فاطمه رسولی
روانشناس
سلامت روان کودکان و نوجوانان بخشی از سلامت و رفاه اجتماعی است و هر اقدام جدی در جهت بهبود بهداشت روان کودکان مستلزم ارزیابی کیفیت تربیت کودک و روابط خانوادگی آن‌هاست. دراین‌ارتباط بسیاری از والدین انتظارات غیرواقع‌بینانه‌ای از کودکان خود دارند که با سطح رشد آن‌ها متناسب نیست؛ بنابراین والدین با آشنا شدن با مراحل رشد طبیعی کودک، مشکلات مربوط به تأخیر رشد، وجود تفاوت‌های فردی در میان کودکان می‌توانند کودکان خود را بهتر درک کنند و انتظارات واقع‌بینانه‌تری از آن‌ها داشته باشند. در ادامه به اصول تربیت سازنده کودک اشاره می‌کنیم.
۱- فراهم كردن يك محيط امن و موردعلاقه
با توجه به اینکه حوادث خانگي بر اساس آمارها يكي از علل آسيب در كودكان خردسال است، فراهم کردن محيطی امن به این معني كه كودك بتواند ضمن جست‌وجو، بازي و سرگرمي از آسيب‌ديدگي مصون باشد، ضروری به نظر می‌رسد. خانه‌اي پر از اشياء جالب براي كودك مانند وسايل آشپزخانه، كنجكاوي، رشد زباني و قواي هوش کودک را تحريك خواهد كرد و او را سرگرم و فعال نگه داشته و احتمال بدرفتاري او را كاهش مي‌دهد. همچنین كودكان نياز به نظارت مناسب دارند یعنی باید بدانيد كودك كجاست و چه‌کاری انجام مي‌دهد (نظارت غیرمستقیم).
2- ايجاد محيط سازنده براي يادگيري
والدين لازم است در دسترس كودكان باشند. اين بدان معني نيست كه هميشه با كودك خود باشيد، بلكه منظور آن است كه در هنگامی‌که كودك به كمك يا مراقبت نياز دارد در دسترس او باشيد. در حقيقت كيفيت زمان مهم است نه مدت‌زمان بودن با كودك.
3- استفاده از انضباط قاطعانه
استفاده از انضباط قاطعانه به معني ثبات در رفتار با كودک است، يعني به يك رفتار كودك در زمان‌ها و مكان‌هاي مختلف واكنش يكسان نشان دهيم. هنگام بدرفتاري كودك، وقتي والدين از انضباط قاطعانه استفاده كنند، كودكان مي‌آموزند مسئوليت رفتار خود را بپذيرند، از نيازهاي ديگران آگاه شوند و كنترل بر خویش را افزايش دهند.
4- مراقبت از خود به‌عنوان پدر يا مادر
وقتي نيازهاي شخصي والدین مانند ارتباط صميمانه، همراهي، تفريح و ... برآورده شود پدر يا مادر بودن آسان‌تر می‌شود. اين به اين معني نيست كه كودك بر زندگي شما تسلط داشته باشد. اگر نيازهاي شخصي شما به‌عنوان يك بزرگسال برآورده شود جسور بودن، ثبات داشتن و در دسترس كودكان بودن براي شما آسان‌تر مي‌شود.
5- مديريت رفتار نامطلوب
لازم است همه كودكان ياد بگيرند كه حدود و قوانين را بپذيرند و ناكامي خود را هنگامی‌که به خواسته‌هاي خود نمي‌رسند، كنترل كنند. ممكن است مديريت اين موفقيت‌ها براي والدين پردردسر باشد، اما روش‌هاي مثبت و مؤثري وجود دارد كه به كودكان كمك مي‌كند كنترل بر خويش (خویشتن‌داری) را ياد بگيرند. اگر والدین هنگامی‌که با بدرفتاری کودک مواجه می‌شوند بلافاصله بعد از رفتار نامطلوب، برخورد قاطع، مناسب و مداوم از خود نشان دهند، کودک كنترل بر خود را مي‌آموزد.