سالگرد ارتحال معمار انقلاب خوب است از کلام او در مورد تجسم عمل در برزخ و قیامت یاد شود، ایشان در یکی از سخنرانی‌های حود گفتند: اگر تمام قبرهای عالم را بگشایید، نه یک متر تنگ شده و نه یک متر گشاد شده.
این کلام ساده و پر معنا نشان می‌دهد که عذاب و اجر اعمال انسان در برزخ و قیامت قابل تجسم در دنیا نیست، ولی جاهلان نادان با ساخت جهنم و بهشت در فومن خلاف سخن حکمیانه و عارفانه امام عمل کردند. ایشان در یک سخنرانی از قول پیامبر (ص) فرمود که دو گروه پشت پیامبر (ص) را شکستند: عالمان متهتک و جاهلان متمسک. عالمانی که می‌دانند تجسم جهنم و بهشت در دنیای مادی امکان پذیر نیست و با این عمل جاهلان متمسک که با هزینه گزاف جهنم و بهشت را در فومن به نمایش گذاشتند و مخالفت با این عمل جاهلانه نکردند لذا آن‌ها با این جاهلان در این عمل ناشایست پر هزینه شریک‌اند. آیا خدا نمی‌توانست برای عبرت بندگان خود صحنه‌ای از جهنم و بهشت را در دنیا نمونه سازی کند؟!
پیامبر (ص) فرمود اگر قطره‌ای از زقوم، میوه درخت جهنمی را در دنیا نمونه بیاورند، اهل عالم از بوی تحفن آن نمی‌توانند زندگی کنند.
در جهنم و بهشت اثری از ماده نیست چون شامل زمان نمی‌شود بهمین علت قرآن می‌فرماید: هم عذاب الهی و هم اجر و پاداش الهی ابدی است، همین عبارت دلیل بر غیر مادی بودن بهشت و جهنم است چون در مباحثه نویسنده با آیت الله جوادی آملی در مورد ماهیت زمان، ایشان فرمودند: هرجا ماده است، زمان است و جون بهشت و جهنم غیر مادی است زمان ندارد.
واقعیت این است یک خبر خوب انسان را شاد می‌کند و یک خبر بد انسان را غمگین می‌کند بدون دخالت هیچ ماده‌ای! و یا در مکانی انسان خجالت زده و صورتش سرخ می‌شود بدون آنکه موادی در کار باشد و می‌گوید از خجالت سوختم بدون آنکه آتشی در کار باشد، اینگونه عذاب‌ها و شادی و شعف‌ها غیر مادی است ولی اثر وجودی دارد، این حالت‌ها نمونه‌ای از عذاب و اجر الهی است نه ساختن بهشت جهنم از مادیات!
در اثبات این برداشت از قرآن، اشعار فراوان از شعرای معروف پارسی زبان آمده است، بقول سعدی:
زن بد در سرای مرد نکو
هم در این عالم است دوزخ او