محمد على مهتدى-دیپلمات پیشین
سفر امیر خالد بن سلمان ، وزیر دفاع عربستان سعودی، به تهران و ملاقات وی با رهبر معظم انقلاب برای تقدیم نامه پادشاه سعودی به معظم له را، باید تحولی بسیار مهم، نه فقط در روابط دوجانبه، بلکه در معادلات منطقه ای دانست.بیانات و اظهار نظرهای رسمی به عمل آمده نیز نشان از اهمیت منطقه ای این دیدار می دهد. رهبر معظم انقلاب تاکید کرده اند "اینکه برادران در منطقه با هم همکاری داشته باشند بسیار بهتر از تکیه به دیگران است". وزیر دفاع سعودی نیز در ملاقات با دکتر پزشکیان، رئیس جمهوری اسلامی ایران، گفته است:" ایران و سعودی نقش محوری در معادلات منطقه ای دارند. آنها دو ستون اساسی در منطقه هستند و روابط مستحکم بین آن دو می تواند نمونه موفقی درهمکاری و هم تکمیلی در جهان اسلام باشد."می دانیم که پس از چند سال قطع روابط سیاسی بین عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران، اواخر اسفند ۱۴۰۲ با میانجیگری چین و ملاقاتی که بین نمایندگان دو طرف در پکن صورت گرفت روابط دو جانبه از سر گرفته شد و عربستان سفیر خود را به تهران فرستاد.
اما در این مدت روابط خشک و سرد بود و هیچ اقدامی از سوی ریاض برای گرما بخشیدن به این روابط مشاهده نمی شد.اکنون سؤال این است که چه عامل یا عواملی باعث شده که عربستان ناگهان به این ابتکار عمل جدید و جهشی در روابط با ایران دست زده است؟ آنچه مسلم است اینکه اقدام عربستان ناشی از تحولات اخیر در منطقه به‌ویژه مذاکرات دو جانبه ایران و آمریکا ست و اینکه ریاض برای تقدیم نامه پادشاه به رهبری انقلاب وزیر دفاع را انتخاب کرده و اصرار وی مبنی بر اینکه سرلشکر محمد باقری ، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی میزبان او باشد، نشان می دهد که موضوع این ماموریت بیشتر جنبه نظامی دارد، هرچند بعضی استدلال کرده اند که امیر خالد بن سلمان موقعیتی فراتر از وزارت دفاع دارد و پس از برادرش، محمد بن سلمان، ولیعهد، شخص دوم در هرم تصمیمگیری محسوب می شود.برخی از ناظران امور، بر این اساس که عربستان سعودی، در هر حال، نمی تواند از چارچوب امنیتی آمریکا خارج شود، معتقد شده اند که با توجه به احتمال شکست مذاکرات دو جانبه ایران و آمریکا و وقوع عملیات نظامی در خلیج فارس، ریاض با این ابتکار عمل می کوشد خود را از آتشی که منطقه را دربر خواهد گرفت به دور نگاه دارد. برخی دیگر، بر همین اساس، کاملا از نقطه مقابل نگریسته و معتقد شده اند با توجه به عزم دولت دونالد ترامپ مبنی بر به ثمر رساندن مذاکرات دوجانبه با ایران و تبادل تجارت و سرمایه گذاری، ابتکار عمل جدید سعودی با اشاره ترامپ صورت گرفته و وی مایل است به نوعی دکترین دوستونه نیکسون را در خلیج فارس زنده کند.
اشاره امیر خالد بن سلمان به ایران و عربستان به عنوان دوستون نیز می تواند شاهدی بر این تحلیل باشد؛ هرچند رهبر معظم انقلاب با توجه به سیاست ثابت جمهوری اسلامی بر لزوم حفظ استقلال منطقه، گوشزد کرده اند که "همکاری در منطقه بهتر از تکیه بر دیگران است" و هم امیر بن سلمان و هم ترامپ از این اصل ثابت در سیاست جمهوری اسلامی آگاهی دارند و اما گذشته از این تحلیل ها، عربستان سعودی در شرایط کنونی منطقه ای با چالش ها و تهدید هائی روبه روست که مقابله با آنها نزدیک شدن به جمهوری اسلامی به عنوان تنها کشوری که مقتدرانه در برابر این تهدید ها ایستاده است را توجیه می کند.
برگرفته از: دیپلماسی ایرانی