کشور های حوزه خلیج فارس در موقعیت تجربه تحولاتی تازه ای قرار دارند. با توجه به این تغییرات چشم انداز خاورمیانه جدید چگونه ترسیم می شود؟
دو بخش را باید در پیش بینی آینده خاورمیانه در نظر گرفت. اول برنامه کشور های منطقه و دوم برنامه جهان برای این منطقه است.
کشور های مهم منطقه در حوزه خلیج فارس قرار دارند. این کشور ها از صادرات انرژی درآمد بالایی دارند و به سرعت تجارب سایر کشور ها را می گیرند.
مهمترین علت رشد کشور های حوزه خلیج فارس نیرو های جوانی است که در یک دهه گذشته در این کشور ها بر سر کار آمده اند.
عربستان، امارات، قطر و حتی عمان با مدیران جوان و متخصص پیش می روند. این مدیریت جوان دنیا و پیشرفت های جهانی را رصد می کند و به تحولات تکنولوژی جهانی توجه ویژه دارد.
کشور های در حال توسعه منطقه دریافته اند که انرژی می تواند در جهان آینده اهمیت خود را از دست بدهد یا بسیار کم اهمیت شود. زیرا ماشین های برقی در خیابان های پایتخت های غربی را می بینند و دریافته اند که در آینده جهان، سوخت فسیلی جایگاه امروزی را نخواهد داشت.
امروز کشور های صادر کننده انرژی در منطقه با حداکثر توان خود به استخراج و صادرات نفت و گاز مشغول هستند زیرا قیمت ها مناسب است و می خواهند صندوق های ملی خود را با دلار پر کنند و طرح ها و پروژه های عمرانی گسترده ای را اجرا کنند که در دوره کم اهمیت شدن انرژی فسیلی اقتصاد این کشور ها را نجات خواهد داد.
مصر، اردن، مرکش و دیگر کشور های منطقه نیز در حال تجربه تحولاتی هستند تا از قافله پیشرفت و توسعه منطقه جدا نمانند.
نسبت قدرت های جهان با خاورمیانه جدید چگونه خواهد بود؟ آیا روند توسعه در خاورمیانه ادامه دار خواهد بود؟
توسعه اقتصادی امنیت به همراه می آورد. همانطور که امروز می بینیم رقابت هایی در میان کشور های منطقه شکل گرفته که نه تنها چالشی امنیتی ایجاد نمی کند، بلکه به روند توسعه در منطقه سرعت می بخشد.
جذب سرمایه گذاری خارجی و باز کردن فضای فعالیت برای سرمایه های داخلی، نقشه راه تصمیم سازان در کشور های خاورمیانه است.
در خلیج فارس پشتوانه مالی کافی وجود دارد و فضای خوبی برای سرمایه گذاری فراهم شده است. سرمایه گذار می تواند با خیال راحت وارد پروژه ها شود.
این کشور ها نسبت به گذشته سیاست خارجی معتدل تری اتخاذ کرده اند.کشورهای عربی انرژی را به شرق و غرب می فروشند و تکنولوژی را از شرق و غرب می گیرند و در این بازار رقابتی بهترین ها را با هزینه کمتر به دست می آورند.
بروز مظاهر توسعه موجب ایجاد رضایت در داخل شده است و توجه بر این کشور ها را بیشتر کرده است. شرایط جدید بر سمت و سوی نگاه های جهانی به این کشور ها تاثیر مثبت دارد و وزن ژئوپولتیک این کشور ها را بالا برده است.
چرا ایران از مسیر توسعه بازمانده، چه پیش بینی از جایگاه کشورمان در خاورمیانه جدید دارید؟
متاسفانه ایران همچنان در تحریم است، اگر چه گفت و گو هایی بین مسئولین ایرانی و آمریکایی در جریان است اما در نهایت آنچه متعلق به خود ایران است آزاد می شود. گفت و گو ها و تفاهمات اخیر ایران و آمریکا به معنی ورود کشورمان به سیستم جهانی اقتصاد نیست.
وقتی از پیشرفت و توسعه اقتصادی در کشور های عرب خلیج فارس صحبت می کنیم از صادرات حداکثری انرژی، تقویت صندوق های ذخیره ارزی، جذب سرمایه گذار خارجی و افتتاح حجم بالایی از پروژه ها حرف می زنیم. ایران چنین وضعیتی ندارد.
ارتباط اقتصادی ایران با جهان حداقلی است و ارتباطات مالی و بانکی کشورمان با شبکه بانکی بین الملل کامل قطع شده است. نمی توان انتظار داشت سرمایه ها داخل چمدان به کشور وارد شود.
ایران امروز در انزوای ژئوپولتیکی است. بیشترین تبعات این انزوا در حوزه اقتصاد و توسعه دیده می شود. قصد و اراده به هر حرکت اقتصادی مثبتی با مانع تحریم برخورد می کند.
بدون برداشته شدن تحریم ها نمی توان وارد گفت و گو های اقتصادی، جذب سرمایه گذاری و عقد قرار داد شد.
تا زمانی که ورود به اقتصاد ایران برای اشخاص و شرکت های خارجی هزینه دارد و خطر تحریم و جریمه آمریکا سرمایه گذاران در ایران را تهدید می کند، نمی توان انتظار داشت وضعیت بهبود پیدا کند.
باید برخی تابو ها را شکست خورده بدانیم فاصله ما با همسایگان و رقبا آن چنان زیاد شده است که امروز هم برای پیوستن به قافله رشد منطقه ای دیر است.
در صورتی که پروژه های کلید خورده در عربستان سعودی، قطر، امارات و عمان کلید بخورد، ایران قادر به جبران اشتباهات اش نخواهد بود.
وقتی وزن ژئوپولتیک کشوری در یک منطقه پایین می آید، توجهات به آن دولت کاهش پیدا می کند و در محاسبات منطقه ای دیده نخواهد شد. ریسک ها در چنین کشوری بالا می رود. نباید اجازه داد کار ایران به این مرحله برسد.
ایران برای پیوستن به قطار توسعه منطقه ای، چاره ای جز برداشته شدن تحریم ها ندارد. باید به سیستم بانکی بین المللی وصل شد. داشتن طبقه مدیریتی با تجربه، برنامه زیر و قوی می تواند ایران را به صحنه رقابت های اقتصادی و توسعه ای منطقه بازگرداند. مسیر امروز کشور کند است. همسایگان و رقبا از شرایط ایران استفاده می کنند و با سرعت جلو می زنند.