نزدیک به یک سال از تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین می گذرد و هنوز هیچ چشم اندازی برای راه حلی برای این مناقشه وجود ندارد. انتظار اولیه توسط ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، در 24 فوریه 2022 که این حمله را آغاز کرد، یک پیروزی سریع و تسلط کامل بر کشور همسایه خود بود؛ اما این انتظار با مقاومت موثر و مدبرانه اوکراین از بین رفت. حمله روسیه خیلی سریع ناتو، غرب و اکثریت عظیمی از کشورهای عضو سازمان ملل متحد را در محکومیت تهاجم متحد کرد و اعضای ناتو سیلی از تسلیحات پیشرفته و کمک های مالی را به اوکراین سرازیر کردند که به این کشور در جلوگیری از پیشرفت روسیه در بسیاری از بخش ها کمک کرد.
موضع حداقلی در برابر روسیه
میدل ایست نیوز نوشت:با این حال، اثبات شد که موضع گیری دولت ها در خاورمیانه در قبال این جنگ می تواند به طور قابل توجهی متفاوت از باقی جهان باشد. این منطقه استراتژیک تاکنون از حمایت صریح از اوکراین در جنگ خودداری کرده و حتی پیشرفت های اوکراین در جنگ در حدود یک سال گذشته نیز تاثیری بر رهبران منطقه نداشته است. پایتخت های منطقه همچنان روابط صمیمانه خود را با مسکو حفظ کرده و انتقاد از تجاوز روسیه و جنایات جنگی احتمالی را نیز به حداقل، محدود کرده اند. امتناع شرکای منطقه ای آمریکا از اقدامات بیشتر برای کمک به اوکراین، البته به استثنای ارائه برخی کمک های بشردوستانه محدود، به منزله حمایت عملی سیاسی از روسیه و تهدیدی برای روابط خارجی آمریکا با برخی از شرکای کلیدی در منطقه، به ویژه عربستان سعودی و اسرائیل، است.شرکای آمریکا در خاورمیانه دلایل زیادی برای به حداقل رساندن مداخله در مناقشه اوکراین و حفظ روابط نزدیک با روسیه دارند که البته هیچ کدام احتمالا برای کاهش نارضایتی آمریکا کافی نیستند. آنها در حال حاضر سعی دارند میان روابط خود با آمریکا و روسیه توازن برقرار کنند، اما این روند ممکن است برای همیشه دوام نیاورد. اگر جنگ تشدید و شاید به درگیری مستقیم بین روسیه و ناتو تبدیل شود، در حاشیه ماندن برای کشورهای عربی و اسرائیل دشوار خواهد شد و اساسا چنین اقدامی، روابط آنها با آمریکا را تهدید خواهد کرد. از زمان شروع جنگ، تغییر چندانی در موضع کشورهای کلیدی خاورمیانه در قبال درگیری صورت نگرفته است: بیشتر آنها در درگیر شدن در جنگی که اروپا از آن سهم می برد، مزیتی نمی بینند. مهم تر آنکه تمایلی به بیگانه کردن روسیه ندارند و نمی خواهند در روابط دیپلماتیک، نظامی و اقتصادی قابل توجهی که با این کشور دارند، تغییری ایجاد شود.
همکاری اعراب با روسیه
عربستان سعودی که شراکت نزدیکی با روسیه دارد، در اکتبر 2022 به رغم اعمال فشارهای دولت جو بایدن برای افزایش عرضه نفت، با پوتین برای کاهش تولید، تبانی کرد. عربستان در صنعت نفت روسیه سرمایه گذاری زیادی کرده که از نمونه آن می توان به خرید 500 میلیون دلار از سهام شرکت های انرژی روسیه «گازپروم»، «لوک اویل» و «روس نفت» در فوریه گذشته، درست در زمان شروع جنگ، اشاره کرد.امارات متحده عربی نیز همچنان به تجارت با روسیه ادامه می دهد و خود را یک واسطه دیپلماتیک بالقوه برای درگیری این کشور با اوکراین می بیند. ابوظبی در ماه نوامبر میزبان مذاکرات محرمانه بین مسکو و کی‌یف درباره مبادله احتمالی زندانیان بود.کشورهای عربی خلیج فارس به طور کلی تمایلی به همراهی با تحریم های غرب علیه روسیه ندارند و اکثر آنها مواضع مشابه عربستان و امارات اتخاذ کرده و ترجیح می دهند به تجارت عادی با روسیه ادامه دهند و در عین حال، پناهگاهی امن برای دارایی های روسیه و الیگارشی های بزرگ آن فراهم کنند. در این میان، کویت که در سال های 1990 تا 1991 متحمل تهاجم و تلاش عراق برای الحاق شد، یک استثناء قابل توجه است.مصر هم شبیه اکثریت کشورهای خلیج فارس است و از شروع جنگ تا کنون، روابط رو به رشد اقتصادی و سیاسی با روسیه را تجربه کرده است که یک قرارداد 25 میلیارد دلاری برای ساخت نیروگاه هسته ای توسط روسیه، معاملات عمده تسلیحاتی و تجاری و گردشگری قابل توجه با روسیه را شامل می شود. روسیه بین سال های 2016 تا 2020 سهمی 41درصدی در خرید تسلیحات مصر داشته و سیل گردشگران روسی به مصر سالانه حدود 2.9 میلیون شغل در این کشور ایجاد می کنند. عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر، نیز روابط نزدیکی با ولادیمیر پوتین دارد که در نتیجه تهاجم روسیه به اوکراین متزلزل نشده است. مصر سکوت را به انتقاد از روسیه ترجیح داده است و تمایلی به همراهی در اعمال تحریم های بین المللی علیه این کشور ندارد.
تل آویو و مسکو
اسرائیل از بسیاری جهات بزرگ ترین ناامیدی در تلاش های ایالات متحده برای جلب حمایت در خاورمیانه از اوکراین بوده است. این کشور یکی از بزرگ ترین جوامع یهودی در جهان را دارد و ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، یهودی است. به علاوه، تصور عمومی بر آن است که دشمن اسرائیل یعنی ایران، در جنگ جانب روسیه را گرفته است. (ایران بارها این اتهام را رد و ابراز بی طرفی و برای میانجی گری برای صلح ابراز آمادگی کرده است.) همه این موارد، به علاوه روابط نزدیک اسرائیل با ایالات متحده سبب شده بودند که اوکراین انتظار حمایت بیشتری داشته باشد.با این حال، اسرائیل از همان ابتدای درگیری رویکردی به دور از انتظارات اوکراین و آمریکا داشت. عجله ای برای محکوم کردن تهاجم روسیه نشان نداد. بعدتر هم نفتالی بنت، نخست وزیر وقت اسرائیل، سعی کرد زلنسکی را به مذاکره و پذیرش برخی از خواسته های ارضی روسیه تشویق کند. سفارت اوکراین در تل آویو در اکتبر 2022 با ارسال نامه ای رسمی، دریافت سامانه های دفاع هوایی و موشکی ساخت اسرائیل از جمله پرتو آهنین، باراک-8، پاتریوت، گنبد آهنین و غیره و همچنین حمایت اسرائیل در آموزش اپراتورهای اوکراینی را خواستار شد. اسرائیل در رسیدگی به این درخواست خیلی کند عمل کرد چون نگران بود که این تسلیحات به نحوی در اختیار ایران قرار بگیرند. البته برخی منابع اسرائیلی هم گفتند که اسرائیل نگران کمبود تجهیزات دفاع هوایی و موشکی خود در مواجهه با حملات احتمالی ایران یا حزب الله است و همین امر آن را از صادر کردن این تسلیحات به اوکراین بازداشته است.اما دلیل اصلی رویکرد اسرائیل، تمایل آن به حفظ روابط خوب با روسیه است. روسیه به نیروهای خود دستور داده از پروازهای اسرائیل که دارایی های ایران و محموله های تسلیحاتی حزب‌الله را هدف می گیرند، ممانعت نکند. اسرائیل نگران است که ارسال سلاح به اوکراین این مناسبات را به خطر اندازد. در نهایت بنی گانتز، وزیر دفاع سابق اسرائیل، در ماه اکتبر به همتای اوکراینی خود گفت که اسرائیل کمک های بشردوستانه و تجهیزات ضروری به اوکراین می فرستد، اما سامانه های تسلیحاتی در اختیار اوکراین قرار نخواهد داد.
تنش دیپلماتیک
بین روسیه و اسرائیل به دلیل تحولات در سرزمین های اشغالی
به گزارش «الجزیره»، روسیه نه تنها تیراندازی یک فلسطینی در بیت‌المقدس را که به کشته شدن 7 شهرک‌نشین اسرائیلی انجامید محکوم نکرد، بلکه آن را به اقدامات اسرائیل در جنین مربوط دانست.«سرگی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه، روز یکشنبه از فلسطینیان و اسرائیلی‌ها خواست از تشدید تنش خودداری کنند.در این راستا، نشریه «یدیعوت اخرونوت» تأکید کرد که این مواضع روسیه موجب خشم تل آویو شده و در این باره مقامات اسرائیل اظهار کرده‌اند که مقایسه حمله به جنین با حمله در بیت‌المقدس نادرست است.همزمان، «ایلی کوهن» وزیر امور خارجه اسرائیل، به «آنتونی بلینکن»، وزیر امور خارجه امریکا، گفت که تصمیم دارد در آینده نزدیک به کی‌یف سفر کند. این سفر در زمانی انجام می‌شود که امریکا فشارهای خود بر اسرائیل را برای ارسال سلاح به اوکراین افزایش داده است.کوهن در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با بلینکن گفت که چند روز پیش با وزیر امور خارجه اوکراین گفت‌وگوی تلفنی داشته است و افزود که سفارت اسرائیل در کی‌یف تا چند هفته آینده فعالیت خود را از سر می‌گیرد.او افزود که تا چند روز آینده «اولین وزیر امور خارجه کشورهای خاورمیانه» خواهد بود که به کی‌یف می‌رود.در کنفرانس مطبوعاتی مشترک بلینکن با «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل، نیز موضوع کمک به اوکراین بار دیگر مطرح شد.اسرائیل تاکنون از بیم «واکنش شدید مسکو» به همکاری با کشورهای غربی در حمایت تسلیحاتی از اوکراین حاضر نشده است.این در حالی است که اسرائیل و روسیه علاوه بر روابط اقتصادی، در عالی‌ترین سطوح با یکدیگر در سوریه هماهنگی امنیتی دارند.