جایگزینی منفی جمعیت
دبیر ستاد ملی جمعیت با اشاره به آمار پیمایش ملی «تمایلات ایرانیان به فرزند آوری» گفت: ۷۷ درصد زوجین تمایلی به فرزند آوری ندارند.
مرضیه وحید دستجردی در همایش روز ملی جمعیت در دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت: جمعیت دوسوم کشورهای جهان به کمتر از سطح جایگزینی رسیده و کشورها درگیر مسئله جمعیت هستند. سطح جایگزینی به این معناست که باید ۲.۱ فرزند به‌ازای هر زن در سن باروری وجود داشته باشد، افزود: در ۳۰ سال آینده، ۱۳۰ کشور از سطح جایگزینی پایین‌تر می‌آیند و رشد جمعیت آنها منفی می‌شود و تعداد مرگ‌ومیر در این کشورها بیشتر از تعداد موالید خواهد بود.
کاهش جمعیت در جهان
وی بابیان اینکه جمعیت در هفت قرن گذشته ۲۰ برابر شده، اما در قرن گذشته ۴ برابر شده است، گفت: اکنون یک‌هفتم جمعیت دنیا را آفریقا تشکیل می‌دهد که در سال‌های آینده این عدد به یک‌سوم خواهد شد.
دستجردی افزود: در کشور ما حدود یک ربع قرن است که جمعیت زیر سطح جایگزینی قرار دارد و امروز کاهش جمعیت ناشی از اراده انسان‌هاست. تمام کشورها به زیر سطح جایگزینی رسیده‌اند و بدترین وضعیت مربوط به کره جنوبی است؛ حتی هند نیز که بیشترین جمعیت را دارد در سال‌های اخیر با کاهش جمعیت مواجه شده است.
تمایل به فرزند آوری 20 درصد
دستجردی با اشاره به نتایج پیمایش ملی «تمایلات ایرانیان به فرزند آوری» گفت: میزان تمایل زنان و مردان متأهل در سنین باروری (۲۰ تا ۵۰ سال) و فرزند آوری ۷۷.۷ درصد منفی بوده است.
وی بابیان اینکه ۲۲.۳ درصد در این پیمایش گفته‌اند که تمایل فرزند آوری دارند، گفت: ۴۱ درصد مردم به شکل دلی و احساسی به دنبال افزایش جمعیت هستند و ۷۷.۷ درصد مخالف فرزند آوری دلیل خود را نگرانی از آینده فرزندان جدید عنوان کرده‌اند.
دستجردی بابیان اینکه نداشتن درآمد کافی، مشکل مسکن، فشارهای اقتصادی، احساس ناامنی اقتصادی را بیشترین دلایل مخالفت با فرزند آوری عنوان کرد و افزود: این آمارها راه را به مسئولان نشان می‌دهد. بیشترین تمایل به فرزند آوری برای گروه ۲۰ تا ۲۴ سال بوده است.
محو شدن کشورهای کم‌جمعیت
او با اشاره به چالش امنیت ملی با کاهش جمعیت اظهار داشت: وقتی جمعیت کشور ۳۰ میلیون نفر شود و در کنارش کشوری ۴۸۰ میلیون نفری یا کشوری ۷۰ میلیون نفر باشد و همسایه‌اش ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت داشته باشد، توازن قدرت به هم خواهد خورد و خودبه‌خود این کشورها محو خواهند شد.
تفاوت زنان و مردان در تمایل به فرزند آوری
دستجردی تأکید کرد: بین زنان و مردان تفاوت‌هایی در تمایل به فرزند آوری وجود دارد؛ در بین زنانی که در ۴۰ سال و بالاتر ازدواج می‌کنند، ۱۰۰ درصد تمایل به فرزند آوری وجود دارد اما مردانی که در ۴۰ سال و به بالا ازدواج می‌کنند تنها ۲۰ درصد تمایل به فرزند آوری دارند همچنین تمایل بیشتری برای فرزند آوری بین افرادی که در حال تحصیل هستند وجود دارد و این مسئله نشان می‌دهد که باید مسئله دانشجوها و ازدواج دانشجویی و مسکن دانشجویی و خوابگاه‌های دانشجویی موردتوجه باشد. تمایل به فرزند آوری در افرادی که دانشگاهی هستند بیشتر از افراد زیر دیپلم است و در روستاها تمایل به فرزند آوری از شهرها بیشتر است. در مقایسه قومیت‌ها نیز ترکمن‌ها ۵۵ درصد تمایل به فرزند آوری دارند بعد از آنها بلوچ‌ها با ۴۱.۴ درصد و بعد از آنها عرب‌ها هستند و کمترین میزان تمایل به فرزند آوری میان آذری‌ها است.
کاهش موالید
او بابیان اینکه در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲ کاهش جدی در موالید داشتیم، گفت: تمام استان‌های کشور رشد جمعیت در آنها کاهشی بوده و خبر بد اینکه خراسان شمالی منهای ۱۱.۶ درصد کاهش موالید داشته که دلیل عمده آن مهاجرت و تنگناهای اقتصادی است. دستجردی افزود: فرزند اول و فرزند دوم حدود ۷۳ درصد فرزندان را در کشور تشکیل می‌دهند و فرزند سوم به بعد حدود ۲۷ درصد را تشکیل می‌دهند.
افزایش فوت و کاهش ازدواج
دستجردی گفت: در سال ۱۴۰۳ میزان ۳.۷ درصد افزایش فوت داشتیم و آمارهای ازدواج نیز در این سال ۳ درصد کاهش داشته است.
وی با اشاره به میانگین سن ازدواج بار اول، گفت: سن ازدواج مردان ۲۸ سال وزنان ۲۴ سال است که باید برای کاهش سن ازدواج برنامه‌ریزی شود.