفاق میتواند برای اتحادها نیز رخ دهد. ناتو که با جنگ اوکراین احیا شده، پذیرای دو عضو جدید خواهد بود. در این میان اینکه آیا عربستان سعودی نیز به توافق ابراهیم خواهد پیوست و یک بلوک جدید ظهور خواهد کرد یا نه پرسش دیگری است که پاسخش در سال آینده مشخص خواهد شد. دیگر اتحادهای مهم در این میان یکی اتحاد کواد متشکل از استرالیا، هند، ژاپن و آمریکاست و دیگری هم پیمان امنیتی سهجانبه آکوس که با هدف مقابله با ظهور و اوجگیری چین بین استرالیا، ایالاتمتحده و بریتانیا منعقد شده است.
توریسم انتقامی!
با اینکه بعد از دوران ممنوعیت کووید نوعی توریسم به نام گردشگری انتقامی رواج یافته، ولی هجوم مسافران به تورهای گردشگری انتقامجویانه پس از قرنطینه بیتردید به رونق اقتصادی منجر نخواهد شد و در بهترین شکل شاید تنها بتواند سطح هزینههای تقریباً 1.4 تریلیون دلاری سال 2019 را تکرار کند که البته این تکرار هم به دلیل افزایش قیمتها در اثر تورم خواهد بود. تعداد واقعی سفرهای توریستی بینالمللی اما با 1.6 میلیارد یورو همچنان کمتر از سطح قبل از همهگیری در سال 2019 خواهد بود که در حدود 1.8 میلیارد بود.در نگاهی کلی میتوان گفت که همهگیری سالهای اخیر به معنای پایان دوره ثبات نسبی و اتفاقات و روندهای قابل پیشبینی در زمینه ژئوپلیتیک و اقتصاد بوده است. گذاری که باعث شده دنیای امروز ناپایدارتر جلوه کند که عامل این تغییر هم چیزی نیست مگر فراز و نشیبهای رقابت قدرتهای بزرگ، پسلرزههای همهگیری کرونا، تحولات اقتصادی، تغییرات شدید اقلیمی و البته تغییرات سریع اجتماعی و تکنولوژیک که دنیا را دچار تشنج کردهاند. به این دلیل هم هست که باید به غیرقابلپیشبینی بودن رویدادها عادت کرد و آن را بهعنوان یک واقعیت جدید پذیرفت.