بررسیها نشان میدهد که اگرچه خشکسالی و سدسازی موجب خشکیدن دریاچههای داخلی شده و تلاشهایی برای احیای آنها هم انجامشده، اما این خشکیدن در پس خود منابع مالی زیادی (استخراج لیتیوم) به همراه دارد.
ایرنا نوشت: خشکیدن دریاچههایی مانند ارومیه، دریاچه نمک قم، بختگان، هامون، جازموریان و … در ایران که تقریباً از اواخر دهه هفتاد نمایان شد، دلایل متعددی دارد اما به استناد گزارشهای رسانهای، وجود منابع عظیم «لیتیوم» در کف این دریاچهها شاید یکی از دلایل توجه ناکافی به روند خشک شدن این منابع مهم طبیعی و تعلل در احیای آن باشد.
لیتیوم چیست؟
لیتیوم یک فلز قلیایی نقرهای-سفید و نرم با عدد اتمی ۳ است. این عنصر در شرایط استاندارد دما و فشار سبکترین فلز و کم چگالیترین عنصر جامد است. به دلیل واکنشپذیری بالای لیتیوم، هرگز نمیتوان آن را بهصورت عنصر آزاد در طبیعت پیدا کرد و همواره در بخشی از یک ترکیب شیمیایی که بیشتر یونی است، پیدا میشود. ازآنجاییکه لیتیوم در آب حل میشود، بهصورت یون در آب اقیانوسها و بهصورت نمک در آبها و [خاک]رس هم دیده میشود. لیتیوم و ترکیبهای آن کاربردهای فراوانی دارند از آن جمله در شیشه و سرامیک پایدار در برابر گرما، آلیاژهای با مقاومت بالا نسبت به وزن که در فضاپیماها کاربرد دارد، باتریهای لیتیوم خودروهای برقی و در مصارف پزشکی بهعنوان دارو است.
مهمترین دریاچههای خشکشده ایران
بزرگترین معادن لیتیوم ایرآنهم در شرق کشور و در استان خراسان جنوبی در شهر نهبندان و اطراف بیرجند قرار دارد. بعدازآن دریاچه نمک قم، چهارمحال و بختیاری و اصفهآنهم دارای این معدن هستند.
مهمترین و بزرگترین دریاچه ارومیه این روزها نفسهای آخر را میکشد. دریاچههای هامون در استان سیستان و بلوچستان در مرز شرقی ایران، دریاچههای کاف تر، بختگان، چهارلو، پریشان و طشک در استان فارس، دریاچه جازموریان در جنوب کرمان و غرب سیستان و بلوچستان، تالاب گاوخونی در استان اصفهان، دریاچه نمک و حوض سلطان در استان قم و … ازجمله مهمترین دریاچههای خشکشده ایران هستند که دست بر قضا برخی از آنان مانند دریاچه نمک قم، تالاب حوض سلطان، دریاچه ارومیه و … ازجمله مهمترین منابع غنی «لیتیوم» هستند.
قیمت لیتیوم در بازار جهان
لیتیوم اکنون در بازارهای جهانی بهصورت فلز، بهطور تقریبی ۱۶۰ دلار به ازای هر کیلوگرم به فروش میرسد، همچنین کنسانتره آن باکیفیتهای «درجه کیفیت ساخت باطری»، «کربنات لیتیوم» و «کنسانتره» به ترتیب در حدود ۲۰ هزار دلار، هفت دلار و پنج دلار در هر تن به فروش میرسد.
چنانچه مشخص است فلز لیتیوم یکی از فلزهای گرانبهایی است که در سالهای اخیر برای مصارف مختلف مورداستفاده قرارگرفته و تقاضای زیادی در بازارهای جهانی برای آن وجود دارد، بهگونهای که قیمت این فلز در بازار شانگهای، طی کمتر از ۸ ماه بیش از ۴۰۰ درصد افزایش داشته است.
ضرورت حفظ محیط زیست و توسعه پایدار
با توجه به استخراج تخصصی و سخت این فلز که بیشتر از آب اقیانوس و کف دریاها به دست میآید، اما در ایران در عمق نیم متری و در برخی موارد از سطح دریاچههای خشکشده و به سهولت به دست میآید. این نحوه استفاده زمانی از اهمیت برخوردار است که بر مبنای اصول توسعه پایدار باشد. سوئد ترجیح داده تا به جای درآمدزایی از معادن، در صنعت گردشگری سرمایهگذاری کند، تا از این طریق محیطزیست خودش را حفظ کرده و درست درزمانی که بیشتر نقاط دنیا با مشکل کمآبی و فرونشست روبرو هستند، این کشور وضعیت خوبی داشته و بعید نیست تا در آینده به یکی از معدود مکانهای دنیا برای مهاجرت و فرار از وضعیت بحرانی محیطزیست باشد. درمجموع میتوان گفت؛ قدر مسلم درآمدزایی از طریق گردشگری و آنهم باوجود پتانسیلهای خوب ایران (دریاچه ارومیه و دریاچه نمک قم در دل کویر) در این حوزه هم پایدارتر و هم منطقیتر خواهد بود.