صندوق نوآوری و شکوفایی چیست؟
صندوق نوآوری و شکوفایی یکی از اصلی‌ترین موضوعات صحبت فعالان زیست‌بوم نوآوری در فضای مجازی و رسانه‌ها محسوب می‌شود. یکی از انتقادات به این صندوق، غیر شفاف بودن دریافت‌کنندگان تسهیلات است زیرا این صندوق از انتشار لیست دریافت‌کنندگان تسهیلات ارزان‌قیمت صندوق طفره می‌رود. بر اساس آمار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در حال حاضر بیش از ۷۷۰۰ شرکت دانش بنیان در حال فعالیت هستند. به گزارش آفتاب نیوز؛ بر اساس قانون، تأمین‌کننده اصلی مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، نوآور، خلاق و فناوری، نهادی تحت عنوان صندوق نوآوری و شکوفایی است. این صندوق توسط محسن دهنوی عضو هیئت‌رئیسه مجلس، مجتبی توانگر (نماینده)، علیرضا عباسی (نماینده) و سعید نمکی وزیر سابق بهداشت در هیئت عامل و هیئت‌امنا آن حضور دارند، توسط علی وحدت اداره می‌شود. سرمایه اولیه صندوق ۳۰۰۰ میلیارد تومان است. بر اساس قانون جهش تولیدات دانش‌بنیان که در مجلس مصوب شد، ردیف‌های بودجه نیز به آن تخصیص‌یافته است. در حال حاضر فرایند جذب شرکت‌های دانش بنیان، خلاق و نوآور در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تسهیل شده است، حتی شرکت‌های که در خانه خلاق وابسته به حوزه علمیه قم و سازمان تبلیغات اسلامی، کتب دینی را به شکل اپلیکیشن عرضه می‌کنند نیز به عنوان شرکت دانش بنیان و خلاق شناسایی‌شده‌اند. خود شرکت‌های خلاق نیز طبق قرارداد ستاد فرهنگ‌سازی صنایع نرم و خلاق و مرکز شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی به عنوان شرکت دانش‌بنیان به رسمیت شناخته‌شده‌اند.
تسهیلات غیر منصفانه
حجم تسهیلات اعطایی این صندوق به شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۰ به رقم ۴۹۰۹ میلیارد تومان رسید و در سال جاری نیز بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ارزان‌قیمت پرداخت کرده‌اند. در حال حاضر نرخ تسهیلات بانکی در عمل ممکن است از ۲۰ درصد فراتر رود و نرخ واقعی تورم نیز بیش از ۵۰ درصد برآورد می‌شود، به همین دلیل تسهیلات غیر بانکی صندوق نوآوری و شکوفایی که با شرایط خاص ارائه می‌شود، غیرمنصفانه است. نرخ سود تسهیلات اشتغال پایدار صندوق نوآوری و شکوفایی 2 درصد است. همچنین بسیاری از انواع تسهیلات صندوق دوره تنفس بلندمدت تا ۳۶ ماه دارند که با توجه به نرخ تورم درآمد قابل‌توجه برای تسهیلات گیرنده ایجاد می‌کند.
شرایط دریافت تسهیلات
به گزارش تجارت نیوز، به دنبال تهیه بسته حمایتی برای کسب‌وکارهای اینترنتی از سوی دولت، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری از اختصاص تسهیلات جدید از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی کسب‌وکارهای اینترنتی و دانش‌بنیان آسیب‌دیده خبر داد.
تسهیلات قرض‌الحسنه
بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، بانک مرکزی مکلف شده است از طریق شبکه بانکی به شرکت‌های دانش‌بنیانی که از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی معرفی می‌شوند، ۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه باهدف کمک به اشتغال دانش‌بنیان و خلاق پرداخت کند.
چه شرکت‌هایی تسهیلات می‌گیرند؟
دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری دراین‌باره گفت: «ازآنجاکه تعداد قابل‌توجهی از پلتفرم‌ها و کسب‌وکارهای اینترنتی آسیب‌دیده، در گروه شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق هستند، صندوق نوآوری و شکوفایی نیز بسته‌ای برای کمک به این شرکت‌ها تدارک دیده تا با این اقدام فرصت مناسبی برای بهبود این کسب‌وکارها و انطباق با شرایط پیش‌آمده را فراهم کند.» وی درباره اینکه کدام کسب‌وکارهای اینترنتی و شرکت‌های دانش بنیان مشمول این تسهیلات می‌شوند، گفت: «از شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق موردنظر عمدتاً دریکی از حوزه‌های «پلتفرم‌های کاربردی و کسب‌وکاری»، «نرم‌افزارهای محتوا محور»، «آموزش مجازی» یا «صنعت بازی‌های اینترنتی» فعالیت دارند یا بازاریابی و فروش محصولات آنها از طریق پلتفرم‌های خارجی انجام‌شده است.» علی وحدت، هیئت مدیر عامل صندوق نوآوری و شکوفایی شرایط دریافت این بسته حمایتی را این‌گونه اعلام کرد: «ملاک تشخیص آسیب‌دیدگی این شرکت‌ها، کاهش حداقل 20 درصدی تعداد نصب، کاربر فعال، میزان بازدید یا ترافیک داده آنها در مهر 1401 نسبت به مرداد 1401 است و این تسهیلات شامل شرکت‌های می‌شود که دارای سوابق فروش هستند و فروش سال 1400 آنها کمتر از 50 میلیارد تومان باشد.» او نرخ بازپرداخت تسهیلات را 9 درصد اعلام کرد و گفت: «این تسهیلات از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق‌های پژوهش و فناوری با نرخ 9 درصد و با حداقل تضامین و وثایق موردنیاز و از طریق بانک‌های همکار صندوق با نرخ 12 درصد پرداخت می‌شود. بازپرداخت آن پس از گذشت 6 ماه از تاریخ دریافت تسهیلات توسط شرکت، آغاز می‌شود.»
مبلغ تسهیلات
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری بابیان اینکه تسهیلات هر شرکت متناسب ماهیت فعالیت آن و شرایطی که در آن قرار دارد تعیین می‌شود، گفت: «برای هر شرکت تا 10 میلیارد تومان تسهیلات در نظر گرفته‌شده است که با نرخ ترجیحی و به صورت یکجا پرداخت‌شده و در یک دوره 12 ماهه بازپرداخت می‌شود. مبلغ تسهیلات هر شرکت معادل 6 برابر مجموع هزینه‌های حقوق و دستمزد شرکت بر اساس لیست بیمه مهرماه 1401 در نظر گرفته‌شده است.» برای شرکت‌های دانش‌بنیان این تسهیلات تا سقف یک میلیارد تومان به‌طور مستقیم توسط صندوق نوآوری و شکوفایی به شرکت‌ها اعطا خواهد شد و شرکت‌هایی که میزان تسهیلات آنها بیش از یک میلیارد تومان باشد، برای دریافت تسهیلات از محل منابع اهرمی صندوق نوآوری و شکوفایی به شبکه بانکی معرفی خواهند شد. تسهیلات شرکت‌های خلاق نیز در سقف 300 میلیون تومان و از طریق عاملیت صندوق‌های پژوهش و فناوری پرداخت می‌شود.
کسب‌وکارهای اینترنتی و شرکت‌های دانش بنیان که قصد دریافت این تسهیلات رادارند، می‌توانند به سایت رسمی صندوق نوآوری و شکوفایی و سامانه ارائه خدمت (غزال) مراجعه کنند.
ضرر کسب‌وکارهای اینترنتی
بر اساس اطلاعاتی که در پایگاه سامانه نظام صنفی رایانه‌ای کشور منتشرشده است و به گفته محسن عامری دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی اتاق بازرگانی، حجم بازار اینستاگرام ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و دو میلیون و ۴۰۰ هزار کسب‌وکار در این شبکه حضور دارند. همچنین وب‌سایت جهانی «نت بلاکس» مدعی شد که قطعی اینترنت در ایران ساعتی ۱.۵ میلیون دلار معادل ۴۵ میلیارد تومان زیان اقتصادی به ایران وارد می‌کند که این یعنی روزانه هزار میلیارد تومان به کسب‌وکارهای اینترنتی و اقتصاد کشورمان خسارت وارد می‌شود. البته فعالیت نتایج مربوط به وضعیت اینترنت در کشورهاست و مبنای محاسبه بازار اقتصادی در این آمار نامشخص است. گزارش سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران از تأثیر محدودیت‌ها و قطع اینترنت بر کسب‌وکارها نشان می‌دهد تا ۱۷ مهرماه، بیش از ۴۱ درصد شرکت‌ها ۲۵ تا ۵۰ درصد درآمد خود را در این مدت از دست داده‌اند و حدود ۴۷ درصد هم بیشتر از ۵۰ درصد کاهش فروش داشته‌اند.