مسعود دانشمند، اقتصاددان
افزایش قیمت دلار بازارهای کشور را تحت تاثیر قرار داده است. سیر افزایشی قیمت ارز موجب گرانی کالاهای اساسی شده و گرانی هر قلم کالا به خودی خود شرایط معیشتی مردم را سختتر می کند. جو بازار ها به اندازه ای سنگین است که حتی مجلس همسو با دولت هم نسبت به شرایط موجود واکنش اعتراضی نشان می دهد.
در توضیح علت افزایشی بودن نرخ ارز باید به بالا بودن تقاضا و کم شدن عرضه اشاره داشت. در این وضعیت تورمی ریال نشان داده که اگر روی دست مردم بماند ارزش دسترنجشان را از بین می برد. به همین دلیل مردم دلار می خرند تا ارزش سرمایه ای که دارند حفظ شود. از سویی بانک مرکزی نقدینگی با رشد ۵۰٪ تولید می کند.انتظار می رفت که نرخ ارز به میزان رشد نقدینگی کند چون در نبود فرصت سرمایه گذاری و رونق گرفتن تولید مردم برای حفظ ارزش دارایی های خود به طرف بازار های غیر مولد از جمله خرید ارز و طلا می روند.
اما در طرف عرضه شاهد این هستیم که عرضه دلار در برابر میزان تقاضای بالای بازار کم شده است. هر کسی با هر میزان نقدینگی به طرف بازار ارز آمده است. این مساله اصلی ترین دلیل افزایش قیمت دلار است.
اما اگر بخواهیم از نگاه مدیریتی به مساله بنگریم بانک مرکزی در قبال افزایش نرخ ارز مسئول است چون متولی ارز است و قیمت ها را تعیین می کند. بسیاری بانک مرکزی را به بالا بردن نرخ ارز متهم می کنند چرا که دولت می خواهد کسری بودجه خود را از این طریق تامین کند ولی نگارنده با این نظر مخالف است. نرخ تورم کارنامه دولت ها است و به فرض صحیح بودن این تحلیل سال آینده ممکن است شاهد ابر تورم باشیم.
به نظر نگارنده بخش عمده افزایش نرخ دلار متوجه ناترازی عرضه و تقاضا است که می توان در این حوزه به بخش تحریم ها، تنش های داخلی به بن بست رسیدن مذاکرات احیای برجام اجماع و تبلیغات سیاسی علیه ایران و سایر مسائل غیر اقتصادی اشاره کرد که با ایجاد انتظارات تورمی بر حوزه ارزی تاثیر دارند.
البته نمی توان نقش مدیریت اقتصادی در تنظیم بازار را نادیده گرفت. تغییر تیم های اقتصادی، نگاه سیاسی و غیر اقتصادی حوزه اقتصاد و تصمیمات نابجا و خلق الساعه همواره برای اقتصادی که به ثبات نیاز دارد مشکل ایجاد کرده و می کند. تولید کشور و بخش خصوصی از وضعیت افزایشی نرخ ارز متاثر می شود و با چالش رو به رو است. مواد اولیه و تکنولوژی تولید با دلار وارد کشور می شود بالا بودن نرخ ارز ارز چند نرخی و بی ثباتی در بازار ارز به تضعیف بخش خصوصی می انجامد.
تحلیلگران در حوزه سیاست خارجی هر روز چشم انداز مبهم در روابط بین المللی ترسیم می کنند.این وضعیت و اقتصاد بی برنامه و سردرگمی و آزمون و خطا است که خسارت دارد. در این شرایط کم هزینه ترین راه ، تعامل با جهان،احیای برجام و تایید fatf است.