گروه اقتصاد: بر اساس گزارش مرکز آمار کیک اقتصاد در سال 1403 نسبت به سال 1402 کوچک ترشده است. کوچک شدن کیک اقتصاد معنایش کاهش سطح رفاه و افزایش فقر در جامعه است. تحریم و سوء مدیریت باعث شده تا رشد اقتصاد در بخش نفت و گاز کاهش 6 درصدی داشته باشد. در مقابل در شرایط خشکسالی و کم‌آبی بخش کشاورزی رشد 4 درصدی داشته است که به ضرر محیط‌زیست و عامل فرونشست زمین بوده است. مرکز آمار در تازه‌ترین گزارش خود داده‌های رشد اقتصاد در فصل زمستان 1403 را نیز منتشر کرد. بر اساس این گزارش، تولید ناخالص داخلی ایران به قیمت ثابت سال 1400 در سال گذشته به 10 هزار و 26 هزار میلیارد تومان با نفت و 7 هزار و 614 هزار میلیارد تومان بدون نفت رسیده است. بر این اساس، رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت به ترتیب 3 درصد و 2.1 درصد برآورد شده است.
کوچک شدن کیک اقتصاد
اگر کل اقتصاد به یک کیک تشبیه شود، حجم حقیقی اقتصاد یا تولید ناخالص داخلی نشان‌دهنده اندازه کیک است. در این تشبیه، رشد اقتصادی همان تغییر اندازه کیک تلقی می‌شود. رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی در بخش‌های مختلف کیک است. گروه‌های اصلی کیک شامل «کشاورزی»، «صنایع و معادن» و «خدمات» است که هر گروه چند بخش فرعی دارد؛ گروه کشاورزی شامل «کشاورزی، جلنگداری و شکار» و «ماهیگیری» است. گروه صنایع و معادن شامل گروه «معادن» و «صنایع» است. استخراج نفت و گاز طبیعی یکی از این زیرمجموعه‌هاست که به دلیل اهمیت ویژه به‌صورت جداگانه بررسی می‌شود.
جزییات رشد اقتصادی
داده‌های مرکز آمار حکایت از آن دارد که رشد اقتصادی کل کشور به روش ارزش‌افزوده از 4.6 درصد در سال 1402 به 3 درصد در سال 1403 کاهش‌یافته است. رشد غیرنفتی اما تقریباً ثابت مانده (2.1 درصد) است.
رشد کشاورزی، سقوط نفت
از میان اجزای مختلف کیک اقتصاد، رشد نفت اُفت شدیدی را تجربه کرده است به‌طوری‌که از 14.3 درصد در سال 1402 به 6.2 درصد در سال 1403 کاهش‌یافته است. در مقابل، رشد اقتصادی در بخش کشاورزی افزایش‌یافته و به 3.2 درصد رسیده است. یافته‌ها حکایت از آن دارد که رشد بخش کشاورزی بعد از 4 سال از محدوده منفی خارج‌شده است.
رشد تقاضای خانوار صفر
محاسبات نشان می‌دهد که رشد اقتصادی به روش هزینه‌ای نیز در این سال نسبت به سال 1402 کمتر شده و به 3.2 درصد رسیده است. 3 درصد رشد محقق شده نیز عمدتاً متأثر از ضریب ثابت «مخارج دولتی» بوده و رشد تقاضای خانوار تقریباً صفر بوده است.
روند نزولی رشد اقتصاد
نرخ رشد اقتصادی سال 1403 با افت 1.6 واحد درصدی در مقایسه با سال 1402 مواجه شد و افت 8.1 واحد درصدی نرخ رشد بخش استخراج نفت و گاز، مهم‌ترین عامل کند شدن موتور رشد اقتصاد ایران بود.
مقایسه این آمار با داده‌های رشد اقتصادی سال گذشته حاکی از افت رشد اقتصادی با نفت و رشد اقتصادی بدون نفت است؛ چراکه این شاخص‌ها در سال 1402 به ترتیب ارقام 4.6 درصد و 1.9 درصدی را ثبت کردند.
کاهش رشد بخش خدمات
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، گروه خدمات با رقم 39 درصد، دارای بیشترین سهم از تولید ناخالص داخلی در سال گذشته بود.
باوجوداین، نرخ رشد بخش خدمات که در سال 1402 برابر با 3.6 درصد بود، در سال 1403 با کاهش 1.1 واحد درصدی مواجه شد و به 2.5 درصد رسید.
وضعیت نفت و گاز
بخش استخراج نفت و گاز طبیعی، سهمی 24 درصدی از تولید ناخالص داخلی سال 1403 داشت و دومین بخش مهم در اقتصاد کشور بود.
همچون سال‌های اخیر در سال 1403 نیز بیشترین رقم رشد اقتصادی به بخش نفت و گاز اختصاص یافت؛ بااین‌وجود، نرخ رشد بخش نفت و گاز در سالی که گذشت، کمتر از نصف سال 1402 بود!
افزایش نرخ رشد بخش صنعت و کشاورزی
نرخ رشد بخش‌های صنایع و معادن (بدون نفت) و همچنین کشاورزی، خلاف بخش‌های خدمات و نفت و گاز، در سال 1403 صعود کردند. نرخ رشد بخش صنایع و معادن (بدون نفت) که در سال 1402 معادل 0.9 درصد بود، در سال 1403 به رقم 1.3 درصدی افزایش یافت. بخش کشاورزی نیز نرخ رشد آن در سال 1403 در مقایسه با سال 1402 افزایش یافت. نرخ رشد بخش کشاورزی که در سال 1402 منفی 2.4 درصد بود، با تداوم روند صعودی خود در فصول اخیر، در پایان سال گذشته به 3.2 درصد رسید.