عطا بهرامی، اقتصاددان با اشاره به محدودیت‌های قانونی ایالات‌متحده ازجمله قانون آیسا و ناتوانی اقتصاد ایران در جذب سرمایه‌گذار کلان، ایده جذب هزار میلیارد دلار سرمایه خارجی را غیرواقعی دانست. وی بر ضرورت اصلاح قوانین داخلی، حذف موانع سرمایه‌گذاری و تمرکز بر رونق تولید برای بهبود چشم‌انداز اقتصادی تأکید کرد. در ادامه گزیده نظرات وی را به نقل از اقتصاد آنلاین می‌خوانید.
هدف آمریکا، تقویت تولید
سرمایه‌گذاری هزار میلیارد دلاری در ایران امکان‌پذیر نیست. قانون آیسا (ISSA) ، به شرکت‌های آمریکایی اجازه نمی‌دهد بیش از ۲۰ میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کنند. این قانون توسط خود آمریکایی‌ها وضع‌شده، همچنان پابرجاست. نکته دیگر اینکه ایالات‌متحده در حال حاضر استراتژی جذب سرمایه‌گذاری به داخل خاک خود را دنبال می‌کند و به دنبال سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر نیست. بر این اساس به شرکت‌های آمریکایی دستور داده به کشور خود برگردند و حتی به کشورهای متحد مانند امارات، عربستان، قطر، تایوان دستور داده که به ترتیب ۱۴۰، ۲۵۰، ۱۶۰، ۱۸۰ میلیارد دلار و بیشتر در بخش‌هایی مانند تولید تراشه‌ها در آمریکا سرمایه‌گذاری کنند و ژاپن هم برای خرید اوراق قرضه اقدام کند. هدف آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، تبدیل‌شدن به یک تولیدکننده بزرگ است چون با بحران تولید مواجه است. آمریکا معتقد است فرمول پیشین که مبتنی بر هژمونی دلار و سلطه مالی بود، دیگر کارایی ندارد و باید تولید داخلی تقویت شود.
موانع جذب سرمایه
در جهان نظام مالی چندجانبه و سبدی از ارز‌ها در حال شکل‌گیری است، آمریکا حتی در متحد نزدیک خود یعنی هند که برای مقابله با چین به آن نیاز دارد، سرمایه‌گذاری مستقیم نمی‌کند و به هند گفته که باید خودش سرمایه‌گذاری کند، چون آمریکا به دنبال تقویت تولید داخلی است. موضوع دیگر اینکه اقتصاد ما هم امکان جذب چنین سرمایه‌گذاری را ندارد. رقم واقعی کل اقتصاد ما ۱۸۰۰ میلیارد دلار است، حالا چطور ممکن است یک‌باره ۱۰۰۰ میلیارد دلار به ایران بیاید؟ در کشور وقتی سرمایه‌گذار داخلی نمی‌تواند به دلیل بروکراسی‌ها و دخالت در قیمت‌گذاری و مزاحمت‌هایی که در اقتصادمان ایجاد می‌شود، کار کند سرمایه‌گذار خارجی چطور می‌تواند؟ بهتر است به جای اینکه رویافروشی کنند، اول محیط را برای سرمایه‌گذار ایرانی امن کنند بعد کشورهای همسو پیدا می‌شوند. مگر می‌شود در کشوری که ارز چند نرخی و قیمت‌گذاری دستوری وجود دارد سرمایه‌گذار خارجی بیاید؟ هر دولتی بتواند سالانه ۱۵ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کند، دستاورد بزرگی است. حجم تولید ناخالص داخلی ایران ۴۰۰ میلیارد دلار است. رکورد سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۱۳۹۲ تنها ۴.۵ میلیارد دلار بوده است. جذب هزار میلیارد دلار سرمایه سابقه ندارد و اقتصاد توان جذب چنین حجمی را ندارد.
ایران می‌تواند تولیدکننده باشد
ایران در منطقه خاورمیانه، به‌جز ترکیه که جزو اروپا محسوب می‌شود، تنها کشوری است که می‌تواند تولیدکننده واقعی باشد. نیروی انسانی ماهر، تعداد بالای مهندسان و کارگران بامهارت، ایران را به یک استثنا تبدیل کرده است. کشورهای عربی باوجود ثروت، بیماری هلندی دارند و نمی‌توانند تولیدکننده باشند، اما ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک، جمعیت ۹۰ میلیونی و منابع طبیعی، فرصت‌های فوق‌العاده‌ای دارد. دولت اگر بتواند در حوزه جذب سرمایه‌گذار مشکلات قوانین را حل کند می‌تواند برای حل نا ترازی‌ها اقدام به جذب سرمایه‌گذار خارجی کند. مشکل ما در حوزه نا ترازی بحث قیمت است. اگر قیمت دستوری را بردارند و قیمت تعادلی را لحاظ کنند، بهتر است. ما دارنده بزرگ‌ترین منابع نفت و گاز هستیم اما صادرکننده نیستیم.
چه باید کرد؟
تحریم‌ها توسط کنگره آمریکا قانون‌گذاری شده‌اند و حتی رئیس‌جمهور هم نمی‌تواند آن‌ها را تعلیق کند. قوانین کاتسا و سیسادا از سوی کنگره آمریکا پابرجاست و لابی‌های قدرتمند، به‌ویژه لابی اسرائیل، مانع از لغو آن‌ها می‌شود. همان‌طور که پوتین در دیدار با فعالان اقتصادی روسیه گفت، تحریم‌ها برداشته نمی‌شوند و باید با شرایط موجود کارکرد.ایران حتی در بازار انرژی جهانی حضور پررنگی ندارد، چون مصرف داخلی ما بیش‌ازحد بالاست. انتظار اینکه آمریکا پول و کارخانه به ایران بیاورد، غیرواقعی است. اگر توافق موقت برای کاهش تنش‌ها حاصل شود، خوب است، اما نباید دل به گشایش‌های بزرگ بست. دولت باید رفع تنش کند و فضا را آرام کند و سپس بهتر است با کشور‌هایی که پول و انگیزه دارند کارکنیم و قوانین داخلی را اصلاح کنیم تا سرمایه‌گذاری، چه ایرانی و چه خارجی، امکان‌پذیر شود.