ویروس کرونا زخمی عمیق بر پیکره اقتصاد جهان گذاشت و همین موضوع آسیب‌های جدی بر صنعت گردشگری وارد ساخت. یک سال قبل از کرونا (۲۰۱۹) بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تن در سطح جهانی سفر کردند و حدود ۱.۵ تریلیون دلار گردش مالی در صنعت گردشگری ایجاد شد. متأسفانه صنعتی که برای صدرنشینی در صنایع پول‌ساز جهان چهار سال تا سال ۲۰۲۵ را هدف‌گذاری کرده بود، به‌یک‌باره به شرایط ۲۰ سال قبل خود بازگشت. در همین راستا «کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل» موسوم به «آنکتاد» در گزارش‌های خود از ضرری بالغ‌بر چهار تریلیون دلار بر صنعت گردشگری خبر داد. این نهاد در ابتدای سال ۲۰۲۱ تأکید داشت که اگر سرعت واکسیناسیون روالی آهسته طی کند، بحرانی فاجعه‌آمیز بر اقتصاد و صنعت توریسم خواهد داشت. به گزارش ایرنا، سال ۲۰۲۱ شروعی ملال‌آور برای صنعت توریسم بود، زیرا میانگین گردشگری جهانی رکودی ۸۹ درصدی را نسبت به دوران پیش از همه‌گیری تجربه کرد. با تأمل در این آمار و ارقام می‌توان استدلال کرد که آثار غیرمستقیم این بحران بسیار فراتر بوده است. مناطق شمال و جنوب شرق آسیا، اقیانوسیه، شمال آفریقا و جنوب آسیا در این میان بیشترین آسیب را در صنعت گردشگری متحمل شدند. عدم مهار ویروس کرونا، تمایل پایین و نگرانی افراد برای سفر و شرایط نابسامان اقتصادی ازجمله موارد محدودکننده گردشگری به شمار می‌رفت. آنکتاد بر پایه آمارهای خود کاهش درآمد جهانی گردشگری در ۲۰۲۱ را به ارزش ۹۴۸ میلیارد دلار دانسته که باعث از دست رفتن تولید ناخالص داخلی واقعی ۲.۴ تریلیون دلاری شده است. در این میان نباید غافل شد که روند واکسیناسیون در ابتدا در جهان بسیار نامتقارن بود و کشورهای درحال‌توسعه در این روند متضرر شدند، آسیبی که ابعاد آن سبب کاهش ۶۰ درصدی تولید ناخالص جهانی شد. با کاهش گردشگری بین‌المللی در دوران همه‌گیری، میزان بیکاری نیروهای غیرماهر به‌طور متوسط رشدی ۵.۵ درصدی داشت و در برخی از کشورها به ۱۵ درصد نیز رسید. اگرچه مقاصد گردشگری همچنان در هفت ماه نخست سال ۲۰۲۱، درآمدهای ضعیفی را گزارش دادند. همچنین ایران نیز با اختصاص ۶.۸ درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی به بخش گردشگری در این سال، در زمره کشورهایی قرار گرفت که متحمل ضرر بسیاری شد.
رشد آهسته اعتماد گردشگران در ۲۰۲۱
بر پایه گزارش سازمان جهانی گردشگری ۵۴ میلیون گردشگر در جولای ۲۰۲۱ از مرزهای بین‌المللی عبور کردند؛ اما با این وجود ۲۰۲۱ سالی چالش‌برانگیز برای گردشگری جهانی بود. البته کاهش محدودیت‌های سفر برای مسافران واکسینه شده همراه با افزایش واکسیناسیون کووید ۱۹، به افزایش اعتماد گردشگران و بازگرداندن تدریجی سفر ایمن در اروپا و دیگر نقاط جهان کمک کرد. کارشناسان حوزه گردشگری و فعالان اقتصادی برآورد کرده‌اند که شرایط گردشگری در اکثر نقاط جهان تا سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ عادی می‌شود. آن‌ها اعتقاد دارند که خاورمیانه تا سال ۲۰۲۲ به‌طورکلی به شرایط پیش از کرونا در عرصه گردشگری بازخواهد گشت. برآوردها حاکی از آن است که بازگشت مشاغل بین‌المللی و تجارت به سطح پیش از بحران در سال ۲۰۲۵ خواهد بود که این بازگشت برای سفرهای تفریحی در سال ۲۰۲۳ رخ خواهد داد.
چشم‌انداز آینده صنعت گردشگری
بر اساس آخرین نظرسنجی سازمان جهانی گردشگری، اکثر فعالان گردشگری همچنان انتظار دارند، تقاضا برای سفرهای بین‌المللی در سال ۲۰۲۲ در سه‌ماهه دوم و سوم افزایش یابد، اما کارشناسان همچنان معتقدند بازگشت گردشگری بین‌المللی به سطح ۲۰۱۹ در سال ۲۰۲۴ یا بعدازآن روی خواهد داد، درحالی‌که ۴۳ درصد نیز به بهبود در ۲۰۲۳ اشاره می‌کنند. در شرایط کنونی و در ایام کرونا با کاهش آمار مبتلایان به این ویروس، وضعیت صنعت گردشگری و توریست اندکی بهبود پیدا کرده است، اما رضایت‌بخش نیست. بسیاری از کشورها برای جذب دوباره توریست و گردشگر اقداماتی را برای تشویق گردشگران برای رفتن به سفر انجام داده‌اند. در آینده و با توزیع و تزریق واکسن کرونا در تمامی نقاط جهان، این امید می‌رود که صنعت گردشگری پیشرفت چشم‌گیری داشته باشد و وضعیت مسافرت‌های توریستی روزبه‌روز بهبود یابد. اطلاعات اخیر مبنی بر کشف واکسن به اعتمادسازی در جامعه جهانی منجر شده و این امر چشم‌انداز متعادل‌تری را نسبت به برآوردهای پیشین ارائه می‌دهد و احتمال عملکردی بهتر در سفرهای آینده با پتانسیل صعود را قوی‌تر می‌کند. تأثیرات کرونا بر درآمدهای اقتصادی و اشتغال بازار گردشگری می‌تواند بر مقرون‌به‌صرفه بودن سفرها نیز تأثیرگذار باشد.