با توجه به تحولات اخیر،شما سیاست خارجی جمهوری اسلامی را چگونه ارزیابی می کنید؟
بنده معتقد هستم ایران از زمان سفر گروسی به تهران یک روند را آغاز کرد.این روند خرج یکی از برگ های ایران بود.این برگ دسترسی دادن و همکاری با اژانس انرژی اتمی که معمولا ایران بدون مابه ازا چنین امتیازی نمی داد اما در سفر اخیر گروسی بدون دریافت امتیاز همکاری خود با آژانس انرژی اتمی را آغاز کرد.
بعد از این سفر توافق با عربستان در چین اعلام شد.سپس خبر امیر عبداللهیان مبنی بر توافق با آمریکا بر سر تبادل زندانیان منتشر شد که بلافاصله از سوی آمریکا به صورت غیر مستند تکذیب شد.
سیاست ایران به سمت کاهش تنش پیش می رود.از این موضوع باید استقبال کرد.شکل گیری فضای توام با عقلانیت در تضاد با افراطی گری است.این روند توسط هر دولتی که اجرایی شود باید مورد حمایت قرار گیرد.
فضای عقلانی در دولت روحانی وجود داشت اما در عین حال ضعف آن دولت بی عملی بود.
دولت کنونی خصوصا در 18ماه ابتدایی تحت تاثیر افراطیون بود اما تجربه نشان داد که هرگونه تصمیم در این دولت وارد فاز اجرا می شود.هرچند بنده معتقدم درباره احیای برجام دولت رئیسی یک فرصت طلایی را از دست داد.این فرصت را روحانی قبل از جنگ اوکراین از دست داده بود.
بازگویی اشتباهاتی که شرایط امروز را به وجود آورد به معنای پرداختن به گذشته نیست.اما لازم است برای برنامه ریزی در حوزه سیاست خارجی به تجارب گذشتگان دقت شود.
بنده معتقدم لازم است برای تنش زایی در کشور و خارج از کشور «جرم انگاری» صورت گیرد.یعنی کسانی که برای سیاست خارجی کشور تنش ایجاد می کنند مانند حمله به سفارت خانه ها و اقداماتی که منجر به افزایش دشمنی ها می شود باید مجازات تعیین شود.
به طور مثال جدای از روابط ایران با آمریکا که همواره با چالش های گوناگون همراه بودند و منافع ملی کشور را تحت شعاع قرار داده اما تاکید می کنم که «هیچ قطع ارتباطی به اندازه قطع ارتباط ایران با عربستان به منافع دو طرف و منافع منطقه آسیب نزده است».طبیعتا کسانی که باعث ایجاد این اتفاق شدند ظلم بزرگی به منافع کشور کردند.
لازم است پیگیری و پیشگیری تندروی‌ها مد نظر قرار گیرد.
در روزهای اخیر یکی از فرضیه های دولتمردان جدید باطل شد.این فرضیه معتقد بود اقتصاد ایران ارتباطی با سیاست خارجی ندارد.
توافق با عربستان نشان داد تمام سیاست‌هایی که دولت برای کنترل اقتصاد انجام داد تاثیری بر شاخص های کلان اقتصاد نداشت اما به خاطر یک توافق که هنوز عملیاتی نشده شاخص های اقتصادی روند صعودی داشتند.
اگر توافق با عربستان عملیاتی شود ممکن است اثرات اقتصادی آن بیشتر هم بشود.
این اتفاقات در دیپلماسی عمومی شکل گرفته و اینگونه آثار مثبت داشته حال اگر در دیپلماسی رسمی و عملیاتی هم اجرایی شود آثار مثبت آن بیشتر خواهد شد.
خبر تبادل زندانیان ایران با آمریکا نوعی شکاف ایجاد کرد.اعلام این خبر توسط امیر عبداللهیان و واکنش ند پرایس مبنی بر تکذیب آن نشان داد بین مسئولان ایران نوعی رقابت شکل گرفته برای اینکه اثر خودشان را در تنش زدایی خارجی مطرح کنند و آثار آن را به پای خود بنویسند. این موضوع اتفاق خوبی است هرچند دیر که باعث شد بسیاری از منافع ملی از بین برود.
شما نقش آمریکا را در توافق ایران و عربستان چگونه ارزیابی می کنید؟
آمریکا بازنده توافق ایران با عربستان بود.این توافق برای چین در عرصه هژمونی مهم بود.چینی ها در عرصه رقابت های هژمونی در جایی سرمایه گذاری کرده اند که یک قرن پیش آمریکا در آنجا ایستاده بود.
در آن زمان دنیا درگیر تنش های استعماری و جنگ بود و دنیا ثبات را می طلبید. آمریکا در آن برهه به عنوان کشوری که برای آزادی ملت ها و ایجاد ثبات تلاش می کند آمد و به تدریج در دنیا صاحب قدرت شد.
اما امروز آمریکا نگهبان تنش های مزمن شده است.تنش هایی که به صورت یک زخم باز مانده اند.از جمله تنش هایی که ایران در عرصه هسته ای دارد.آمریکا ابتکاری برای رفع این تنش ارائه نداده است.
در چنین شرایطی چین وارد شد و یکی از تنش های ایران که مسئله عربستان بود را حل کرد.به عبارتی چین با پیام صلح امد تا آمریکا را در عرصه راهبردی به چالش بکشد.سیاست جنگ نرم که توسط آمریکا اجرایی می شد چین انجامش داد.بنابراین توافق پکن ابتدا شکست اسرائیل و سپس شکست آمریکا بود.
اگر ایران و عربستان بتوانند در سه مرحله این توافق را پیاده کنند دو طرف به همراه کشورهای منطقه پیروز خواهند بود.
گام اول تنش زدایی بعد از توافق،گام دوم اجرای موافقتنامه های دولت اصلاحات به ویژه توافقنامه 1380 است که در زمینه های مختلف امنیتی ،فرهنگی و ورزشی صورت گرفته است و گام سوم استفاده تعاملی از عمق استراتژیک دو طرف است.دو طرف تاکنون از عمق استراتژیک رویکرد تقابلی داشته اند و اگر بتوانند آن را به سطح تعامل برسانند مناسبات اقتصادی ایران با عربستان کل منطقه را در بر خواهد گرفت.این موضوع علاوه بر مناسبات سیاسی است که می تواند در لبنان،سوریه،عراق و یمن امنیت پایدار را به وجود بیاورد.
البته در این مسیر موانع زیادی وجود دارد.در داخل کشور کاسبان تحریم منفعل نخواهند شد.گروه های افراطی که زیست گاهشان چالش های نیابتی است از توافق با عربستان عصبانی هستند.
گروه های متحجری که رسالتشان را در جنگ شیعه و سنی می بینند هم از توافق ایران با عربستان ناراضی هستند.
باید فضا را به نحوی مدیریت کرد که کسانی که از افراطی گری برای خود دکان درست کرده اند آن را تعطیل کنند و مواضع خود را تعدیل کنند و به اشتباه ایدئولوژیک خود اذعان کنند.
آمریکا شکست راهبرد خود یعنی کهنه سازی تنش ها را در توافق ایران با عربستان دید.
ایران علاوه بر نگاه به شرق نگاه به تنش‌زدایی را در پیش گرفته است.این سیاست خوب است که بیش از پیش تنش‌ها با آمریکا را تحت تاثیر قرار می دهد.
به سود آمریکا است اگر به مذاکره بازگردند و به سمت تنش زدایی گام بردارد.در غیر این صورت در عرصه هژمونیک ضرر خواهد کرد.
در داخل کشور با هجمه ای از "مصادره سازی ها" مواجه هستیم.کسانی که نقش اصلی در تحمیل تنش های 7 ساله بین ایران و عربستان داشتند امروز توافق با عربستان را مصادره می کنند. اگر ایران به تنش زدایی عملی وارد شود افرادی که سودشان در تنش است مانع خواهند شد.این جریان ها نه تنها در ایران بلکه در عربستان و برخی کشورهای منطقه هم وجود دارند.امیدوارم توافق ایران با عربستان به صورت پایدار منجر به تنش زدایی شود.