آتیلیو آ. بورون

19 ژانویه 2023

تارنمای المیادین انگلیسی

برگردان علی‌اصغر شهدی

Asghar.shahdi@gmail.com

مجمع جهانی اقتصاد داووس، یک مجموعه نامتجانس (کنگلومرای) قدرتمند جهانی است که فردگرایی را تعالی می‌بخشد، اما به خوبی می‌داند که تنها راه مؤثر برای حفظ امتیازات خود، بهبود کنش جمعی سرمایه‌داران در جهان است. روز دوشنبه هفته گذشته مجمع جهانی اقتصاد در شهر داووس در کشور سوئیس تشکیل شد. این پنجاه و سومین گردهمایی نخبگان اقتصادی و سیاسی جهان یا همان چیزی است که «فیدل کاسترو» آن را «امپراتوری بورژوازی» نامیده بود، است. برخلاف تشکیلات هدفمند داووس اکثریت قریب به اتفاق جمعیت جهان که توسط سرمایه‌داری مورد استثمار و سرکوب قرارگرفته‌اند از ایجاد ساختاری شبیه این تشکیلات برای هماهنگ کردن مبارزات زمان خود ناکام مانده‌اند، جناح راست به خوبی از فضایل این سازمان جهانی قدردانی می‌کند. این واحد اقتصادی به صورت هماهنگ در صفحه شطرنج جغرافیای اقتصادی (ژئواکونومیک) و جغرافیای سیاسی (ژئوپلیتیک جهانی) برای مقابله با انبوهی از منتقدان و مخالفان سرمایه‌داری که همچنان بر مبارزه محلی علیه بازیگری که استراتژی جهانی و یکپارچه دارد اصرار و عمل می‌کند.

نشست داووس از ابتدا مأموریت داشته که با تقویت تلاش‌های هماهنگ بین بازیگران مسلط سرمایه‌داری معاصر، اصلاح استراتژی‌ها و تاکتیک‌های مبارزه آنها و توافق بر سر تشخیص وضعیت و راه‌های ممکن برای رویارویی با چالش‌هایی که ایجاد می‌کند را پیگیری کند. همچنین برای نمایش قدرت، سران کشورها و دولت‌ها از پنج قاره با صدها سیاستمدار، اقتصاددان، کارشناس و انبوهی از ارتباطات اجتماعی احضار می‌شوند تا توافق‌نامه‌های امضاشده در این شهر سوئیس را تقویت و منتشر ‌کنند. انتظار می‌رود حدود 2700 رهبر سرمایه‌دار جهان امسال در داووس شرکت کنند.

این نشست خواستار همکاری بین‌المللی در یک جهان پراکنده خواهد شد که خود به منزله به رسمیت شناختن شکست جهانی‌سازی لیبرال قدیمی است، درواقع «دو جهانی‌سازی» یا زیرسیستم‌های اقتصادی بین‌المللی وجود دارد. یکی در جهان اقیانوس اطلس شمالی با بخش‌های فرعی آن در ژاپن، کره جنوبی و استرالیا؛ دیگری از نظر اقتصادی قدرتمندتر، با مرکزیت چین که در آسیا می‌درخشد و از طریق ابتکار «کمربند و جاده» تعداد کشورها (بسته به سال) به عددی بین 128 تا 144 می‌رسد. در این چارچوب، کارشناسان و استراتژی‌های داووس تلاش خواهند کرد تا در مورد چگونگی مواجهه با چالش‌های هم‌زمان درباره رشد اقتصادی، تورم، بحران انرژی و غذا به اجماع برسند. وضعیت جدی در سطح ژئوپلیتیک در جهان که باقدرت غیرعادی در جنگ در اوکراین بیان می‌شود. با آگاهی از اینکه مشروعیت سرمایه‌داری جهانی به‌طور فزاینده‌ای زیر سؤال می‌رود، کلاوس شواب موسس و رئیس اجرایی مجمع جهانی اقتصاد، تقویت «روابط همکاری بین دولت‌ها و بخش خصوصی» را پیشنهاد می‌کند. با این حال، در اوج همه‌گیری کرونا، شواب نیاز به «سرمایه‌داری حمایت‌شده» را مطرح کرد که در آن نقش دولت‌ها در بهبود چرخه اقتصادی به‌طور قابل‌توجهی برجسته شده بود. علاوه بر این، او از یک «سرمایه‌داری تحت رهبری دولت» صحبت کرده بود. اکنون به نظر می‌رسد که رویکرد خود را نرم‌تر کرده و نقش بازارها را که زیر تعبیر «بخش خصوصی» پنهان‌شده ارزیابی کرده است. آیا شواب ویارانش به کوچک‌ترین قصدی برای دموکراتیزه کردن دولت‌های سرمایه‌داری اشاره‌کرده‌اند یا تلاشی برای توزیع مجدد حتی به میزان حداقلی ثروت که در سال‌های اخیر به طرز عجیبی متمرکز و افزوده‌شده است.

داده‌های ارائه‌شده توسط گزارش‌های آکسفام 1401 (2023) از زمان شیوع بیماری کووید -19 و سپس جنگ در اوکراین وحشتناک است. فقط در نظر بگیرید که «میلیاردرها در دو سال گذشته چقدر ثروتمندتر شده‌اند. میلیاردرهای مواد غذایی و انرژی 453 میلیارد دلار ثروتمندتر از دو سال پیش هستند درحالی‌که 263 میلیون نفر از جمعیت جهان در سال 1401 (2022) در فقر قرار گرفتند.» برای داشتن تصویری ملموس دیگر، آکسفام آن را این‌گونه خلاصه می‌کند: «کسی که متعلق به نیمی از فقیرترین جمعیت جهان است، ۱۱۲ سال طول می‌کشد تا درآمدی از یک درصد ثروتمندترین افراد در یک سال به دست بیاورد». سرانجام، گزارش جدید آکسفام نشان می‌دهد که یک درصد ثروتمندان تقریباً دوسوم کل ثروت جدید به ارزش 42 تریلیون دلار ایجادشده از سال 1399 (2020) را به دست آورده‌اند که تقریباً دو برابر بیشتر از 99 درصد جمعیت جهان است. در طول دهه گذشته، یک درصد ثروتمندترین افراد حدود نیمی از کل ثروت جدید را تصاحب کرده بودند، حالا دوسوم آن را می‌گیرند. این دنیای ناعادلانه همان دنیایی است که داووس می‌خواهد آن را تثبیت کند.