چقدر آب داریم؟
به‌طور متوسط در کشور سالانه حدود 98.3 میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود که 44 میلیارد مترمکعب از این مصرف از منابع سطحی و 52 میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود. بر این اساس، سالانه 88.7 میلیارد مترمکعب از این میزان در بخش کشاورزی مورداستفاده قرار می‌گیرد، از طرفی 8.3 میلیارد مترمکعب برای تأمین نیاز آشامیدنی مردم و 1.3 میلیارد مترمکعب آب نیز سهم بخش صنعتی کشور است.
راندمان پایین کشاورزی در ایران
بر مبنای آمار ارائه‌شده توسط فائو 88.7 میلیارد مترمکعب آب کشاورزی در ایران به مقصد 8.2 میلیون هکتار اراضی قابل کشت آبی هدایت می‌شود. بر این اساس، آب و خاک درگیر شده حوزه کشاورزی کشور به‌هیچ‌عنوان تناسبی با تولید محصول کشور نداشته و بخش قابل‌توجهی از آب بدون بهره‌وری در این حوزه هدررفته و به عبارت دیگر اسراف می‌شود. برای مثال درحالی‌که مصرف آب گیاه برنج در دنیا 15 هزار مترمکعب در هر هکتار برآورد می‌شود، برنج در ایران نیاز آبی 25 هزار مترمکعب در هر هکتار را به ثبت می‌رساند. به عبارت دیگر برنج‌کاری در ایران 1.5 برابر دنیا به آب نیاز دارد. این آمار در محصولات دیگری نظیر چغندر قند، ذرت و غلات نیز به همین شکل است و هر یک از این محصولات برای تولید مشابه در دنیا به 1.5 برابر آب بیشتر نیاز دارند. بر این اساس راندمان آبیاری بخش کشاورزی در ایران تنها 33 درصد برآورد می‌شود. به عبارت دیگر از هر 100 مترمکعب آب ارائه‌شده به بخش کشاورزی فقط 33 مترمکعب به هدف رسیده و به محصول ختم شده و 67 مترمکعب اسراف می‌شود. این آمار در شرایط اتفاق می‌افتد که راندمان کشاورزی در کشوری نظیر لیبی معادل 60 درصد و در هند و مصر به ترتیب 54 و 53 درصد است. در این شرایط نزدیک به 60 میلیارد مترمکعب از آب مورداستفاده کشور، هر سال در بخش کشاورزی هدررفته و اسراف می‌شود. این میزان آب 7 برابر کل آبی است که مردم ایران در هر سال به عنوان آب شرب مورداستفاده قرار می‌دهند.
ضرورت استفاده از فناوری‌های نوین
ارتقای کیفیت آبیاری و استفاده از فناوری‌های نوین در حوزه کشاورزی واجب است. وزارت جهاد و کشاورزی به عنوان مهم‌ترین متولی دولتی این موضوع باید، کاهش اسراف آب در بخش کشاورزی را در دستور کار قرار دهد و ضمن تأمین امنیت غذایی کشور زمینه صرفه‌جویی فناورانه آب را مهیا کند.
ضرر 2 هزار میلیارد تومانی هدر رفت آب شرب
به استناد مستندات شرکت آب و فاضلاب کشور، در سال 1399 بیش از 1 میلیارد و 131 میلیون مترمکعب از 8 میلیارد و 379 میلیون مترمکعب آب شرب تصفیه‌شده در قالب هدر رفت به دست مصرف‌کننده نهایی نرسیده است.
چرا آب هدر می‌رود؟
بر اساس آمار، تفکیک میزان هدررفته آب شرب بیانگر آن است که 411 میلیون مترمکعب از میزان هدر رفت آب ظاهری کشور مرتبط با مصارف غیرمجاز است، 19 میلیون مترمکعب مرتبط با خطای مدیریت داده‌ها و دستگاه به‌حساب می‌آید و 528 میلیون مترمکعب دیگر نیز به دلیل عدم دقت تجهیزات اندازه‌گیری هدر می‌رود و هدر رفت آب به معنای تولید فاضلاب بیشتر است. میزان شامل 39.1 درصد از منابع سطحی و 60.9 درصد از منابع زیرزمینی تأمین‌شده است. علاوه بر این، میزان آب نشت شده در کل شبکه آب و فاضلاب کشور تحت عنوان هدر رفت واقعی در سال 99 به 1 میلیارد و 257 میلیون مترمکعب می‌رسد. از این میان 135 میلیون مترمکعب از هدر رفت واقعی متعلق به نشت از خطوط انتقال، 509 میلیون مترمکعب نشت از شبکه توزیع، 576 میلیون مترمکعب نشت از انشعابات مشترکان، 24 میلیون مترمکعب نشت از مخازن و در نهایت 13 میلیون مترمکعب ناشی از سرریز مخازن است. بر این اساس میزان هدر رفت آب در کشور در قالب آمار آب بدون درآمد نزدیک به 5 برابر کشور توسعه‌یافته آلمان است. این در حالی است که متوسط بارش سالانه در کشور آلمان 3 برابر متوسط بارش در ایران برآورد می‌شود. به گزارش فارس بر اساس بررسی به‌دست‌آمده از شرکت آب و فاضلاب کشور، ایران از 17 کشور اروپایی با سرانه بارش بسیار بیشتر از ایران، میزان درصد هدر رفت بالاتری را به ثبت رسانده است. بر این مبنا در حال حاضر هزینه تمام‌شده هر مترمکعب آب شرب معادل 1900 تومان برآورد می‌شود، با توجه به این رقم هدر رفت سالانه 1 میلیارد و 131 میلیون مترمکعب آب ضرر 2 هزار 148 میلیارد تومانی را روی دست کشور می‌گذارد.
استفاده اندک از پساب
بر اساس آخرین آمار تنها 22 درصد از پساب خروجی از تصفیه‌خانه‌های آب کشور مجددا به چرخه استفاده در قالب مصارف صنعتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. فقط در یک استان مرکزی کشور 29 تصفیه‌خانه فاضلاب با ظرفیت اسمی تصفیه 780 هزار و 365 مترمکعب پساب در روز استقرار دارد و میزان پساب تولیدشده توسط این تصفیه‌خانه‌ها معادل 186 میلیون مترمکعب در سال 1399 برآورد شده است. با وجود تصفیه 186 میلیون مترمکعب پساب در سال، تاکنون تنها 47.4 میلیون مترمکعب در قالب قراردادهای منعقدشده مورداستفاده مجدد قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر تنها 25 درصد از فاضلاب تصفیه‌شده تولیدشده در این استان بار دیگر مصرف می‌شود.