علی نقوی، رئیس کمیسیون خدمات فنی و مهندسی اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: ایران بازار منطقه را به رقبا باخته است. این در حالی است که تا دو دهه پیش تراز تجارت ایران از کشورهای منطقه از جمله عربستان و ترکیه بیشتر بود. حالا تحریم و تداوم تخاصم با غرب و قرار گرفتن ایران در کنار روسیه در جنگ اوکراین باعث شده تا ایران تجارت و اقتصاد را در منطقه از دست بدهد که نتیجه اش تورم، کاهش قدرت خرید و کاهش ارزش پول ملی و ناامیدی از آینده است.
زخم تجارت
علی نقوی، عضو اتاق بازرگانی ایران درباره تاثیر تشدید تحریم در اثر فعال‌سازی مکانسیم ماشه بر اقتصاد می گوید: سناریوی خاصی پیش روی ما نیست. وقتی تحریم‌ها گسترده‌تر می‌شود، هزینه تجارت افزایش پیدا می‌کند و ریسک تجارت خارجی نیز بالا می‌رود. تنها یک راه پیش روی ماست. اینکه ناچاریم بیش از پیش به روش‌های غیررسمی در تبادل کالا و پول متوسل شویم. نتیجه چنین وضعیتی افزایش هزینه‌ها و ریسک‌های مترتب بر اقتصاد ایران است. تحریم‌ها از یک سو و حضور در فهرست سیاه FATF از سوی دیگر فشار بر بخش مالی را بیشتر کرده است. حل نشدن اف‌ای‌تی‌اف مانع از مبادلات بانکی و افتتاح حساب برای ایرانیان شده است و حتی در کشورهایی مانند عمان یا امارات نیز با مشکل روبه‌رو هستیم . نکته این‌جاست که در عمان یا امارات افتتاح حساب بانکی تنها در صورت داشتن اقامت و صرف چند هزار دلار در سال ممکن است اما باید توجه داشت این حساب‌ها محدود است و قابلیت استفاده برای تجارت با ایران را ندارد.
عقب ماندگی
وی با اشاره به اینکه ایران در گذشته در قامت یک صادرکننده‌ی خدمات فنی و مهندسی در دیگر کشورها حضور داشت، گفت: ما قدرت رقابت را با شرکت‌هایی مثل شرکت‌های ترکیه‌ای داریم مثلا در توان فنی و نیروی انسانی، شرکت‌های ایرانی کمبودی ندارن اما در دسترسی به دانش فنی و همکاری با شرکت‌های صاحب فناوری، به دلیل تحریم با مشکل مواجه هستیم. همچنین در مناقصات به دلیل ناتوانی در اخذ ضمانت‌نامه‌ها و نبود حمایت‌های دولتی، شرکت‌های ترکیه‌ای جلوتر هستند و از حمایت دولت خود بهره‌مند می‌شوند، اما این حمایت‌ها در ایران وجود ندارد.
از دست رفتن بازار سه کشور افغانستان، عراق و سوریه
او در پاسخ به سئوالی در خصوص وضعیت حضور شرکت‌های ایرانی در بازارهای سه کشور افغانستان، عراق و سوریه نیز گفت: اخیرا شرایط در این کشورها نیز دستخوش تغییر شده است . این بازارها زمانی از مقاصد اصلی خدمات فنی و مهندسی ایران بودند، اما حالا نظام سیاسی جدید سوریه عملاً پذیرش ایران را ندارد. البته باید توجه داشت پیش از این نیز حضور ایران در این کشور محدود و پرخطر شده بود. نظام سیاسی حاکم بر افغانستان نیز فعالیت شرکت‌های ایرانی را محدود کرده و شرکت‌های آمریکایی، اروپایی، چینی و ترک در این بازار فعال هستند.
تحریم مانع تجارت
نقوی با تاکید بر اینکه عراق همچنان مهمترین بازار برای ایران است، ادامه داد: اما در این کشور نیز حضور ایران به دلیل محدودیت‌های سیاسی و تحریمی تحت تاثیر قرار گرفته است. این سه کشور ظرفیت‌های چند ده میلیارد دلاری برای خدمات فنی و مهندسی دارند، اما تحریم‌ها عملاً ایران را کنار گذاشته است.
نقش برجام بر رونق تجارت
نقوی می‌گوید: بالاترین رقم ثبت شده در صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران پس از برجام حاصل شد و در این دوره ایران توانست نزدیک به پنج میلیارد دلار خدات فنی و مهندسی صادر کند. البته در آن دوره مشوق‌های دولت و حمایت‌های حاکمیتی در بالاترین سطح بودند و همین امر باعث شد شرکت‌های ایرانی قدرت چانه‌زنی بیشتری در مناقصات داشته باشند و شانس موفقیت‌شان افزایش یابد.
تورم و رکود
او در جواب این پرسش که وضعیت بازار داخلی در شرایط فعلی از نظر اجرای پروژه‌های عمرانی چگونه است؟ گفت: متاسفانه بازار داخلی نیز در شرایط نامطلوبی است. میزان اجرای پروژه‌های عمرانی که کارفرمای اصلی آنها دولت است، به کمترین میزان رسیده و بودجه عمرانی در سال‌های اخیر رشد واقعی نداشته است. با تورم ۳۰ تا ۴۰ درصد، ارزش واقعی بودجه کاهش یافته و معمولاً میزان تخصیص بودجه‌ها نیز چیزی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد است. بنابراین بخش عمرانی کشور آسیب دیده است.
راهکار
عضو اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این سئوال که راهکارهای مد نظر برای برون‌رفت از وضعیت کنونی چیست؟ گفت: برای خروج از این وضعیت، تعامل با نظام جهانی بدون محدودیت ضروری است. مهندسان و شرکت‌های ایرانی باید دسترسی آزاد به دانش روز و شرکت‌های صاحب فناوری داشته باشند. سال‌هاست مهندسان ایرانی از حضور در سمینارها، کنفرانس‌ها و آموزش‌های بین‌المللی محروم بوده‌اند. حضور فعال در عرصه بین‌المللی و ارتباط با شرکت‌های صاحب فناوری می‌تواند زیرساخت توسعه کشور باشد. رفع تحریم‌ها همچنین به افزایش درآمدهای نفتی و تأمین منابع مالی توسعه کمک خواهد کرد.